Mięso drobiowe

Podaż

Produkcja i podaż w 2000r. na poziomie roku poprzedniego
W 2000 r. produkcja mięsa drobiowego ukształtuje się prawdopodobnie na poziomie zbliżonym do ubiegłorocznego, tj. ok. 570-575 tys. ton. W pierwszej połowie bieżącego roku produkcja ta była nieznacznie tylko wyższa niż w tym samym okresie 1999 r. W drugim półroczu można spodziewać się niewielkich zmian w relacji do roku poprzedniego. Zadecyduje o tym regres w chowie drobiu wodnego oraz mniejszy niż można było oczekiwać jeszcze wiosna br., przyrost produkcji indyków. W 2000 r. niemal 88% ogólnej produkcji mięsa drobiowego pochodzić będzie z ubojów żywca ze skupu, a ok. 12% - z ubojów z innych źródeł. Utrzyma się więc tendencja spadkowa w ubojach gospodarczych i usługowych, które w 1999 r. stanowiły jeszcze 15% całej produkcji, a w 1998 r. - 17%. Można szacować, że ogólna podaż mięsa drobiowego w 2000 r. praktycznie nie zmieni się w relacji do stanu; 1999 r. Wielkość produkcji będzie podobna. Również import utrzyma się prawdopodobnie na niskim poziomie. zbliżonym do roku ubiegłego i wyniesie ok. 16 tys. ton¹. Eksport zmniejszy się o ok. 8 tys. ton, tj. o 15%, co spowoduje nieznaczny wzrost krajowego zagospodarowania podaży.

W strukturze krajowego zużycia kontynuowane będą zmiany zapoczątkowane w latach poprzednich. Dalszej redukcji ulegnie spożycie naturalne, a także obrót lokalny, który może być aż o 45-46% niniejszy niż przed rokiem. Natomiast dostawy mięsa drobiowego do sieci handlowej będą o 4,5% większe w stosunku do poziomu ubiegłorocznego i wyniosą ok. 469 tyś. ton. Ich udział w ogólnym krajowym zagospodarowaniu podaży mięsa drobiowego wzrośnie do 87% wobec 84% w 1999 r. i 83% w 1998 r. Jeszcze w 1995 r. udział ten nie przekraczał 75%.

Małe zmiany w bilansie mięsa drobiowego2001r.²
W 2001 r. nie przewiduje się obecnie istotnych zmian w ogólnym bilansie mięsa drobiowego, a wszystkie ważniejsze trendy będą kontynuowane. Produkcja krajowa może się nieco zwiększyć, jednak skala tego wzrostu w relacji do roku 2000 nie przekroczy prawdopodobnie 2%. Utrzyma się spadkowa tendencja w ubojach żywca drobiowego pochodzącego z innych źródeł niż skup.

Stanowić one będą ok. 10% ogólnej produkcji. Podaż mięsa drobiowego zwiększy się w skali podobnej do wzrostu produkcji, gdyż przewiduje się. że import w 2001 r. w porównaniu z rokiem bieżącym zwiększy się jedynie o ok. 2 tys. ton. Również eksport będzie prawdopodobnie tylko o ok. 3 tys. ton większy niż w 2000 r.

W 2001 r. można się też spodziewać niewielkiego wzrostu krajowego zużycia mięsa drobiowego z dalsza tendencją do umacniania się obrotów dokonywanych poprzez sieć handlową. Ich udział w ogólnej dystrybucji mięsa drobiowego w kraju wzrośnie do niemal 90%. Towarzyszyć temu będzie dalsza silna redukcja obrotów lokalnych, które mogą być nawet o ok. 30% mniejsze niż w 2000 r. Mniejsze niż w roku bieżącym może być także samozaopatrzenie - przewidywany jest spadek o ok. 9%.

¹ Według opinii wyrażanych w środowisku drobiarskim, nasila się zjawisko importu nierejestrowanego, Towar taki wchodzi na obszar celny Polski drogą morską lub transportem samochodowym (tiry z południa i wschodu). Skalę takiego importu trudno jednak ocenić.
² Ponieważ autorzy raportu dokonują prognoz w oparciu o coraz bardziej ograniczone i coraz mniej aktualne dane, przewidywania dotyczące 2001 r. należy traktować bardzo ostrożnie i raczej jako informację o prawdopodobnym rozwoju sytuacji niż jako rzeczywistą prognozę.

Tabela 1
Szacunek bilansu mięsa drobiowego (w tys. ton)

* Szacunek z września 2000r.

Źródło: Zestawiono na podstawie danych GUS. Prognoza własna.


