Rozmawialiśmy z Witoldem Bogutą, prezesem Krajowego Związku Grup Producenckich

Co to jest grupa producencka ?

Witold Boguta: - Współpraca rolników na całym świecie ma długą tradycję. Wtedy, gdy wymaga ona ściślej określonych zobowiązań dochodzi do założenia formalnej organizacji. Organizacje te przyjmują różne formy prawne (tak w Polsce jak i w innych krajach). Jednak ich wspólną cechą jest to, że są one przede wszystkim związkami osób, nie kapitału, a w swoim działaniu stosują międzynarodowe zasady spółdzielcze. Współpraca spółdzielcza dotyczy różnych obszarów rolniczej działalności, stąd też mamy kilka typów spółdzielni rolniczych, m.in.: spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu, przetwórcze, usługowe, produkcji rolnej, organizowane w celu wspólnej sprzedaży produktów wyprodukowanych w gospodarstwach członków – zwane grupami producentów rolnych.

Grupy producenckie to nowy rodzaj spółdzielni w Polsce ?

Witold Boguta: - Grupy producentów rolnych są jednym z typów spółdzielni. Do roku 1990 nie było ich w Polsce. Dominowały wielobranżowe spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu (gminne spółdzielnie „SCH” i spółdzielnie ogrodniczo-pszczelarskie), które zaopatrywały rolników w środki do produkcji i skupowały właściwie wszystkie produkty rolne i ogrodnicze. Ich udział w rynku wynosił około 56%. Odwiedzając spółdzielnie w państwach UE15 możemy stwierdzić, że najczęściej są to spółdzielnie zrzeszające producentów danego produktu lub grupy produktów – to spółdzielnie branżowe. Ich udział w rynku wynosi około 60%. Spółdzielnie branżowe – grupy producentów rolnych to podstawowy element struktury zorganizowanego rynku produktów rolnych. Jeżeli więc producenci chcą zorganizowania tego rynku to sami muszą się zorganizować. Obecnie w Polsce udział w rynku zorganizowanych producentów wynosi w zależności od produktu (poza mlekiem) 1-3%. Rynek organizują pośrednicy, a producenci są tylko dostawcami taniego surowca.

W jakim celu tworzone są grupy producenckie ?

Witold Boguta: - Spółdzielnie branżowe mają na celu koncentrację i ujednolicanie podaży, dostosowywanie jej do potrzeb rynku, szczególnie pod kątem jakości i ilości, a tym samym pozytywne oddziaływanie na organizację rynku. Grupy muszą dostarczać na rynek produkty rolnicze to znaczy te, które są nie przetworzone lub tylko wstępnie przetworzone. Termin „grupa producentów rolnych” nie oznacza konkretnej formy prawnej, ale odnosi się do organizacji, której głównym celem jest wprowadzanie na rynek produktów wyprodukowanych w gospodarstwach członków i w ten sposób zapewnienie maksymalnych korzyści dla członków – producentów, proporcjonalnie do ilości produktów sprzedawanych poprzez grupę, a nie w stosunku do zainwestowanego kapitału.
Grupy producentów są własnością członków – producentów, są przez nich tworzone i nadzorowane, zarządzane zaś w sposób, przynoszący producentom będącym jej członkami określone korzyści. Powoływane są po to, by pomóc producentom w dostosowaniu produkcji do potrzeb rynku poprzez wykształcenie efektywnych powiązań handlowych z odbiorcami produktów, umożliwiających zdobycie rynków zbytu produktów, zarówno w kraju, jak i zagranicą, a także powiązań handlowych z dostawcami środków do produkcji, by maksymalnie ograniczać koszty.

Czym są grupy producenckie ?

Witold Boguta: Istotą grup producentów rolnych jest fakt, że są one swoistym „przedłużeniem gospodarstw” członków, pozwalającym im uczestniczyć w dalszych ogniwach obrotu produktami rolnymi i poprzez to poprawiać dochodowość gospodarstw, poprzez przechwytywanie części marży, która powstaje w obrocie środkami do produkcji i produktami rolnymi. Grupa ma charakter pomocniczy względem gospodarstwa – zajmuje się tym co wspólnie można zrobić efektywniej niż w pojedynczym gospodarstwie. Nie zajmuje się więc produkcją tylko zaopatrzeniem w środki do produkcji oraz organizowaniem i prowadzeniem wspólnej sprzedaży. – Głównym efektem członkostwa w grupie jest więc obniżanie kosztów oraz poprawa usług świadczonych na rzecz producentów – członków grupy. Grupa jest tworzona przez producentów mających wspólny cel, cel gospodarczy. To sami organizujący się muszą ustalić warunki współpracy między sobą, ustalić zasady działania własnej firmy oraz zasady współpracy między członkami a firmą. Bez dobrego zorganizowania grupy jako zrzeszenia osób, trudno oczekiwać dobrych efektów ekonomicznych .Grupa działa na rynku wśród innych przedsiębiorców. Podlega zatem tym samym regułom ekonomicznym, konkurując o rynki zbytu z innymi z kraju i z zagranicy Podobnie jak wszyscy inni przedsiębiorcy, grupa producentów potrzebuje: wyszkolonej, zaangażowanej kadry zarządzającej, prawidłowego planowania i kontroli, dokładnej analizy rynku oraz odpowiedniego finansowania przez członków. Grupy producentów rolnych różnią się pod wieloma względami od innych przedsięwzięć komercyjnych. Grupa jest prywatną firmą będącą własnością indywidualnych producentów, którzy przystąpiwszy do niej kierują jej działaniami. Z silnym zapleczem zaangażowanych i lojalnych członków – producentów, grupa ma duże szanse na odniesienie sukcesu.