Oddawanie nieruchomości gruntowych w użytkowanie wieczyste następuje na podstawie umowy zawieranej w formie aktu notarialnego między gminą (lub Skarbem Państwa) a użytkownikiem wieczystym. Gmina lub Skarb Państwa, przekazując grunt w użytkowanie wieczyste, występują jako strony umowy cywilnoprawnej, co oznacza, że działają jako podatnicy VAT.
Tym samym – jak podkreślono w wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów – oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT w świetle ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
W piśmie jednocześnie wyjaśniono, że oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nie jest dostawą towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. W takim przypadku nie dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem, czyli gruntem, jak właściciel. Mimo że uprawnienia użytkownika wieczystego zostały określone w przepisach kodeksu cywilnego jako bardzo zbliżone do uprawnień właścicielskich, to jednak przy oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste nie dochodzi do przeniesienia prawa własności.
Właścicielem gruntu cały czas pozostaje gmina (lub Skarb Państwa). Ponieważ oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste jest świadczeniem na rzecz innego podmiotu, a jednocześnie nie uznaje się jej za dostawę towarów, to zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jest to świadczenie usług.
Zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami, w związku z oddawaniem nieruchomości gruntowych w użytkowanie wieczyste od użytkowników wieczystych pobierane są określone opłaty. W przypadku użytkowania wieczystego podstawę opodatkowania stanowią zatem te opłaty. W ministerialnych wyjaśnieniach odniesiono się do kwestii, czy VAT należy doliczyć do opłat za użytkowanie wieczyste, czy też jest on już zawarty w opłatach. W piśmie ministerstwa stwierdzono, że kwestii tych nie regulują przepisy podatkowe. Jak podkreślono, stanowiącą podstawę opodatkowania kwotę należną z tytułu sprzedaży ustalają strony zawartej umowy.
Jeśli ustalenie wysokości tej kwoty regulują przepisy niepodatkowe, możliwość dokonania zmiany kwoty należnej powinna następować jedynie na podstawie tych uregulowań – również po wprowadzeniu opodatkowania danej czynności VAT – stwierdziło Ministerstwo Finansów (pismo nr PP1-811-1868/BM616233/2004/EF).