Ulgi i zwolnienia podatkowe dla rolników

W każdym państwie płacenie podatków jest podstawowym obowiązkiem obywatela. Wszelkie ulgi i zwolnienia przewidziane w ustawach podatkowych są więc wyjątkiem od zasady i liczyć się trzeba z faktem, że nie ma ich zbyt wiele, bowiem podatki są głównym źródłem dochodów państwa. W związku z ostatnim kryzysem finansów publicznych w naszym kraju ustawodawca ograniczył prawie do minimum wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe. Jednak dla samego rolnictwa część z nich pozostała.

Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych

Warto zwócić uwagę, iż zwolnienia podatkowe przeniesione zostały do jednej ustawy, gdyż wcześniej np. zwolnienia od podatku od nieruchomości znajdowały się w różnych ustawach i wprowadzane były w sposób mało kontrolowany, bez zachowywania wymaganej prawem procedury, co bardzo często zaskakiwało nie tylko samych podatników, lecz także organy podatkowe. Pamiętać jednak należy, iż oprócz wymienionych poniżej zwolnień, istnieć również mogą zwolnienia wprowadzane w drodze stosownej uchwały rady gminy.

Podatek od nieruchomości

Podstawa prawna: ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U.02.9.84 ze zm.)

O jakie grunty chodzi

Ustawa ta zawiera wyłączenia ze względu na rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Wolne od podatku od nieruchomości są grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na działalności rolniczej lub leśnej oraz wynajmu turystom pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych znajdujących się na obszarach wiejskich, czyli tzw. agroturystyka.

Zgodnie z tym, wszystkie użytki rolne, bez względu na to, czy stanowią czy też nie gospodarstwo rolne w rozumieniu ustawy o podatku rolnym, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Natomiast o tym, czy grunt stanowi użytek rolny, decydują zapisy w ewidencji gruntów. I tak np. grunt sklasyfikowany w ewidencji gruntów jako R (grunt orny), położony w środku miasta, o powierzchni 1 000 m2, nie podlega podatkowi od nieruchomości, chyba że jest "zajęty" na prowadzenie działalności gospodarczej (np. plac, na którym składowane są towary przeznaczone do sprzedaży). Wówczas będzie on opodatkowany podatkiem od nieruchomości. Jest to więc grunt bezpośrednio związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, który trzeba odróżnić od gruntu wykorzystywanego w danym momencie do wykonywania czynności składających się na działalność gospodarczą (np. plac na którym tymczasowo złożono produkty przeznaczone do sprzedaży). W zależności więc od zapisów w ewidencji gruntów, od pierwszego rodzaju gruntu podatnik zapłaci podatek od nieruchomości, a od drugiego - podatek rolny.

Definicje użytych określeń

Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów rolnych o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu podatnika. Natomiast za dział specjalny produkcji rolnej uważa się uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów, uprawy roślin in vitro, fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek, hodowla i chów innych zwierząt określonych w załączniku do ustawy o podatku dochodowym.

Przewidziane jest również zwolnienie dla grup producentów rolnych i dotyczy ono nowo wybudowanych bądź zmodernizowanych budynków, wykorzystywanych na działalność statutową, w okresie 5 lat od uzyskania wpisu grupy do rejestru grup.

Podatek rolny Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U.93.94.431 ze zm.)
Podatkowi temu podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych. Jednak za wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Użytki rolne dzielą się na: grunty orne, sady, łąki trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami.

Kogo dotyczy zwolnienie Zgodnie z zapisami ustawy, podatnikiem podatku rolnego jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, w tym spółka nie posiadająca osobowości prawnej. Podatnikami tego podatku są nie tylko właściciele czy posiadacze gospodarstw rolnych, lecz również wszyscy ci, którzy posiadają użytki rolne, czy grunty zakrzewione, czy zadrzewione na użytkach rolnych. Posiadaczem samoistnym jest osoba władająca rzeczą jak właściciel, czyli płacącą podatki, na co dzień ją użytkująca, natomiast posiadaczem zależnym jest osoba, która wynajmuje lub wydzierżawia daną nieruchomość.

