Edukacja przedszkolna na wsi

Skuteczne wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży jest jednym z priorytetów Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz polityki oświatowej naszego rządu. Dostrzegając ogromne znaczenie wczesnej edukacji dla rozwoju dziecka, na pierwszym miejscu listy zadań Ministerstwa Edukacji Narodowej umieściliśmy objęcie obowiązkiem szkolnym sześciolatków oraz upowszechnienie edukacji przedszkolnej. W celu zapewnienia wszystkim dzieciom równego dostępu do edukacji przedszkolnej Ministerstwo Edukacji Narodowej zadbało o prawne, finansowe i programowe wsparcie wychowania przedszkolnego prowadzonego w różnych formach: od wzmocnienia istniejących już tradycyjnych przedszkoli, poprzez tworzenie nowych miejsc, oddziałów przedszkolnych w szkołach, do organizowania wychowania przedszkolnego w tzw. innych formach, czyli punktach przedszkolnych i zespołach wychowania przedszkolnego.
Zachęcam wszystkich samorządowców związanych z Polskim Stronnictwem Ludowym, którym leży na sercu wyrównywanie szans edukacyjnych polskich dzieci, zwłaszcza mieszkających na wsi, do działania na rzecz upowszechniania edukacji przedszkolnej, do tworzenia przedszkoli, oddziałów, zespołów i punktów przedszkolnych – apeluje  Zbigniew Włodkowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej

Dlaczego warto upowszechniać edukację przedszkolną?
Pierwsze lata życia dziecka to złoty okres jego rozwoju. Większość wrodzonych umiejętności dziecka rozwija się intensywnie w wieku przedszkolnym. Dlatego działania edukacyjne, pobudzanie rozwoju intelektualnego i społecznego dziecka, przynoszą najlepsze rezultaty właśnie w tym czasie.
Oto kilka najważniejszych powodów, dla których warto realizować wczesną edukację przedszkolną dzieci:
większość możliwości intelektualnych człowieka kształtuje się w pierwszych latach życia,
edukacja przedszkolna najefektywniej pomaga wyrównywać szanse edukacyjne dzieci, zagrożonych wykluczeniem społecznym,
wychowanie przedszkolne pozwala wzbogacić wartości i doświadczenia wyniesione z domu o doświadczenia rówieśników,
obecność dziecka w grupie przedszkolnej stwarza nauczycielom okazję do jego profesjonalnej obserwacji i ewentualnego zauważenia niepokojących zachowań czy niedostatku podstawowych umiejętności, nauczyciel może rozwijać i korygować zaburzone funkcje dziecka,
w przedszkolu można skutecznie kształtować gotowość dziecka do nauki szkolnej i przez to zapewnić mu lepsze szanse edukacyjne;

Edukacja przedszkolna w Polsce- stan obecny
Według danych z Systemu Informacji Oświatowej (stan na 30.09.2007), na ogólną liczbę 2478 polskich gmin, aż w 539 nie ma ani jednego przedszkola. W szkołach znajdują się 2143 oddziały przedszkolne. Aktualnie wychowaniem przedszkolnym objętych jest w skali kraju średnio ok. 44% dzieci w wieku 3-6 lat. Są to najniższe wskaźniki upowszechniania wychowania przedszkolnego wśród krajów OECD (organizacja skupiająca 30 najbogatszych państw świata) i Unii Europejskiej.
Kraje unijne planują, że w obecnym okresie programowania osiągną wskaźnik 85% dzieci w populacji objętych wychowaniem przedszkolnym. Dla porównania, upowszechnienie edukacji przedszkolnej w Polsce wynosi około 44%, natomiast na terenach wiejskich tylko 20%. W niemal połowie województw wskaźnik ten nie przekracza 10% na wsi.
Dlatego w Polsce zadanie upowszechnienia edukacji małych dzieci, w tym zapewnienie wszystkim dzieciom pięcioletnim prawa do bezpłatnej edukacji przedszkolnej stanowi jedno z głównych zamierzeń resortu edukacji, planowanych na lata 2009–2011. W tym okresie pożądane jest szybkie i znaczące podniesienie wskaźnika liczby dzieci objętych edukacją przedszkolną do 70% w skali kraju.
Jak upowszechniać edukację przedszkolną?
Wychowanie przedszkolne, zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty jest ofertą edukacyjną dla dzieci w wieku obecnie 3-6 lat (po obniżeniu obowiązku szkolnego dla dzieci w wieku 3-5 lat), a jego podstawową formą organizacyjną jest przedszkole. Są jednak miejsca w Polsce, w których z przyczyn ekonomicznych lub demograficznych utworzenie „tradycyjnego” przedszkola nie jest możliwe, bądź też jest znacznie utrudnione. Wychodząc naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu Minister Edukacji Narodowej rozporządzeniem z dnia 10 stycznia 2008 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania umożliwił tworzenie punktów i zespołów wychowania przedszkolnego.
Zgodnie z w/w rozporządzeniem, zajęcia w zespole wychowania przedszkolnego mogą być prowadzone w niektóre dni tygodnia, minimum 3 godziny w ciągu jednego dnia i minimum 12 godzin w ciągu tygodnia.
Punkt przedszkolny natomiast realizuje zajęcia we wszystkie dni robocze w tygodniu przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący. Podstawowym kryterium odróżniającym obie formy jest częstotliwość prowadzonych w nich zajęć.
Punkty przedszkolne i zespoły wychowania przedszkolnego mogą być zakładane przez:

