Sytuacja w rybołówstwie

Działania administracji w tym obszarze zdominowały negocjacje akcesyjne z Unią Europejską. Jeżeli chodzi o postulaty strony polskiej, to w Stanowisku Negocjacyjnym zgłoszono istotne wnioski warunkujące w przyszłości prawidłowe funkcjonowanie tego sektora. Strona polska wystąpiła o uznanie śledzia i szprota bałtyckiego za gatunki o znaczeniu strategicznym dla polskiego rynku rybnego i objęcie ich po akcesji interwencjonizmem rynkowym. Po żmudnych i trudnych negocjacjach osiągnięto kompromis i kwestia ta jest w końcowym etapie uzgadniania. Umożliwi to uzyskiwanie przez rybaków rekompensat za wycofywanie nadwyżek tych gatunków ryb, jeżeli ich ceny skupu spadną poniżej określonego poziomu. Trwają negocjacje w sprawie pięcioletniego okresu przejściowego w dostępie do polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej statków rybackich z państw Unii Europejskiej powyżej 30 m długości całkowitej i mocy silnika wyższej niż 611 KW.

W ramach dostosowania się do ustawodawstwa unijnego, we wrześniu 2001 roku, Sejm RP uchwalił ustawę o rybołówstwie morskim. Ustawa, która wejdzie w życie w dniu 13 lutego 2002 roku, wprowadzi do prawodawstwa polskiego unijny system zarządzania i kontroli nad rybołówstwem morskim, w tym instytucje satelitarnego nadzoru ruchu statków (VMS), rejestr statków rybackich (zarządzanie nakładem połowowym), specjalnych pozwoleń połowowych, czy też nowe wzory licencji połowowych. Nie udało się kadrowo i logistycznie wzmocnić administracji rybackiej, o co postuluje Unia i co będzie niezbędne dla wdrażania Wspólnej Polityki Rybackiej UE, a także wydać ustaw o organizacji rynku rybnego i pomocy finansowej w gospodarce rybnej. Projekty tych ustaw trafią do Sejmu RP w połowie 2002 roku.

W październiku 2001 roku wystartował program Phare' 2000 pt. "Administracja rybacka", w ramach którego polska administracja rybacka będzie za środki finansowe Unii Europejskiej wyposażona w specjalistyczny sprzęt komputerowy (wraz z oprogramowaniem), a rybacy w satelitarne przekaźniki (blue boxy). Wybrano partnera twinningowego do projektu Phare' 2001 pt. "Organizacja rynku rybnego". Będą nimi Hiszpanie.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wynegocjonowało środki pomocowe od Rządu Norwegii na szkolenia rybaków i administracji rybackiej z zakresu VMS i środki na wsparcie sektora przetwórczego.

W ramach negocjacji dwustronnych reaktywowano umowę rybacką z Mauretanią z 1996 roku i uzyskano 7 licencji połowowych. Obecnie połowy w tamtym rejonie prowadzą statki rybackie przedsiębiorstwa PPDiUR "Odra" ze Świnoujścia. Powinno to zapewnić "Odrze" łowiska na 2-3 lata i uniknąć losu "Gryfa", biorąc pod uwagę fakt zamknięcia przez Federację Rosyjską połowów na M. Ochockim i planowane wyjście statków "Odry" z łowisk na Dalekim Wschodzie. Przedsiębiorstwo "Dalmor" S.A. z Gdyni prowadziło połowy w strefie rosyjskiej ( M. Ochockie i M. Beringa), Nowej Zelandii i na wodach wokół Antarktydy. Obie firmy prowadziły również skup morszczuka w strefie Kanady na Pacyfiku. Połowy w 2001 roku obu przedsiębiorstw wyniosły 47 tys. ton (mintaj, kryl ostrobok), a skup 23 tys. ton (morszczuk). Trzy prywatne przedsiębiorstwa dalekomorskie złowiły 3 tys. ton (głównie dorsz). W związku ze spadkiem zasobów rybnych na Świecie i ograniczeniami państw nadbrzeżnych (moratoria, ceny licencji), połowy i liczba statków rybackich w polskiej flocie dalekomorskiej corocznie spada. Jej wynik nieznacznie poprawiły w 2001 roku połowy na wodach Mauretanii. Obecnie prowadzone są na najwyższym szczeblu rozmowy z Federacją Rosyjską w sprawie kontynuowania połowów na Dalekim Wschodzie. Dotacja z budżetu państwa do wykupu licencji w tym rejonie wyniosła w 2001 roku 4 849 151 PLN.

Ponadto, strona polska uzyskała na 2002 rok kwoty połowowe na M. Bałtyckim (dorsza - 16 036 ton, śledzia 40 280 ton, szprota - 100 320 ton i łososia - 27 751 sztuk). Uzyskano także: w strefie norweskiej i szwedzkiej (czarniak - 750 ton , dorsz - 1250 ton, śledź - 3 500 ton) oraz kwoty połowowe krewetki - 100 dni połowowych, karmazyna - 1000 ton, halibuta - 1270 ton w grupie "inni", śledzia - 1500 ton i makreli - 1400 ton, błękitek - bez limitu) w ramach regionalnych, międzynarodowych, organizacji rybackich NAFO i NEAFC na północnym Atlantyku. Kwoty te, nie są zbyt wysokie, ale stanowią cenne uzupełnienie dla połowów prowadzonych w innych regionach.
Istotnym utrudnieniem dla armatorów bałtyckich były wysokie ceny paliwa i zmniejszenie limitów połowowych dorsza na M. Bałtyckim przez Międzynarodową Komisję Rybołówstwa Morza Bałtyckiego. Spowodowało to m.in. utworzenie Sztabu Kryzysowego Rybołówstwa. W 2001 roku rybacy bałtyccy złowili : 83 663 ton szprota, 35 107 ton śledzia, 20 653 ton i 27 089 sztuk łososia - ( dane przybliżone za 11 miesięcy).

W 2001 roku 36 firm uzyskało kredyty preferencyjne na dostosowanie polskiego rybołówstwa i rybactwa do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej na łączną sumę 40 904 000 PLN. Również dostępny był dla przedsiębiorców preferencyjny kredyt na skup i przechowywanie nadwyżek sezonowych ryb morskich (3 000 000 PLN).

Mimo trudności budżetowych kontynuowano zarybianie ze środków państwowych polskich obszarów morskich tak cennymi gatunkami ryb jak łosoś i troć wędrowna (2 827 000 PLN).
Certyfikaty weterynaryjne uprawniające do eksportu do krajów unijnych uzyskało w sumie 50 z 350 zakładów przetwórczych.

W eksporcie dominowały ryby białe i ich przetwory (dorsz, mintaj, morszczuk), a w imporcie ryby pelagiczne (śledź i makrela). Kierunek eksportu to kraje UE, Ameryka Płn. i byłe kraje ZSRR. W imporcie dominował surowiec z Norwegii, FR i krajów CEFTA (ryby słodkowodne).
Odbyły się konsultacje dwustronne na szczeblu ministra lub zastępcy ministra z odpowiednikami z Francji, Norwegii, Islandii i Hiszpanii, które powinny zaowocować w przyszłości, lub ich efekty widać już dzisiaj np. norweski program pomocowy.