Charakterystyka gospodarstw ekologicznych...

Kinga Kuziela
AR we Wrocławiu
konsultacja naukowa – dr inż. Roman Śniady

W Europie gospodarstwa ekologiczne zajmują powierzchnię około 3,5 mln ha (2-3 % ogólnej powierzchni użytków rolniczych). Krajami, w których rolnictwo ekologiczne rozwija się już od wielu lat i stanowi kilka procent ogółu użytków rolnych są:

Rolnictwo Szwajcarii jest wysoko towarowe. Użytki rolne zajmują około połowy powierzchni kraju, z tego łąki i pastwiska – 40%, natomiast grunty orne i sady tylko 10%.

Przeciętna wielkość gospodarstwa rolnego wynosi 9 ha, jednak dominują farmy 10-20 ha.

Hodowla zwierząt dostarcza ponad 80 % wartości produkcji rolnej. Najbardziej rozpowszechniona jest hodowla bydła mlecznego i trzody chlewnej. W ostatnich latach zaistniał problem w chowie trzody. Pogłowie świń znacznie spada z powodu wahań cen skupu żywca wieprzowego. Zdarzają się sytuacje, gdy rolnicy sprzedają tucznika za cenę, którą zapłacili za warchlaka 8 miesięcy wcześniej.

Porównywanymi regionami graniczącymi z Niemcami to kanton Thurgau (Turgowia) w Szwajcarii i Województwo Dolnośląskie w Polsce.

Kantony w Szwajcarii (TG-Kanton Thurgau)

Kanton Thurgau ma powierzchnię 1.014 km², 2.234 tys. mieszkańców. Zajmuje pagórkowaty i górzysty obszar we wschodniej części Wyżyny Szwajcarskiej. Wysokości wahają się od 400 do 1.000 m n.p.m. Region ma charakter przemysłowo-rolniczy. Uprawia się tu zboża, winorośla, warzywa, drzewa owocowe. Turgowia słynie w całej Szwajcarii z sadów jabłoniowych. Jabłka przerabia się na soki, wina i piwa oraz kwaśne przeciery podawane do wołowiny. Rozwinięta hodowla bydła i owiec. Klimat umiarkowany, dość chłodny i wilgotny (opady sięgają rocznie ponad 800 mm).

Województwo Dolnośląskie zajmuje powierzchnię 19.948 km². Zamieszkuje ten region 2.982 tys. mieszkańców (dla porównania Kanton Thurgau 150 mieszkańców/km², Dolny Śląsk 2.000 mieszkańców/km²). Dolny Śląsk jest regionem przemysłowo-rolniczym. Na dobrych glebach uprawia się buraki cukrowe, rzepak, zboża. Hodowla głównie trzody, a na terenach o słabszych glebach – bydła mlecznego. Klimat umiarkowany, charakteryzujący się łagodną zimą i niezbyt upalnymi latami. Dużo opadów (około 450 mm). Dolny Śląsk ma urozmaiconą rzeźbę terenu. Na południu Sudety, na północy pas wzgórz, a między nimi urodzajna i żyzna Nizina Śląska. Thurgau i Dolny Śląsk są zatem bardzo podobnymi regionami pod względem klimatycznym i przyrodniczym.

Na Dolnym Śląsku jest 8 gospodarstw ekologicznych z atestem Ekolandu. Łącznie zajmują one 205 ha. Gospodarstwem ekologicznym, które jest charakterystyczne dla tego regionu jest gospodarstwo Państwa Jochymków w Bukówce niedaleko Lubawki. Zajmuje ono 51,57 ha, na których uprawia się zboża, ziemniaki, truskawki i warzywa (cebula, fasola szparagowa, marchew). Wśród zwierząt gospodarskich są konie rekreacyjne, owce i króliki. Oprócz produkcji rolnej gospodarstwo prowadzi działalność eko-turystyczną, która jest dodatkowym i istotnym elementem w budżecie właścicieli. Jest to cecha tego i większości gospodarstw ekologicznych w Polsce.

W kantonie Thurgau jest około 250 gospodarstw ekologicznych, które zajmują obszar 2.000 ha. Szwajcarskie gospodarstwo Tegerbuch (powierzchnia 44 ha) w Basadingen nastawione było na hodowlę bydła mlecznego rasy Red Holstein z atestem Bio. Stado liczyło 30 krów + przychówek oraz 20 opasów, które były wypasane na łąkach alpejskich. Właściciel każdej krowy zobligowany jest wyposażyć ją w dzwonek o średnicy 8-12cm. Dźwięki wydawane przez tej wielkości dzwonki słyszalne są z dużej odległości i przy wysokiej wilgotności powietrza. Opasów pilnuje Sen (pasterz). Na nizinach wielkość dzwonków dochodzi do kilkudziesięciu centymetrów. Tak duże używane są dla ozdoby. Dzieci rolników zawieszają cielętom w pierwszym dniu na pastwisku maleńki dzwoneczek.

Uprawiano tam zboża (pszenica orkisz, pszenica tradycyjna, owies nagi), warzywa (por, marchew, sałata, seler), ziemniaki, buraki i kukurydza pastewna. W odróżnieniu od polskich gospodarstw, Szwajcarzy bio-bauerzy nie prowadzą działalności hotelarskiej. Skupiają się na produkcji rolnej. Nie mają takiej potrzeby, gdyż farmerzy otrzymują z kasy państwa dotacje do produkcji, które są cztery razy większe od polskich realiów. W Polsce praktycznie nie istnieje rynek produktów ekologicznych. Pojedyncze małe sklepiki sprzedają płody rolne eko-rolników, lecz na małą skalę i działają tylko lokalnie. Mimo dużego popytu sklepy te często bankrutują. W Polsce produkty te są o 20-30 % droższe od tradycyjnych. Natomiast w Szwajcarii rynek produktów pochodzących z gospodarstw ekologicznych jest bardzo rozwinięty. W supermarketach COOP i MIBA są wydzielona stoiska, gdzie konsumenci mogą bez problemów nabywać bio-produkty, które są droższe od konwencjonalnych do 20 %. Obecnie da się powoli zauważać przesyt rynku tymi produktami. Szwajcarzy w najbliższej przyszłości będą szukali rynków zbytu za granicą. W Unii Europejskiej już można nabywać bio-produkty made in switzerland. Miejmy nadzieję, że ma rynkach UE znajdzie się miejsce na polskie produkty z gospodarstw ekologicznych.

Tytułem podsumowania można powiedzieć, iż polscy eko-rolnicy to rolnicy z zamiłowania, natomiast szwajcarscy bio-farmerzy to biznesmeni zarabiający na produkcji metodami ekologicznymi.