Program Sano odchowu jałówek
Hodowcy dużą wagę zawsze przywiązują do odchowu cieląt, gdyż jest to punkt newralgiczny i popełniane tu błędy szybko staja się widoczne w postaci biegunek, czy też nawet upadków. Dlatego w miarę upływu czasu, kiedy mija niebezpieczeństwo biegunek coraz mniejszą uwagę poświęca się jałówkom, uważając że pastwisko czy gorszej jakości pasze zupełnie im wystarczą. Niestety nie jest to do końca prawda.
Błędy popełniane w okresie odchowu powodują, że później nie będzie już z takiej jałówki dobrej krowy, a wydajność będzie nawet o 1.000 litrów rocznie mniejsza. Dlatego obecnie muszą być postawione zupełnie inne cele odchowu jałówek:
1. odchów jałówki musi być zorientowany na późniejszą
jej użytkowość jako krowy mlecznej,
2. intensywny odchów ukierunkowany na wydajność, czyli stały wzrost przy
odpowiednim dostarczeniu składników pokarmowych, energii, związków
mineralnych,
3. wysoka zdolność pobrania paszy objętościowej przy właściwym procesie
przeżuwania, co zapewnia dobry rozwój trawieńca i żwacza z odpowiednią długością
i szerokością kosmków żwaczowych dobra zdrowotność przy intensywnej
przemianie materii dostosowanej do wysokiej wydajności krowy, czyli dobra praca
i budowa płuc, serca, wątroby, nerek, racic i wymion,
5. wysoka płodność przy optymalnej kondycji i konstytucji - masa ciała i
wysokość w kłębie określają czas unasieniania,
6. pierwsze wycielenie dostosowane do możliwości stada i organizacji (wiek
21-28 miesięcy, masa ciała w 3 tyg. po wycieleniu > 520 kg). Dlatego
obecnie dąży się do tego, aby krowy były użytkowane co najmniej przez 4
laktacje i dały minimum 35.000 kg mleka. Wówczas produkcja mleka będzie na
pewno opłacalna.
Błędy popełniane w pierwszym roku odchowu będą zawsze obniżały późniejszą wydajność życiową krowy, natomiast błędy popełniane w drugim roku odchowu będą negatywnie wpływały na wskaźnik unasienień, kondycję (BCS), wydajność roczną.
Aby zapewnić prawidłowy wzrost i rozwój jałówki należy w żywieniu stosować kilka podstawowych zasad.
Zasada 1.
Jałówka powinna stale rosnąć!
Co prawda bydło posiada możliwość wzrostu kompensacyjnego, czyli
niedostateczne żywienie we wcześniejszym okresie może być później wyrównywane,
ale niestety odbywa się to na drodze zbyt dużego odkładania się tłuszczu.
Zasada 2.
Stopniowe przyzwyczajanie do pobierania większych ilości paszy objętościowej
najwyższej jakości!
Należy przy tym zwrócić uwagę na rosnące wraz z wiekiem zapotrzebowanie i
zdolność pobierania paszy.
Zasada 3.
Musi być zachowana harmonia między paszą podstawową, wyrównawczą
i wydajnościową!
Należy kontrolować także dawkę, przy czym należy pamiętać, że zawsze będą
występowały różnice między dawką wyliczoną, podaną, pobraną, strawioną
i wchłoniętą. Dlatego nigdy nie jest wystarczająca kontrola tylko samej
wyliczonej dawki!
Zasada 4.
Żywić odpowiednimi paszami stymulującymi pracę żwacza!
Jeżeli to możliwe, należy podawać wszystkie komponenty jednocześnie.
Zasada 5.
Zwrócić uwagę na hierarchię w stadzie i dostępność do paszy!
Przy wychodzeniu na pastwisko należy uwzględnić zmieniającą się jakość
zielonki i należy wyrównywać wartość dawki.
Musimy pamiętać, ze najbardziej intensywny rozwój cieląt występuje w pierwszym roku (tab. 1), dlatego też stosowane pasze w tym okresie muszą być jak najwyższej jakości, tak aby jałówki uzyskały w wieku 12 miesięcy masę ciała 300 kg tzn. przyrosty dzienne powinny wynosić 750-800 g. W drugim roku mogą być już żywione intensywnie, co oznacza, że przyrosty dzienne mogą być niższe (650-750 g).
