ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

z dnia 12 maja 2003 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego

Na podstawie art. 23715 § 2 ustawy 2 dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm1)) zarządza się, co następuje:

§ 1.

Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego.

§ 2.

Prace przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego zalicza się do prac szczególnie niebezpiecznych w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3.

Pracowników zatrudnionych przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych zapoznaje się z:

1) ich schematem technicznym oraz usytuowaniem głównych zaworów odcinających;
2) zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem:

a) ratownictwa chemicznego i sposobów postępowania w razie awarii, w szczególności niekontrolowanego wycieku amoniaku lub pożaru,
b) udzielania pierwszej pomocy, ze szczególnym uwzględnieniem poparzeń lub zatrucia amoniakiem,
c) instrukcją:

– obsługi technicznej instalacji,
– bezpieczeństwa pożarowego.

§ 4. 

Na terenie zakładu pracy w dobrze widocznym miejscu instaluje się wiatrowskaz.

§ 5.

Zawory odcinające w amoniakalnej instalacji chłodniczej znakuje się w sposób widoczny i trwały.

§ 6.

Komorę chłodniczą, w której utrzymywana jest temperatura poniżej 5°C (278 K) wyposaża się w:

1) instalację sygnalizacyjną z napisem w brzmieniu: "Uwaga - człowiek w komorze", wskazującą na obecność w niej pracowników;
2) drzwi otwierane od wewnątrz i z zewnątrz.

§ 7.

1. Pomieszczenia maszynowni i aparatowni komór chłodniczych oraz drogi ewakuacyjne wyposaża się w oświetlenie awaryjne z własnym źródłem zasilania, włączającym się automatycznie w przypadku wyłączenia energii elektrycznej.

2. Punkty świetlne instalacji oświetlenia awaryjnego rozmieszcza się w sposób zapewniający dostateczną widoczność przyrządów kontrolno-pomiarowych i regulacyjnych oraz wyjść ewakuacyjnych z pomieszczeń chłodni.

§ 8.

1. Maszynownię i aparatownię oraz inne pomieszczenia, w których zachodzi konieczność wymiany powietrza, wyposaża się w system wentylacji ciągłej z co najmniej 3-krotną wymianą powietrza w ciągu godziny.

2. Maszynownię i aparatownię, niezależnie od systemu, o którym mowa w ust. 1, wyposaża się w system wentylacji awaryjnej, uruchamiany z zewnątrz i od wewnątrz, o wydajności zapewniającej co najmniej 10-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

§ 9.

1. Maszynownię i aparatownię wyposażoną w aparaturę umożliwiającą ciągłą kontrolę stężeń amoniaku w powietrzu i sygnalizującą przekroczenie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia oraz najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego amoniaku w powietrzu, wchodzącą w skład amoniakalnej instalacji chłodniczej, dopuszcza się do eksploatacji bez stałej obsługi.

2. Okresowe czynności związane z czyszczeniem lub wymianą elementów instalacji, o której mowa w ust. 1, w tym filtrów i zaworów, są dokonywane przez co najmniej dwóch pracowników.

§ 10.

W maszynowni niewyposażonej w aparaturę, o której mowa w § 9 ust. 1, sprężarki o wydajności przekraczającej 85 m3/h są obsługiwane przez dwóch prącewników, z których jeden jest przeszkolony w zakresie obsługi i eksploatacji urządzeń chłodniczych.

§ 11.

Przy stosowaniu sprężarek chłodzonych wodą temperatura w maszynowni nie może być niższa niż 5°C (278 K).

§ 12.

1. Instalacje chłodnicze wyposażone w sprężarki o łącznej wydajności przekraczającej 150 m3/h, niezależnie od manometrów na stronie tłocznej i ssawnej sprężarek, wyposaża się w manometry na kolektorach strony tłocznej i ssawnej.

2. Manometry na kolektorach strony tłocznej i ssawnej umieszcza się w miejscu dobrze widocznym dla obsługi.

3. Na manometrach, na kolektorach strony tłocznej i ssawnej, zaznacza się ich dopuszczalne ciśnienie robocze.

§ 13.

Odolejanie urządzeń chłodniczych wykonuje co najmniej dwóch pracowników.

§ 14.

1. Odpowietrzanie amoniakalnej instalacji chłodniczej odbywa się automatycznie.

2. Odpowietrzanie instalacji, o której mowa w ust. 1, dokonuje się oddzielnie dla każdego aparatu.

3. Instalacji, o której mowa w ust. 1, nie odpowietrza się bezpośrednio do atmosfery.

§ 15.

W przypadku niemożliwości przeprowadzenia automatycznego odpowietrzenia instalacji, o której mowa w § 14, odpowietrzenia dokonuje się ręcznie po upływie co najmniej 20 minut od chwili zatrzymania pracy sprężarek.

§ 16.

Usuwanie szronu z parowników odbywa się w sposób niepowodujący ich uszkodzenia.

§ 17.

1. Miejsce przetaczania amoniaku z cystern do amoniakalnej instalacji chłodniczej wyposaża się w nie mniej niż dwa hydranty pożarowe o średnicy 52 mm, wyposażone w prądownice wodne, umożliwiające wytworzenie mgły wodnej.

2. Przetaczanie amoniaku z butli lub cystern do instalacji, o której mowa w ust. 1, odbywa się:

1) przy użyciu rurociągów stalowych;
2) przez specjalny zawór kolektora cieczowego.

3. Przetaczanie amoniaku, o którym mowa w ust. 2, wykonuje co najmniej dwóch pracowników przeszkolonych w zakresie przetaczania amoniaku.

§ 18.

1. Butle z amoniakiem przechowuje się w pozycji stojącej w pomieszczeniu nieogrzewanym lub pod wiatą oraz:

1) oddziela się od butli z innymi gazami;
2) zaopatruje się w kołpaki ochronne;
3) zabezpiecza się przed dostępem osób trzecich.

2. Pomieszczenie lub wiatę, o których mowa w ust. 1, oznacza się napisem w brzmieniu: "Uwaga - butle z amoniakiem".

§ 19.

1. W przypadku niekontrolowanego wycieku amoniaku:

1) uruchamia się wentylację awaryjną;
2) odcina się dopływ amoniaku do tej części instalacji, z której nastąpił wyciek;
3) przystępuje się do neutralizacji par amoniaku przy użyciu mgły wodnej lub preparatów chemicznych;
4) opróżnia się uszkodzony odcinek instalacji z amoniaku, jeżeli jest to możliwe w danej sytuacji;
5) powiadamia się pracodawcę.

2. Z pomieszczeń skażonych lub zagrożonych parami amoniaku ewakuuje się pracowników.

3. Ewakuacja pracowników z pomieszczeń, o których mowa w ust. 2, przebiega w miarę możliwości w stronę przeciwną do kierunku wiatru, a ze strefy skażonej tymi parami także poprzecznie do kierunku wiatru.

§ 20.

W sąsiedztwie pomieszczeń, w których wystąpił niekontrolowany wyciek amoniaku, niedopuszczalne jest używanie sprzętu i urządzeń iskrzących lub wytwarzających płomień albo wysoką temperaturę.

§ 21.

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.2)

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi:
A. Tański

* Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679.
** Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej 2. dnia 14 lutego 1995 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze i konserwacji amoniakalnych instalacji chłodniczych (Dz. U. Nr 19, poz. 97), które utraci moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia na podstawie art. 26 ustawy z dnia 2 lutego 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661 oraz z 1998 r. Nr 66, poz. 431).