Tabela 2

Wstawienia piskląt hodowlanych drobiu (stada rodzicielskie - w tym. szt. samic)

Źródło: Dane CSHZ

Rys.1
Sprzedaż piskląt kurzych typu brojler przez krajowe wylęgarnie w mln. sztuk

Tabela 3
Szacunek potencjału biologicznego produkcji kurcząt brojlerów

* Szacunek z września 2000r. na podstawie I półrocza

Źródło: Na podstawie prognozy CSHZ.



Większe zdolności reprodukcyjne drobiu grzebiącego - mniejsze wodnego.
Wstawienia piskląt hodowlanych kur typu mięsnego w pierwszej połowie 2000 r. były o 18% większe niż w pierwszym półroczu 1999 r., piskląt indyków prawie 2,5-krotnie większe, natomiast kaczek o 48%, a gęsi o 60% mniejsze.

Biologiczny potencjał produkcji kurcząt brojlerów można szacować na podstawie liczby wykluwanych piskląt na ok. 668 tys. ton żywca w 2000 r. i ok. 694 tys. ton żywca w 2001 r. Jest to nadal o 6-8% więcej w stosunku do potrzeb, które dla 2000 r. można oceniać na poziomie 630 tys. ton, a dla 2001 r. - 640 tys. ton. Sprzedaż piskląt kurcząt brojlerów zwiększyła się w okresie od stycznia do lipca 2000 r. w porównaniu z tym samym okresem roku poprzedniego o niemal 9%3. Można szacować, że wzrost produkcji kurcząt wyniesie z tego tytułu ok. 30 tys. ton żywca.

Duży przyrost stada hodowlanego indyków sam nie przesądza jeszcze o rozwoju potencjału produkcji żywca. Waży tu bowiem również import piskląt indyczych. W 1999 r. rozprowadzono ok. 17 mln sztuk piskląt - w tym 8,6 mln z reprodukcji własnej, o 8,4 mln z importu, z czego 4,2 mln sztuk sprowadzono w pierwszej połowie roku. W pierwszym półroczu 2000 r import piskląt indyczych wyniósł 5,1 mln sztuk i był o 20% większy niż przed rokiem. W skali całego roku import ten można szacować na ok. 10 mln sztuk. Własne stado reprodukcyjne pozwala w roku bieżącym wyprodukować ok. 8,5 mln piskląt. Łącznie więc do rozprowadzenia wśród hodowców będzie 18,5 mln piskląt indyków, co stwarza potencjał dla produkcji żywca rzędu 140-150 tys. ton. O jego wykorzystaniu zadecydują względy opłacalności produkcji.

Zmniejszenie zaplecza reprodukcyjnego drobiu wodnego do tej pory dotyczyło tylko kaczek. W 2000 r. objęło ono również gęsi. W 1999 r. reprodukcja własna gwarantowała potencjał dla ok. 3,5 tys. ton żywca kaczego. W całym roku importowano ok. 0,4 mln sztuk piskląt. Łączny potencjał dla produkcji żywca wyniósł więc ok. 5 tys. ton. W 2000 r. w pierwszym półroczu import piskląt kaczych wyniósł już 0,4 mln sztuk, tj. tyle ile w całym ubiegłym roku. Wynikało to z silnego obniżenia krajowego zaplecza reprodukcyjnego, które w 2000 r. zapewnić może produkcję ok. 1,8 tys. ton żywca.

W całym roku import piskląt kaczych może wynieść ok. 0,8 mln sztuk. Łączny więc potencjał dla produkcji żywca kaczego w 2000 r. można szacować na 4-4,2 tys. ton.
Redukcja stada reprodukcyjnego gęsi może okazać się nadmierna. Wprawdzie występuje ona po dwóch latach dynamicznego rozwoju zaplecza hodowlanego (w 1998 r. wzrost o 75%, a w 1999 r. o dalsze 25%), jednak w 2000r. stado to może być o 10-12% mniejsze również w relacji do poziomu notowanego w 1997 r. Ze względu na specyficzne cechy jakościowe polskich gęsi rynek piskląt nie jest zasilany importem. Tak małe stado reprodukcyjne zmniejsza potencjał dla produkcji żywca gęsiego w 2000 r. do 16-18 tys. ton.

W oparciu o analizę próby 38 zakładów wylęgu drobiu ankietowanych przez Krajową Izbę Producentów Drobiu i Pasz w Poznaniu, można stwierdzić, że na szczeblu reprodukcji następuje wyraźne zjawisko koncentracji. W 1997 r. średnia sprzedaż piskląt przypadająca na l wylęgarnię wynosiła w badanej próbie 3,2 mln sztuk, w 1999 r. - już 4,4 mln sztuk. Zmniejsza się udział w rynku podmiotów produkujących do l mln piskląt, rośnie natomiast udział wylęgarni o rocznej produkcji powyżej 4 mln piskląt. Udział w rynku wylęgarni największych, produkujących powyżej 10 mln piskląt wzrósł z 18% w 1997 r. do 27% w 1999 r.
3Na podstawie wyników badań ankietowych KIPDiP w Poznaniu.

