Lubczyk ogrodowy

Levisticum officinale

Opis. Jest to bylina z rodziny baldaszkowatych (Apiaceae syn. Umbelliferae) o liściach podwójnie pierzastych, błyszczących, ciemnozielonych, podobnych do liści selera. Z grubego, mięsistego i aromatycznego kłącza wyrastają 2-metrowe, dęte, nagie łodygi. Kwiaty bladożółte, nektarodajne, zebrane są w wieloszypułowe baldachy złożone. Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na 2 rozłupki. Cała roślina pachnie jak przyprawa do zup (Maggi).

Kwitnienie: lipiec — sierpień.

Pochodzenie i zasięg. Formą wyjściową lubczyku jest gatunek Levisticum persi-cum Freyn et Bornmiiller. Do Europy Środkowej lubczyk dostał się w XII wieku z włoskiej Ligurii i od tego czasu zaczęto go uprawiać w ogrodach jako roślinę dostarczającą przyprawy do zup. Od czasu rozpowszechnienia się dodatków do zup produkowanych przez przemysł uprawa lubczyku nieco się zmniejszyła, ale w ostatnich latach znowu zyskała na popularności. Dziś lubczyk jest najczęściej uprawiany w Szwajcarii, obu republikach niemieckich i w Czechosłowacji. Uprawa. Lubczyk rozmnaża się z nasion lub przez podział starszych kłączy. Rozsadę lub sadzonki sadzi się na wiosnę na miejsce stałe, w glebę głęboko uprawioną i obficie nawiezioną. Dla potrzeb domowych wystarczy jedna roślina.

Zawartość substancji i działanie. Wszystkie części rośliny zawierają olejek lotny, którego głównymi składnikami są ftalidy. Innymi ważnymi składnikami są kuma-ryna, witaminy, gorycze, żywice, cukry i kwasy organiczne. Korzeń lubczyku działa moczo- i żółciopędnie, pobudza trawienie i zapobiega wzdęciom.

Przyprawa i jej zastosowanie. Przyprawę stanowią przede wszystkim młode liście. Przypominają swym zapachem selery, lecz zapach suszonych liści jest mniej intensywny. Smak mają korzenny, początkowo słodkawy, później nieco gorzki. Suszone liście można też stosować w postaci proszku. Niekiedy używa się jako przyprawy korzeni i owoców. Korzenie i ziele lubczyku mają właściwości lecznicze. Jest to jedna z najstarszych przypraw kuchennych w Europie Środkowej. Świeże liście dodaje się do sałat, zup, sałatek z pomidorów i papryki. Drobno posiekane nadają się do przyprawiania farszu, mięsa siekanego, pieczeni wieprzowej, zwłaszcza zaś mięsa jagnięcego i baraniny, sosów i twarogu. Lubczyk jest bardzo aromatyczny, toteż należy go używać w niewielkich ilościach. Owoce są popularną przyprawą do warzyw i grzybów marynowanych w occie. Lubczyk harmonizuje z majerankiem, cebulą i czosnkiem.

Uwaga: suszone liście lubczyku należy chronić przed światłem, przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach i utłuc bezpośrednio przed użyciem.