1. Wzrost cieląt i jałówek do 2 roku życia
1 rok | 2 rok | ||
Masa ciała | kg | od 50 do 300 | od 300 do 590 |
Przyrosty dzienne | g | ok. 750-800 | ok. 650-750 |
Pobranie suchej amsy | kg | od 0,5 do 7,5 | od 7,0 do 13,0 |
Kondycja (Body Condition Score) | pkt | ok. 3,0-3,5 | ok. 3,5-4,0 |
Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe u rosnących jałówek (tab. 2) powinno uwzględniać zarówno energię, białko ogólne, związki mineralne jak i tez niektóre witaminy (A, D3, E, B). Ponieważ zapotrzebowanie na m i witaminy w pierwszym okresie odchowu jest wysokie, dlatego prz 4 miesiące życia należy stosować 4% premiks Sano Kalbergold, natomiast od 5 miesiąca życia do miesiąca przed wycieleniem wystarczy premiks szej zawartości składników Provimix. Na 3 tygodnie przed wycieleniem jałówki powinny otrzymywać specjalny premiks dla krów zasuszonych Optima 30.
2. Zapotrzebowanie dzienne jałówek na niektóre składniki pokarmowe
Masa | Przyr.dz. | Energia | Białko og. | Ca | P | Na | Mg |
kg | g | MJ NEL | g | g | g | g | g |
150 | 800 | 20-22 | 400-440 | 29 | 13 | 3 | 4 |
200 | 775 | 25-27 | 500-540 | 31 | 15 | 3 | 5 |
250 | 750 | 30-32 | 600-640 | 3 | 17 | 4 | 6 |
300 | 750 | 33-35 | 660-700 | 35 | 19 | 5 | 7 |
350 | 725 | 37-39 | 740-780 | 37 | 21 | 5 | 8 |
400 | 700 | 41-43 | 900-950 | 39 | 23 | 6 | 9 |
450 | 675 | 44-46 | 970-1015 | 41 | 25 | 7 | 10 |
500 | 650 | 48-50 | 1155-1200 | 42 | 27 | 8 | 11 |
550 | 600 | 52-54 | 1250-1300 | 44 | 29 | 9 | 12 |
600 | 550 | 55-57 | 1320-1370 | 47 | 32 | 9 | 12 |
Ważne jest aby kryć jałówki HF kiedy osiągną masę co najmniej 360 kg i
wysokość w kłębie minimum 135 cm. Ważna jest masa ciała, a nie wiek!
Ponieważ nie zawsze jest możliwość zważenia jałówki, dlatego łatwiej
zmierzyć wysokość w kłębie lub obwód klatki piersiowej. Taśma
zoometryczna Sano sprawdza się tu znakomicie.
Warto też kontrolować wzrost i rozwój jałowic i krów według podanych w
tab. 3 parametrów.
Należy pamiętać, że od odchowu jałówek zależy późniejsza wydajność krów.
Błędów popełnionych w tym okresie nie da się już później wyrównać.
Wszystko jest w rękach hodowcy. Zarówno efekty odchowu, późniejsza wydajność
krów, a tym samym jego własna przyszłość.
3. Wiek, masa ciała i inne parametry osiągane przy prawidłowym żywieniu jałówek i krów
Wiek pierwszego wycielenia |
>24-28 miesięcy | |||
Pierwsza
wydajność Indeks unasienień |
>85% <1,1-1,3 |
|||
Rozwój masy ciała | Dojrzałość płciowa | "Nastolatek" | Dojrzałość hodowlana | Wycielenie |
Wiek (mies.) | 6-8 | 12 | 15-19 | >24 |
Masa ciała (kg) | >200 | >300 | >360 | >580 |
w % masy końcowej | >25 | >40 | >50 | >80 |
Masa w 21 dni po wycieleniu | 1 laktacja | 2 laktacja | >= 3 laktacja | |
Masa ciała
(kg) w % masy końcowej |
>520 >70 |
>650 >90 |
>700 95-105 |
|
Zmiany masy ciała podczas laktacji | ||||
Absolutne
(kg) Relatywne (%) |
+/-30-40 <5-8% |
+/-45-65 <7-10% |
+/-50-70 7-10% |
Tylko prawidłowo odchowane jałówki mogą być dobrymi krowami!