W ubiegłym roku dochody rolników z produkcji prawie wszystkich podstawowych ziemiopłodów, jak i z produkcji zwierzęcej, w porównaniu z rokiem 2001, uległy obniżeniu - wynika z badań przeprowadzonych przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Co istotne, spadek ten zanotowano we wszystkich badanych przedziałach skali produkcji.
Badania IERiGŻ, opracowane przez Ilonę Skarżyńską i Teresę Pokrzywę, obejmowały gospodarstwa prowadzące rachunkowość rolną, a więc, w polskich warunkach, osiągające wyższe plony i wyższą jednostkową wydajność zwierząt, stosujące więcej nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, a także lepiej wyposażone w trwałe środki produkcji. Od przeciętnych gospodarstw w Polsce odróżnia je również wyższa skala produkcji.
A oto końcowe wnioski z badań IERiGŻ:
- pszenica - znaczne pogorszenie wyników ekonomicznych z uprawy, choć nadal jest ona działalnością dochodową (ale tylko w przypadku większej skali produkcji),
- żyto - znacznie gorsze wyniki ekonomiczne, w większości gospodarstw uprawa dała dochód ujemny, choć przy większej skali produkcji dochody z uprawy pokryły koszty oraz część opłaty pracy własnej rolnika,
- jęczmień - we wszystkich analizowanych przedziałach skali uprawy dochód z niej był ujemny,
- rzepak - tylko w przypadku dużej skali produkcji jego uprawa była opłacalna, ale o wiele mniej niż w roku 2001,
- buraki cukrowe - dochody z ich uprawy były znacznie wyższe niż rok wcześniej, kiedy to dochód z produkcji buraków cukrowych był ujemny,
- ziemniaki - we wszystkich analizowanych przedziałach skali uprawy produkcja ziemniaków była działalnością wysokodochodową i to zarówno w roku 2001, jak i w 2002, kiedy te dochody były jeszcze wyższe; ale wysokie dochody z uprawy ziemniaków mogli uzyskać tylko ci producenci, którzy w całości przeznaczyli je na sprzedaż, a nie np. do tuczenia trzody chlewnej,
- mleko - znaczne pogorszenie sytuacji dochodowej gospodarstw, najlepsze wyniki osiągnęli rolnicy produkujący mleko na dużą skalę,
- żywiec wołowy - i w 2001, i w 2002 roku produkcja absolutnie niedochodowa, lepsze wyniki uzyskały gospodarstwa produkujące żywiec wołowy w dużej skali, ale i one miały dochód ujemny,
- żywiec wieprzowy - tylko w gospodarstwach produkujących żywiec na dużą skalę wartość produkcji pokryła w pełni koszty produkcji oraz koszt pracy własnej.
Jak widać z wyników badań IERiGŻ, protesty rolników, którzy domagają się poprawy opłacalności produkcji, są uzasadnione. Ale widać również, że większe gospodarstwa osiągają znacznie lepsze wyniki ekonomiczne i ich właściciele nie muszą wychodzić na drogi. Takich gospodarstw jest u nas jeszcze bardzo mało (około 10 proc.).