Możliwości poprawy plonowania i jakości truskawek

Produkcja truskawek w Polsce w okresie ostatniego dziesięciolecia jest dość stabilna, jednakże obserwuje się wyraźne zmiany w strukturze uprawianych odmian, przede wszystkim systematyczny wzrost udziału odmian deserowych w produkcji tego gatunku, wynikający z lepszej opłacalności produkcji i zwiększającego się popytu na owoce wysokiej jakości. Uprawa odmian deserowych wymaga jednak od plantatorów większej wiedzy fachowej oraz zastosowania bardziej nowoczesnych technologii produkcji w porównaniu z uprawą przemysłowej odmiany Senga Sengana.
Osiągnięcie wysokich i dobrej jakości plonów jest możliwe tylko poprzez zapewnienie roślinom regularnego nawadniania i nawożenia (poprzez system fertygacyjny) oraz właściwej ochrony przed chorobami, szkodnikami, chwastami czy uszkodzeniami mrozowymi. Bardzo przydatne dla ograniczenia uszkodzeń roślin na skutek wystąpienia warunków stresowych oraz przyspieszenia regeneracji roślin, które już ucierpiały, są biostymulatory. Coraz bardziej popularne są również preparaty produkowane na bazie alg morskich. Wpływają one korzystnie na wigor roślin, plonowanie i jakość owoców poprzez usprawnienie pobierania składników mineralnych z gleby, aktywację fotozyntezy oraz intensyfikację podziałów komórkowych. W praktyce skutkuje to zwykle zwiększeniem plonowania o kilka do kilkunastu procent. Niekiedy zdarza się jednak, że mimo zastosowania biostymulatora plon i jego jakość nie poprawia się, a w skrajnych przypadkach może nawet ulec zmniejszeniu. Prawdopodobnie wynika to ze złożonych relacji pomiędzy stosowanymi zabiegami, środkami produkcji, warunkami glebowymi oraz czynnikami pogodowymi. Skuteczność działania biostymulatorów w dużym stopniu zależy także od uprawianej odmiany.  
    Wśród biostymulatorów, zarejestrowanych do stosowania w uprawie truskawek, dużą popularnością cieszy się Asahi SL, będący syntetycznym stymulatorem wzrostu i plonowania roślin W jego skład wchodzą związki fenolowe (para-nitrofenolan sodu, orto-nitrofenolan sodu i 5-nitrogwajakolan sodu), które naturalnie występują w roślinach i uczestniczą w wielu istotnych procesach metabolicznych jako substraty, aktywatory, katalizatory oraz induktory. Działanie Asahi SL polega na wspomaganiu naturalnie zachodzących procesów, co sprawia, że reakcja roślin jest bardziej energiczna. Preparat ten stymuluje produkcję fosfolipidów w komórkach roślin i chroni je przed uszkodzeniami mrozowymi, przymrozkami wiosennymi, a także skutkami gradu i suszy, ponadto wpływa na przyspieszenie przemiany materii i wzmożony wzrost tkanek oraz usprawnia regulację hormonalną wewnątrz rośliny. Najwyższą skuteczność wykazuje wówczas, gdy jest stosowany co najmniej 3 do 5 razy w sezonie. Pierwszy zabieg zalecany jest wiosną, niedługo po rozpoczęciu wegetacji roślin, następne mogą być stosowane łącznie ze środkami ochrony roślin, jednak nie częściej niż co 10-14 dni.  
    W celu poprawienia kwitnienia i zawiązywania owoców (nawet w niekorzystnych warunkach) coraz częściej producenci stosują Goëmar BM 86. Jest to nawóz organiczno-mineralny, oparty na koncentracie z alg morskich Ascophyllum nodosum z dodatkiem azotu (4% N), magnezu (4,8% MgO), boru (2,0% B) oraz molibdenu (0,02% Mo). Substancje te stymulują podziały komórkowe w silnie dzielących się organach roślin, prowadząc do wzrostu liczby młodych komórek. W komórkach tych odbywa się synteza poliamin, odpowiadających za prawidłowy rozwój kwiatów, kwitnienie, zawiązywanie owoców i rozwój zawiązków. Zwiększone zapotrzebowanie silnie dzielących się komórek na składniki odżywcze powoduje również bardziej intensywne pobieranie i transport składników mineralnych oraz efektywniejsze rozprowadzanie produktów asymilacji do poszczególnych tkanek. Najlepszą porą do stosowania nawozu jest więc okres kwitnienia i tuż po kwitnieniu, gdyż wtedy zachodzą intensywne podziały i wzrost komórek w rozwijających się kwiatach i zawiązkach owoców. W praktyce, wspomaganie naturalnych procesów poprzez dodatkowe użycie nawozu Goëmar BM 86 w tym okresie przyczynia się do poprawy zawiązywania kwiatów i zwiększenia średnicy owoców, a w rezultacie do uzyskania wyższego plonu z rośliny.
