Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (WOAH) wspólnie uruchomiły globalną strategię zapobiegania i kontroli grypy ptaków o wysokiej zjadliwości (HPAI) na lata 2024–2033. Strategia ta, opracowana w ramach globalnych ram stopniowej kontroli transgranicznych chorób zwierząt (GF-TADs), stanowi odnowione zobowiązanie do przeciwdziałania zmieniającemu się zagrożeniu wysoce zjadliwej grypy ptaków poprzez skoordynowane podejście "Jedno zdrowie".
Niniejsza nowa strategia zastępuje wersję z 2008 r., aby odzwierciedlić rosnącą złożoność ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków wynikającą ze zmieniającej się dynamiki ekologicznej i epidemiologicznej. Podkreślono w nim znaczenie polityki opartej na podstawach naukowych, partnerstw publiczno-prywatnych oraz wzmocnionej współpracy globalnej i regionalnej. Jego celem jest poprawa wczesnego wykrywania, poprawa gotowości, wzmocnienie bezpieczeństwa biologicznego i wsparcie zrównoważonej transformacji systemów produkcji drobiu.
Webinarium inauguracyjne dostarczyło kompleksowego przeglądu wizji, celów i planu wdrożenia strategii. W swoim przemówieniu otwierającym konferencję Thanawat Tiensin, zastępca dyrektora generalnego i dyrektor Wydziału Produkcji Zwierzęcej i Zdrowia FAO, podkreślił pilną potrzebę globalnej współpracy: "Szybkie globalne rozprzestrzenianie się wysoce zjadliwej grypy ptaków zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu, gospodarce i zdrowiu publicznemu. Strategia ta stanowi jasny plan działania na rzecz bardziej zdecydowanych działań w zakresie zapobiegania i kontroli. Musimy działać wspólnie, aby powstrzymać wysoce zjadliwą grypę ptaków u jej źródła poprzez zwiększenie bioasekuracji, nadzór i szybkie reagowanie".
Emmanuelle Soubeyran, dyrektor generalna WOAH, również podkreśliła dalekosiężny wpływ wysoce zjadliwej grypy ptaków zarówno na drób domowy, jak i na dzikie zwierzęta, podkreślając znaczenie reakcji w ramach programu "Jedno zdrowie": "Naszym priorytetem jest ścisłe monitorowanie rozwoju choroby i wzmocnienie międzynarodowej koordynacji w zakresie zapobiegania i wczesnego działania. Dzięki globalnej solidarności możemy złagodzić to rosnące zagrożenie i chronić zdrowie zwierząt, ludzi i ekosystemów".
Podczas prezentacji członkowie grupy zadaniowej ds. HPAI FAO/WOAH oraz eksperci konsultanci wyjaśnili uzasadnienie zaktualizowanej strategii. Zwrócili uwagę na coraz częstsze skutki uboczne, rolę dzikiego ptactwa w rozprzestrzenianiu się chorób oraz potrzebę wspierania odpornych łańcuchów wartości drobiu. Strategia promuje współpracę wielosektorową w celu wzmocnienia zdolności wczesnego ostrzegania i reagowania na wszystkich szczeblach.
Następnie odbyła się dyskusja panelowa na wysokim szczeblu, podczas której uczestnicy podkreślili znaczenie:
Webinarium zakończyło się uwagami Komitetu Zarządzającego GF-TADs, który ponownie podkreślił znaczenie regionalnego kontekstualizacji strategii. Zachęca się kraje do dostosowywania interwencji w oparciu o konkretne profile ryzyka i realia operacyjne.
FAO i WOAH wspólnie wezwały rządy, przemysł, środowiska akademickie i partnerów technicznych do wsparcia realizacji strategii. Kluczowe znaczenie dla jego powodzenia będą miały długoterminowe inwestycje, rozwój zdolności i silne partnerstwa międzysektorowe. Jeśli strategia zostanie skutecznie wdrożona, może zmniejszyć ryzyko wystąpienia ognisk choroby, chronić źródła utrzymania i różnorodność biologiczną oraz wspierać odporne, zrównoważone systemy drobiu, które przyczyniają się do globalnego bezpieczeństwa żywnościowego.
Wysoce zjadliwa grypa ptaków (HPAI) jest wysoce zaraźliwą chorobą transgraniczną o potencjale odzwierzęcym, wpływającą zarówno na zdrowie zwierząt, jak i ludzi. Powoduje zmienne objawy kliniczne i wysoką śmiertelność zarówno w populacjach ptaków dzikich, jak i domowych. Obecne ogniska grypy ptaków H5 poważnie wpłynęły na kraje na całym świecie, powodując straty rzadkich i ważnych gatunków dzikiego ptactwa, a także znaczne koszty społeczne i gospodarcze, w tym straty w zakresie środków do życia i niedobory jaj.
Rozprzestrzenianie się wysoce zjadliwej grypy ptaków stanowi również obciążenie dla przedsiębiorstw związanych z drobiem, ponieważ środki takie jak ubój i ograniczenia przemieszczania są niezbędne do powstrzymania wirusa, który może zakłócić handel produktami drobiowymi. Trwające zniszczenia podkreślają pilną potrzebę poprawy środków kontroli, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się i zmianom wirusowym, które mogą doprowadzić do globalnej pandemii. Wysoce zjadliwa grypa ptaków zakaża również ssaki i ludzi, stanowiąc poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Zakażone ssaki obejmują koty domowe, bydło i dzikie zwierzęta, takie jak lisy i foki, przy czym przypadki u ludzi, choć rzadko, występują u osób mających bliski kontakt z zakażonym drobiem lub środowiskiem.
Sprostanie tym wyzwaniom wymaga solidnego podejścia "Jedno zdrowie". Obszar priorytetowy programu FAO "Jedno zdrowie" (OHPPA), a konkretnie program Lepsza produkcja 3 (BP3), koncentruje się na zwiększaniu produktywności i łagodzeniu ryzyka zakażeń odzwierzęcych, takich jak HPAI. Jego celem jest wzmocnienie systemów wczesnego ostrzegania, poprawa środków bezpieczeństwa biologicznego oraz zwiększenie gotowości i reagowania na sytuacje kryzysowe w łańcuchu żywnościowym. Promując zrównoważone i sprzyjające włączeniu społecznemu łańcuchy dostaw żywności i rolnictwa, BP3 pomaga zapewnić odporność systemów rolno-spożywczych, jednocześnie łagodząc skutki wysoce zjadliwej grypy ptaków.
Od 2004 r. FAO działa na całym świecie na rzecz zwalczania ptasiej grypy (AI) poprzez promowanie bezpieczeństwa biologicznego, poprawę kontroli chorób i zwiększanie możliwości diagnostyki laboratoryjnej w ramach podejścia "Jedno zdrowie". We współpracy z FAO/WOAH Reference Laboratoria i inne organizacje, FAO monitoruje i ocenia ryzyko związane ze sztuczną instytucją, dostarczając protokoły laboratoryjne i dzieląc się istotnymi odkryciami epidemiologicznymi i wirusologicznymi. FAO regularnie publikuje aktualne informacje na temat chorób transgranicznych i nowo pojawiających się, w tym sztucznej inteligencji, oferując wskazówki techniczne i zalecenia dotyczące reagowania.
Poprzez Sieć Wiedzy Specjalistycznej ds. Grypy Zwierzęcej WOAH/FAO (OFFLU), FAO koordynuje działania mające na celu zapobieganie, wykrywanie i kontrolę grypy zwierzęcej oraz współpracuje z WHO w zakresie pandemii gotowości i oceny ryzyka.