• gminę,
• osobę prawną,
• osobę fizyczną (każdy dorosły obywatel, nie musi sam mieć wykształcenia pedagogicznego, ale wtedy musi zatrudnić nauczyciela, posiadającego kwalifikacje do pracy w przedszkolu).

Nowe rozwiązania organizacyjne przewidują również rozszerzenie funkcji tradycyjnego przedszkola do roli bazy dla gminnego centrum edukacji małego dziecka. Istniejące przedszkole, wraz z zespołami wychowania przedszkolnego, bądź też punktami przedszkolnymi, mogą tworzyć sieć i stanowić lokalne centrum, pełniące wielorakie funkcje edukacyjne, kulturalne, integracji i pomocy środowiskowej na rzecz wspierania rozwoju małego dziecka i jego rodziny.
Na przykład kilkanaście punktów przedszkolnych, działających w sieci, może korzystać z pracy jednego, wspólnego logopedy, psychologa czy innych potrzebnych specjalistów. Jeden nauczyciel może pracować w dwóch zespołach wychowania przedszkolnego, zlokalizowanych w niewielkiej odległości od siebie.
„Tradycyjne” przedszkola powinny, po uzupełnieniu ich sieci innymi formami wychowania przedszkolnego, stać się bazą do prowadzenia spójnej, perspektywicznej polityki oświatowej gminy w zakresie wczesnej edukacji.

Finansowanie
Organizowanie wychowania przedszkolnego od kilkunastu lat jest zadaniem własnym gminy, finansowanym z jej dochodów własnych. Prowadzenie przez osobę fizyczną oraz osobę prawną nie-będącą jednostką samorządu terytorialnego zespołu wychowania przedszkolnego lub punktu przedszkolnego jest dofinansowywane ze środków publicznych w formie dotacji z budżetu gminy.
Jak pokazały doświadczenia z organizacji alternatywnych form wychowania przedszkolnego cennym uzupełnieniem finansowania mogą być fundusze europejskie, adresowane do sektora edukacji.
Zadania dotyczące edukacji przedszkolnej mogą być współ-finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Priorytetu IX Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013. Środki na ww. działania w latach 2007-2013 wynoszą 243 140 413 euro.
Środki na wspomniane działania zostały rozdysponowane pomiędzy poszczególne samorządy województw, które są odpowiedzialne za ich wydatkowanie. O fundusze na wspieranie edukacji przedszkolnej mogą starać się wszystkie podmioty, z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy to osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz oświatową na podstawie odrębnych przepisów), w ramach konkursów ogłaszanych przez samorządy poszczególnych województw.
Informacje o konkursach realizowanych w każdym z regionów można odnaleźć w Planach Działania dla Priorytetu IX PO KL, sporządzanych przez właściwe Instytucje Pośredniczące, odrębnie dla każdego z województw. Poszczególne Plany Działania zawierają m.in. informacje dotyczące typów projektów planowanych do realizacji, zasad wyboru projektów (w tym kryteriów ich oceny), podziału środków finansowych i terminów ogłaszania konkursów.  
Szczegółowe informacje wraz z obowiązującymi przepisami i wzorami wniosków znajdą się w broszurze informacyjnej „ Jak organizować edukację przedszkolną w nowych formach” wydanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
W miesiącach wakacyjnych trafi ona o każdej gminy, szkoły, przedszkola a także ośrodków zdrowia, gminnych placówek opieki społecznej i innych instytucji.