Stagnacja w produkcji żywca drobiowego w 2000 r.
Produkcja żywca drobiowego w 2000 r. utrzyma się prawdopodobnie na poziomie zbliżonym do ubiegłorocznego i wyniesie ok. 820 tys. ton (w 1999 r. - 818 tys. ton). Złoży się na to wzrost produkcji fermowej o 3,5% oraz spadek chowu drobno stadnego o ok. 18%. Zapoczątkowana już wcześniej spadkowa tendencja w produkcji poza fermowej wiąże się ze zmianami w strukturze podmiotowej firm ubojowych będącymi następstwem procesów
dostosowawczych do Unii Europejskiej oraz do polskiej ustawy weterynaryjnej. Zmniejsza się bowiem liczba drobnych, prymitywnych ubojni lokalnych, których zaplecze surowcowe stanowi głównie żywiec pochodzący z chowu drobnostadnego. Znaczenie miały tu również niskie ceny mięsa drobiowego na rynku krajowym w 1999 r.

Tabela 4

* Szacunki własne.
** prognoza z września 2000 r.

Źródło: Dane: KRD-IG, Krajowej Izby Producentów Drobiu i Pasz w Pognaniu, CSHZ.


Tabela 5
Zakup żywca do uboju przez wybrane zakłady drobiarskie zrzeszone t" KRD-IG (w tys. ton żywca)

Źródło: Dane KRD-IG.

Rys.2

Skup drobiu przez zakłady drobiarskie zrzeszone w Krajowej Radzie Drobiarstwa -IG w tys. ton żywca

Zahamowanie wzrostu produkcji żywca drobiowego w 2000 r. to efekt długiego okresu słabej koniunktury na tym rynku. Tendencja taka może utrzymać się również w 2001 r. Cech charakteryzującą rok 2000 jest też poważny spadek produkcji drobiu wodnego. W 2001 r. możliwy będzie prawdopodobnie ponowny niewielki przyrost produkcji gęsi. Odbudowuje się produkcja indyków, która silnie ucierpiała w okresie drastycznych redukcji cen w 1999 r. Jednak w 2000 r., a nawet w 2001 r. nie osiągnie ona jeszcze poziomu sprzed kryzysu, tj. 1998 r. Stosunkowo najszybciej rozwija się chów brojlerów kurzych, choć i tu nie ma co liczyć na znaczniejsze przyspieszenie tempa wzrostu produkcji żywca.

Relatywnie duży udział producentów żywca w cenie finalnej drobiu w poszczególnych miesiącach (od 83% do 92%) sugeruje, że dalsze podwyżki cen skupu ograniczane są w znacznym stopniu przez barierę popytu. Z kolei ubojnie i przetwórnie muszą sfinansować koszty zmiany struktury podmiotowej na polskim rynku, a także koszty dostosowawcze do przepisów Unii Europejskiej. Będą więc dążyły do minimalizowania kosztów surowcowych. Jednakże w dłuższej perspektywie inwestycje na szczeblu przetwórstwa czynione są też pośrednio w interesie producentów żywca drobiowego. Jednym z warunków uzyskania przez przetwórnię dotacji z programu SAPARD, na sfinansowanie kosztów dostosowawczych, jest posiadanie długoterminowego kontraktu z dostawcami żywca rzeźnego. Będzie to sprzyjać rozwojowi integracji w produkcji drobiarskiej.

O możliwościach zbytu żywca drobiowego decydują coraz silniejsze ubojnie typ przemysłowego. Analiza zakupu żywca do uboju w pierwszej połowie roku w okresie 1993-2000, przeprowadzona na próbie 20 firm KRD-IG, pokazuje, że od 1995 r. postępuje stały wzrost tych zakupów przy równoczesnej zmianie ich wewnętrznej struktury. Na początku tego okresu kurczęta stanowiły 80% ogólnych zakupów żywca, w 2000 r. -- ok. 75% zaś indyki odpowiednio: 12% i 22%. Obniża się natomiast udział kaczek, które w 2000 r. stanowiły już poniżej 1% zakupionego żywca. W pierwszym półroczu nie występuje jeszcze zakup żywca gęsiego.

Dobra koniunktura na rynku kurcząt- gorsza na rynku indyków
Z analizy zmian w strukturze cen na rynku kurcząt brojlerów wynika, że w połowie 2000 r. w porównaniu ze stanem z czerwca roku poprzedniego pogorszyła się opłacalność w produkcji jaj wylęgowych i piskląt, a poprawiła w obrocie handlowym. Wskazują na to zmiany "wielkiej marży", która w sferze reprodukcji obniżyła się o 2-3,5 punktu procentowego, a w obrocie handlowym wzrosła o 6,5 punktu. Trzeba podkreślić, że w przypadku handlu jest to raczej powrót do normalnych proporcji po okresie bardzo niskich cen i marż.