Rodzaje zwolnień

Zgodnie z przepisami zwolnione od podatku rolnego są użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, przy czym nie ma znaczenia czy występują one w ramach gospodarstwa rolnego czy poza nim. Zwolnione są również grunty położone bezpośrednio przy granicy państwowej (15 metrów). Oba te zwolnienia stosowane są z urzędu. Także grunty objęte melioracją czy też grunty, na których zniszczono uprawy poprzez prowadzenie robót drenarskich zwolnione są od podatku, ale tylko w tym roku podatkowym, w którym wystąpiło zniszczenie upraw.

Ustawa przewiduje również zwolnienie (na 5 lat) gruntów na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nie przekraczającej 100 ha. W przypadku nabycia gruntów w wyniku kilku odrębnych czynności prawnych, dla każdego z nabytych gruntów okres zwolnienia należy liczyć osobno. Zwolnienia tego nie można jednak zastosować w razie nabycia gruntu od krewnych, tj. małżonka, zięcia, synowej, rodziców, dzieci, dziadków.

Również 5-letni okres zwolnienia z podatku rolnego dotyczy gruntów powstałych z zagospodarowania nieużytków (bagna, piaski, skały, rumowiska, urwiska i uskoki), jak też nieprzeznaczone do rekultywacji wyrobiska po wydobywaniu kopalin. Zwolnienie to jest przyznawane decyzją wójta, burmistrza (prezydenta miasta) na wniosek podatnika.

Również na wniosek podatnika istnieje możliwość zwolnienia od podatku rolnego gruntów otrzymanych w drodze wymiany lub scalenia na 1 rok następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów.

Ustawodawca przewidział też zwolnienie od podatku gruntów oznaczonych w ewidencji jako użytki ekologiczne (nie można ich wykorzystać do prowadzenia działalności gospodarczej). Zwolnione są również użytki rolne, na których zaprzestano produkcji, ale tylko przez okres 3 lat i nie więcej niż 10 ha. Nie podlegają również temu podatkowi grunty wpisane do rejestru zabytków, działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych (emeryci, inwalidzi I i II grupy, niepełnosprawni, osoby całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym albo do samodzielnej egzystencji).

Ulgi inwestycyjne

Ulga ta przysługuje z tytułu wydatków poniesionych na budowę i modernizację budynków inwentarskich służących do chowu, hodowli i utrzymywania zwierząt gospodarskich oraz obiektów służących ochronie środowiska.

Przysługuje nie tylko w przypadku zakupu, ale także w przypadku zainstalowania urządzeń, takich jak deszczownia, urządzenia melioracyjne, urządzenia do zaopatrywania gospodarstwa w wodę czy też urządzenia do wykorzystania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, słońca, spadku wód).

Jak uzyskać

Jednak aby uzyskać ostatecznie ulgę inwestycyjną należy złożyć odpowiedni wniosek po zakończeniu inwestycji z załączeniem zestawienia wydatków na nią poniesionych. Do tych wydatków nie mogą być zaliczone wartości w postaci własnej robocizny, nawet potwierdzone rachunkami. Ustawa przewiduje jednak pewne ograniczenia czasowe, ponieważ ulga z jednej inwestycji nie może być stosowana dłużej niż przez 15 lat. Jej wysokość wynosić będzie 25% udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych, odliczonych od należnego podatku. Kwota ulgi inwestycyjnej będzie następnie odliczana z urzędu w decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Inne zwolnienia i ulgi

Na koniec warto również wspomnieć o 60% uldze w podatku rolnym stosowanej w stosunku do żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową lub długotrwałe szkolenie wojskowe, jak i osób spełniających zastępczo obowiązek służby wojskowej pod warunkiem, że prowadzili te gospodarstwa bezpośrednio przed powołaniem do służby. Natomiast 40% ulga w podatku rolnym będzie przysługiwała członkom rodziny powołanego do wojska, pod warunkiem, że bezpośrednio przed powołaniem pracowali w tym gospodarstwie, zamieszkiwali w nim i nie osiągali innych dochodów.

Warto również wspomnieć też o uldze związanej z wystąpieniem klęski żywiołowej, polegającej na zaniechaniu ustalenia podatku rolnego lub zaniechaniu jego poboru w całości lub w części, w zależności od rozmiarów strat. W razie ich wystąpienia organ podatkowy zobligowany jest na wniosek podatnika do wydania decyzji, w której zaniecha ustalania lub poboru podatku rolnego.

Zrozumienie przepisów o podatkach i ich zwolnieniach pozwoli rolnikom rzeczywiście je wykorzystać, a tym samym odciążyć ich domowy budżet.