Wczoraj (5.02.2003 r.) rządy 5 państw Unii Europejskiej uzgodniły ostateczny tekst Traktatu Akcesyjnego o przystąpieniu do UE 10 nowych państw, w tym Polski, 1 maja 2004 roku.
Do deklaracji dołączono 20 jednostronicowych deklaracji zgłoszonych przez państwa przystępujące do Unii, w tym trzy polskie.
Trzy polskie deklaracje dotyczą kolejno: "moralności publicznej", owoców miękkich, wiśni i jabłek, leków krajowych. Pierwsza zastrzega, że w rozumieniu polskiego rządu prawo unijne nie przeszkodzi Polsce w regulowaniu kwestii o znaczeniu moralnym i odnoszących się do ochrony życia ludzkiego. W drugiej rząd podkreśla, że poprosi o pilne zastosowanie środków ochrony rynku tych owoców, jeżeli konieczność wprowadzenia unijnych preferencji w imporcie z niektórych krajów (np. dawnej Jugosławii) zagrozi konkurencyjności polskich owoców. Wreszcie, w trzeciej jednostronnej deklaracji Polska zastrzegła, że krajowe leki, które muszą być ponownie zarejestrowane – tym razem już zgodnie z wymogami unijnymi – mogą pozostać w sprzedaży przez cały pięcioletni okres przejściowy (do końca 2008 roku) na podstawie starego certyfikatu. W traktacie jest mowa o etapowym dostosowaniu kolejnych grup leków i niektórzy producenci w Polsce obawiają się, że ewentualne niedotrzymanie przez nich terminów rejestracji zgodnej z prawem unijnym może spowodować utratę prawa sprzedaży tych leków przed upływem okresu dostosowawczego.
Piętnastka dołączyła również własną kontrdeklarację, w której podkreśla, że tamte oświadczenia nie zwalniają państw członkowskich z obowiązków wynikających z Traktatu Akcesyjnego. A obok korzystnych dla nowych członków deklaracji Piętnastki, na przykład obiecujących im natychmiastową poprawę warunków podejmowania pracy mimo utrzymanie przejściowych restrykcji, Niemcy i Austria dołączyły niekorzystne oświadczenie w tej sprawie.
Na wniosek Polski i Węgier Piętnastka przywróciła pierwotne zapisy uzgodnień dotyczących ochrony patentowej leków. Oba kraje liczą, że utrudni to unijnym producentom przedłużanie okresu ochronnego i ułatwi rodzimym producentom produkcje szerszej gamy tzw. leków generycznych (odtwórczych, a więc tańszych od zachodnich odpowiedników).
Już we wtorek Piętnastka potwierdziła, że wpisuje do traktatu swoje zastrzeżenia z 11 grudnia dotyczące wypłaty rolnikom w nowych państwach członkowskich dodatkowego wsparcia bezpośredniego. Chodzi o 30 punktów procentowych wparcia z zasilanego przez Unię funduszu rozwoju wsi i z budżetu krajowego – ponad podstawowe dopłaty z puli 25% sum należnych im w pierwszym roku członkostwa, 30% w drugim, 35% w trzecim itd. Tylko te ostatnie mogą być rozdzielane proporcjonalnie do powierzchni wszelkich użytków użytków rolnych między wszystkich rolników. Czyli nie ma mowy o dodatkowym wsparciu do hektara służącego do produkcji ziemniaków, buraków cukrowych czy warzyw i owoców. W traktacie zamieszczono więc następujący zapis: zarówno w ramach standardowego systemu UE, jak i schematu uproszczonego nie powinno być dodatkowych krajowych płatności i wsparcia działalności rolniczej, która nie jest bezpośrednio wspierana w ramach wspólnej polityki rolnej. I dalej: łączna suma dodatkowego krajowego wsparcia, przypadająca na sektor w danym roku po przystąpieniu w wypadku stosowania systemu uproszczonego, powinna być ograniczona specyficzną kopertą finansową przypadającą na sektor. Zatem dodatkowe wsparcie może być przyznawane do każdego hektara, ale tylko służącego do produkcji, której w Unii przysługują dopłaty bezpośrednie. Musi być też rozliczane osobno w sektorze roślinnym (zboża, rośliny oleiste i wysokobiałkowe, tytoń i chmiel) i osobno w zwierzęcym (bydło i owce). W tym ostatnim podstawą rozdziału będzie powierzchnia pastwisk i łąk.
Tekst Traktatu Akcesyjnego liczy 5,5 tysiąca stron. Zostanie on teraz przekazany do zaopiniowania Komisji Europejskiej (wydanie opinii planuje się na 19.02.) i następnie do zatwierdzenia Parlamentowi Europejskiemu.18 marca ma go przyjąć Komisja Spraw Zagranicznych unijnego parlamentu, debatę na sesji plenarnej zaplanowano na 8 kwietnia, a głosowanie 9 kwietnia.
Podpisany dokument zostanie poddany ratyfikacji w 15 obecnych i 10 przyszłych państwach członkowskich, z których prawie wszystkie zaplanowały referenda w tej sprawie – w Polsce 8 czerwca.