W przetwórstwie różnica między cenami zbytu tuszki a kosztami surowca rzeźnego zwiększyła się nieznacznie, bo z 15,4% do 15,7%. Warto jednak pamiętać, że jedynie przetwórnie, sprzedając wyroby zróżnicowane, mają możliwość manewrowania strukturą cen zbytu, wśród których tuszki cenione są najniżej.
W produkcji żywca drobiowego zanotowano nieznaczne obniżenie wielkiej marży z 62,3% do 61,3%. Jednakże o opłacalności produkcji decydują tu relacje między cenami żywca rzeźnego i cenami pasz zużywanych w chowie tego żywca.

Rok 2000 charakteryzuje się silnym wzrostem cen zbóż. W okresie od stycznia do czerwca pszenica podrożała o ok. 30%, a do lipca o ok. 42%. Wielu producentów drobiu mówi o takiej skali wzrostu kosztów paszowych. Nie jest to prawdziwe w przypadku produkcji drobiarskiej, która opiera się nie na zużyciu zbóż ale mieszanek przemysłowych. W pierwszym półroczu 2000r. mieszanki dla kurcząt brojlerów podrożały średnio o ok. 6%, a w okresie od stycznia do lipca o 15%. W tych samych okresach ceny skupu kurcząt rzeźnych zwiększyły się o odpowiednio 13% i 16%. Tempo wzrostu cen zakupu żywca wyprzedzało więc tempo wzrostu cen pasz przemysłowych w okresie pierwszych sześciu miesięcy roku ponad dwukrotnie, a uwzględniwszy lipiec - nieznacznie. Relacja cen żywiec: pasza systematycznie poprawiała się na rynku kurcząt brojlerów.

Inaczej wyglądała sytuacja na rynku indyków. Po wzroście cen skupu w końcu 1999 r., od początku 2000 r. ceny te obniżały się aż do kwietnia, a następnie znów zaczęły wzrastać. Jednakże ceny w lipcu byty jeszcze o 1,5-2% niższe niż w styczniu. Równocześnie stale rosła cena paszy, która podobnie jak na rynku kurcząt była w czerwcu 2000 r. o niemal 6%, a w lipcu o 15% wyższa niż w styczniu. W efekcie na rynku indyków relacja cen żywiec: pasza w
okresie od stycznia do lipca stale się pogarszała. Powodowało to zmniejszenie opłacalności produkcji indyków, co znalazło odzwierciedlenie w ograniczonej dynamice wzrostu tej produkcji w pierwszym półroczu 2000 r.

Rys. 3

Ceny skupu żywca drobiowego płacone przez zakłady drobiarskie (w zł/1kg żywca)

Rys. 4

Ceny skupu 1 kg kurcząt wyrażone w kg pszenicy i mieszanki

Dobra koniunktura również w 2001 r.
Można przewidywać, że w związku z prognozowanym rozwojem sytuacji podażowo -popytowej na rynku mięsa
czerwonego, a zwłaszcza wzrostem cen wieprzowiny, w 2001 r. utrzyma się relatywnie dobra koniunktura dla
drobiu. Będzie to jednak zależało od kształtowania się relacji cen żywca drobiowego i cen pasz. Jeśli pasze
przemysłowe dla drobiu zbyt silnie podrożeją, ceny żywca, przy wysokim już ich udziale w cenie finalnej mięsa drobiowego, mogą nie zdołać zrównoważyć tego wzrostu. Wówczas opłacalność produkcji mogłaby się obniżyć. Z kolei nadmierny wzrost cen żywca wywołałby prawdopodobnie ograniczenie obrotów.

Jednakże okresy wyższych cen i mniejszej podaży mięsa czerwonego były jak dotąd równocześnie okresami dobrej koniunktury dla producentów żywca i mięsa drobiowego. Jeśli tak się stanie i tym razem, obecne szacunki produkcji drobiarskiej w 2001r. mogą ulec podwyższeniu. Różnice w opłacalności produkcji kurcząt i indyków występujące w roku 2000 mogą utrzymać się również w roku następnym z uwagi na to, że rynek indyków w Polsce zaczyna już wykazywać pewne oznaki nasycenia.

Tabela 6

Ceny i relacje cen na rynku kurcząt i indyków ( w zł/kg)

* Wszystkie ceny przeliczone zostały na 1 kg tuszki dla uzyskania porównywalności z ceną detaliczną tuszki.

Źródło: Biuletyny surowcowe KRD-IG

Spis treści