    W Instytucie Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach przez kilka lat prowadzone były badania z użyciem biostymulatorów Goëmar BM 86 oraz Asahi SL w uprawie truskawek. W doświadczeniu realizowanym w latach 2002 i 2003, Goëmar BM 86 stosowany był trzykrotnie w odstępach dwutygodniowych, począwszy od fazy otwierania się pierwszych pąków kwiatowych, każdorazowo w dawce 3 l/ha. W obu latach badania prowadzono na roślinach odmian ‘Elkat’ i ‘Salut’, przy czym w pierwszym roku opryski wykonano na plantacji dwuletniej, zaś w drugim – na jednorocznej. Zaobserwowano znaczne różnice w reakcji badanych odmian na zastosowany nawóz. Goëmar BM 86 istotnie wpływał na zwiększenie plonowania roślin odmiany ‘Elkat’. W roku 2002 z roślin tej odmiany zebrano o 17,7% wyższy plon niż z roślin kontrolnych (opryskiwanych wodą), natomiast w kolejnym roku (2003) jednoroczne rośliny odmiany ‘Elkat’ wydały plon o ponad połowę (52,7%) wyższy w porównaniu do roślin kontrolnych. W obu kombinacjach owoce tej odmiany były zbliżone do siebie pod względem wielkości, a więc w przypadku odmiany ‘Elkat’ nawóz Goëmar BM 86 znacząco poprawiał zawiązywanie kwiatów, zwiększając tym samym liczbę owoców.  W przypadku odmiany ‘Salut’ w obu latach badań nie stwierdzono żadnego wpływu preparatu na średnią masę owoców i wysokość plonu handlowego.
    W latach 2005-2007 prowadzono badania nad skutecznością zastosowania tzw. Programu Poprawy Jakości Owoców (PPJO) w uprawie trzech odmian truskawki. Badania prowadzono na roślinach odmian ‘Elsanta’, ‘Onebor®Marmolada’ i ‘Elkat’, posadzonych wiosną 2005 roku (do założenia doświadczenia użyto sadzonek frigo A). Opracowany przez firmę Arysta LifeScience program obejmował łącznie sześć zabiegów z użyciem następujących biostymulatorów i nawozów: Asahi SL– stosowano na początku wegetacji, dwukrotnie w odstępach 2 tygodni, w dawce 0,5 l; mieszanina Asahi SL (0,5 l) + Goëmar BM 86 (3,0 l) - dwukrotnie – na początku i w pełni kwitnienia; mieszanina Asahi SL (0,5 l) + Goëmar BM 86 (3,0 l) + Fruton (nawóz wapniowy) (5 kg) – pod koniec kwitnienia; Fruton (5,0 kg) - dwa tygodnie po kwitnieniu. Kontrolą były rośliny opryskiwane wodą. Podobnie jak w przypadku wcześniejszego doświadczenia, zaobserwowano zróżnicowaną reakcję badanych odmian na zastosowany program. Owoce wszystkich trzech badanych odmian po zastosowaniu PPJO były jędrniejsze, niż owoce zebrane z roślin kontrolnych. Najwyższą efektywność programu w poprawieniu jędrności owoców stwierdzono w roku 2005, wówczas owoce odm. ‘Elsanta’ były o 13%, owoce odm. ‘Elkat’ o 11,4%, a owoce odm. ‘Onebor®Marmolada’ o 5,6% bardziej jędrne, niż owoce z roślin kontrolnych tych odmian. W pozostałych latach różnice w jędrności owoców pomiędzy roślinami traktowanymi PPJO a opryskiwanymi wodą wynosiły od 3,8 do 5,9%. Jednakże tylko w przypadku odmiany ‘Elsanta’ zastosowane biostymulatory i nawożenie istotnie zwiększało plon handlowy (o 23,6% w roku 2005, 24,1% w roku 2006 i 49,9% w roku 2007), a także masę owoców (o 11,4% w roku 2005 i 19,3% w 2007). Rośliny odmiany ‘Elkat’ tylko w nieznacznym stopniu  reagowały na zastosowanie PPJO, wytwarzając o 2 do 6% wyższy plon w porównaniu z roślinami kontrolnymi, jednak efektywność programu była na tyle niewielka, że różnic tych nie udowodniono statystycznie. W przypadku odmiany ‘Onebor®Marmolada’ w roku 2006 stwierdzono natomiast negatywny wpływ zastosowanych zabiegów na wysokość plonu u roślin traktowanych PPJO (spadek plonu o 16%). Uzyskany wynik jest potwierdzeniem opinii wielu naukowców, że efektywność działania biostymulatorów i nawozów w dużym stopniu zależy od interakcji wielu czynników, wśród których decydujące znaczenie mają warunki pogodowe i właściwości genetyczne odmian.