Testament - jak go napisać?

W chwili sporządzenia testamentu nie powstają żadne prawa ani obowiązki dla osoby sporządzającej testament (testator) i innych osób – testament wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Testator ma możliwość odwołania testamentu w każdej chwili w całości lub w części. Prawa tego nie można ograniczyć ze względu na ściśle osobisty charakter testamentu.

• Czym jest testament?
• Co warto wiedzieć w przypadku sporządzenia testamentu?
• Testament odręczny - jak go napisać?
• Czy istnieją inne rodzaje testamentów?

Jak napisać testament, żeby był ważny i o czym warto pamiętać przy sporządzaniu testamentu? Jakich wątpliwości nie może być co do zdolności spadkodawcy?

Czym jest testament?

Testament to dokument, którego ważność zaczyna obowiązywać z chwilą śmierci spadkodawcy. Testament jest jedynym sposobem na rozdysponowanie majątku w razie śmierci, dlatego nie możemy np. zawrzeć umowy darowizny, która "aktywuje się" w razie śmierci. Jeżeli osoba zmarła nie zostawiła testamentu, to będzie miało zastosowanie tzw. dziedziczenie ustawowe. Spadek trafi do rodziny osoby zmarłej wg. reguł, które są określone w Kodeksie Cywilnym.

Nieważność testamentu powoduje sporządzenie go: w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli – szczególnie dot. to chorób psychicznych, niedorozwoju umysłowego (chociażby nawet przemijającego), zaburzenia czynności psychicznych.

Co warto wiedzieć w przypadku sporządzenia testamentu?

Treść testamentu własnoręcznego może zawierać różne zapisy, a najważniejszy z nich to rzecz jasna fakt, że w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe czy cały majątek możemy powierzać konkretnemu spadkobiercy lub spadkobiercom. Oprócz tego można w nim zawrzeć też zapis windykacyjny, polecenie (zobowiązanie spadkobiercy) i wydziedziczenie pozbawiające możliwych spadkobierców prawa do zachowku.

Testament można odwołać przez sporządzenie nowego testamentu bądź w zamiarze odwołania zniszczy się go lub pozbawi cech, od których zależy jego ważność, bądź też dokona się w nim takich zmian, z których wynika wola jego odwołania. W przypadku gdy spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

Testament odręczny - jak go napisać?

Zanim przejdziemy do spisywania treści testamentu, powinniśmy poznać najistotniejsze kwestie sprawiające, że nie będzie można stwierdzić nieważności testamentu własnoręcznego. Jest to niezwykle istotne szczególnie w przypadku, gdy część rodziny osoby zmarłej pozostaje ze sobą w konflikcie. Tego typu sytuacje dość często prowokują do prób podważania testamentu.

Testament sporządzony może być jedynie przez osobę, która posiada pełnię czynności prawnych. Poza tym warto pamiętać, że testament własnoręczny musimy napisać w całości odręcznie, dlatego zapomnij o napisaniu go na komputerze, wydrukowaniu i opatrzeniu własnoręcznym podpisem. W treści testamentu można zawrzeć rozrządzenia dot. majątku tylko jednego spadkodawcy, co będzie oznaczać, że np. małżeństwo nie może napisać wspólnego testamentu. Testament może powołać do dziedziczenia kilka osób lub tylko jedną. Jeżeli w testamencie nie wskażemy ich udziału w spadku w testamencie, wówczas każdy ze spadkobierców odziedziczy równą część. Pamiętaj też, że testament musisz spisać sam – czynności tej nie może za Ciebie wykonać żona, matka, mąż czy dziecko.

Jak mówi kodeks cywilny, Twój podpis w testamencie własnoręcznym musi być złożony pod pismem, które zawiera rozrządzenie na wypadek śmierci – i to pod rygorem nieważności. Jeśli podpiszesz się w innym miejscu, testament będzie ważny tylko wtedy, jeśli związek podpisu i treści rozrządzenia majątkiem będzie oczywisty.

Pamiętajmy, że sytuacje każdej rodziny różnią się od siebie, dlatego nie ma uniwersalnego, gotowego wzoru. Zawsze musimy dostosować go do naszego przypadku, pamiętając kto ma odziedziczyć majątek. Poniżej przykładowy wzór:

Warszawa, 18 marca 2022 roku

TESTAMENT

Ja, Marek Kowalski, urodzony 28 lipca 1969 roku w Warszawie, do spadku po mnie powołuję w równych częściach: mojego syna Leszka Kowalskiego i mojego wnuka Arkadiusz Kowalskiego.

Marek Kowalski

Czy istnieją inne rodzaje testamentów?

Oprócz wymienionego w tekście testamentu własnoręcznego, istnieją jeszcze inne rodzaje testamentów:

     • Testament ustny. Będzie ważny jedynie wtedy, gdy zostaje sporządzany w obecności świadków (co najmniej 3). Możemy go jednak sporządzić tylko wtedy, kiedy spisanie zwykłego testamentu jest niemożliwe lub bardzo trudne, lub istnieje ryzyko rychłej śmierci. Alternatywnie możemy sporządzić testament w obecności 2-óch świadków i oświadczyć ostatnią wolę ustnie wobec wójta (albo burmistrza czy prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

     • Testament notarialny. Sporządzenie testamentu notarialnego musimy uczynić w kancelarii notarialnej.
Jeśli testament został sporządzony w formie aktu notarialnego, podważenie go jest stosunkowo trudne.

     • Testament wojskowy. Forma ta jest przewidziana dla żołnierzy i osób związanych z Siłami Zbrojnymi. Możemy go sporządzić jedynie w przypadku wojny, pozostawania w niewoli albo w czasie mobilizacji zbrojnej.

    • Testament podróżny. Możemy go sporządzić tylko przebywając na polskim statku powietrznym lub morskim. Składasz go w jednoczesnej obecności dwóch świadków – zazwyczaj dowódcy statku oraz jego zastępcy.

Pamiętajmy też o roli, jaką odgrywa Notarialny Rejestr Testamentów. W celu zabezpieczenia testamentu przed zagubieniem bądź zniszczeniem warto umieścić go w Notarialnym Rejestrze Testamentów. Dostęp do systemu mają notariusze, którzy dokonują rejestracji.