Renty strukturalne w Unii Europejskiej – 15 tysięcy euro rocznie

Unia Europejska nie wprowadziła jednolitego systemu emerytur, rent i świadczeń socjalnych. W kwestii rent strukturalnych istnieją jednak zasady wspólne dla całej Piętnastki.

Rolnik, który chce skorzystać z wcześniejszej emerytury, w momencie przekazania gospodarstwa musi spełnić następujące kryteria:

• osiągnąć wiek co najmniej 55 lat, ale nie więcej niż wynosi wiek emerytalny,
• prowadzić działalność rolniczą przez co najmniej 10 lat do momentu przekazania gospodarstwa,
• całkowicie zaprzestać wszelkiej działalności komercyjnej.

Uprawnienia do wcześniejszej emerytury może uzyskać nie tylko właściciel gospodarstwa, ale też rolnik dzierżawca oraz robotnik rolny. Robotnik rolny – podobnie jak właściciel – musi osiągnąć wiek co najmniej 55 lat, ale nie więcej niz. wynosi wiek emerytalny. Kwota wsparcia dla rolnika przechodzącego na wcześniejszą emeryturę wynosi do 15 tysięcy euro. W przypadku robotnika rolnego kwoty te wynoszą odpowiednio do 3500 euro rocznie i do 35 tysięcy euro w okresie udzielania pomocy. Okres udzielania pomocy:

• właściciel gospodarstwa – do 15 lat nie dłużej niż do ukończenia 75 roku życia
• robotnik rolny – do 10 lat nie dłużej niż do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Celem programu jest zwiększenie efektywności ekonomicznej gospodarstw. Środki w całości pochodzą z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Podstawą prawną programu jest Rozporządzenie Rady ( WE ) 1257/99 w sprawie wsparcia rozwoju wsi przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnictwa ( EFOIGR), (art.10 - 12) oraz Rozporządzenie Komisji (KE) 455/2002 (art. 7 10). 

Badania Eurostartu z lat 1999-2000 pokazały, że w skali Unii Europejskiej ponad 30% rolników, będących prywatnymi właścicielami gospodarstw ma mniej niż 65 lat (w przypadku Włoch i Portugalii wskaźnik ten przekracza 40 procent ), 55 i więcej lat ma 52 procent tej populacji (we Włoszech wskaźnik ten wynosi 62 procent, a w Portugalii  – 65procent). Zaledwie 8 % prywatnych właścicieli gospodarstw ma poniżej 35 lat. Jednym z głównych celów programów rozwoju rolnego na lata 2000-2006 w krajach Piętnastki jest zmiana tego stanu rzeczy. Renty strukturalne mają mają skłonić starszych rolników do przechodzenia na wcześniejsze emerytury i przekazywania pałeczki w ręce młodszego pokolenia. Warto przejrzeć się jak program ten realizowany jest w kilku krajach UE, w których rolnictwo odgrywa wciąż stosunkowo dużą rolę w gospodarce.

We Francji całkowity koszt programu rozwoju rolnego na lata 2000-2006 wynosi 12 849,4 mln euro, z czego 4 994,9 mln pochodzi z  Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej ( EFOIGR). Na renty strukturalne przeznaczono 380,2 mln euro, z czego 160,6 pochodzi z unijnego budżetu. Liczba ludności wiejskiej ustabilizowała się we Francji na poziome ok. 13 milionów osób. W ciągu ostatniego ćwierćwiecza wyraźnie spadł jednak jej udział w ogólnej liczbie ludności kraju. W niektórych rejonach doszło do wyludnienia. Dlatego jednym z celów programu rozwoju rolnego jest pomoc dla młodych rolników oraz zachęcanie starszych wiekiem do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, zwłaszcza w przypadku problemów ekonomicznych lub zdrowotnych.    

W Irlandii całkowity koszt programu rozwoju rolnego na lata 2000-2006 wynosi 3 675,1 mln euro, z czego 2 388,9 mln pochodzi z  Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej ( EFOIGR). Na renty strukturalne przeznaczono 693,1 mln euro, z czego 369,9 pochodzi z unijnego budżetu. Jak widać, cel ten jest jednym z priorytetów programu. Okres wypłaty renty strukturalnej nie może przekroczyć 10 lat i nie przysługuje ona dłużej niż do ukończenia 70 roku życia. Wcześniejszym emeryturom towarzyszy pomoc dla młodych rolników.

W Portugalii całkowity koszt programu rozwoju rolnego na lata 2000-2006 wynosi 1 829,9 mln euro, z czego 1 372,1 mln pochodzi z  Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej ( EFOIGR). Na renty strukturalne przeznaczono 69,8 mln euro, z czego 52,3 mln euro pochodzi z unijnego budżetu. Na wsi mieszka ok. 9,5 mln osób, co stanowi 12 % ludności. Aż 90 proc. spośród 381 tysięcy farm to małe, rodzinne gospodarstwa. Średnia wieku jest tam najwyższa spośród wszystkich krajów Piętnastki. Renty strukturalne i pomoc dla młodych rolników, mają wpłynąć korzystnie na piramidę wiekową na wsi. 

w Grecji całkowity koszt programu rozwoju rolnego na lata 2000-2006 wynosi 2 686,4 mln euro, z czego 993,4 mln pochodzi z  Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej ( EFOIGR). Na renty strukturalne przeznaczono 1 150 mln euro, z czego 342,2 mln euro pochodzi z unijnego budżetu. W rolnictwie zatrudnionych jest 17 procent ludności, a średnia wielkość gospodarstwa wynosi 4,3 ha. Dużym problemem jest starzenie się ludności wiejskiej – 57 procent właścicieli gospodarstw ma ponad 55 lat. Program rozwoju  rolnego ma ułatwić przejmowanie gospodarstw przez młodych, wykształconych rolników i zapobiec ich ucieczce ze wsi. Jego zadaniem jest też powiększenie średniej wielkości gospodarstw rolnych.

WARUNKI OTRZYMANIA RENTY STRUKTURALNEJ W POLSCE

Od 1 stycznia 2002 r. obowiązuje w Polsce ustawa o rentach strukturalnych. Do otrzymania renty uprawniony jest rolnik, który spełnia następujące warunki:

1. wiek;  kobieta – 55-60 lat; mężczyzna – 60-65 lat;
2. jest właścicielem gospodarstwa liczącego co najmniej 3 ha;
3. przez ostatnie 10 lat działalność rolnicza była jego jedynym lub głównym źródłem dochodu; 
4. przez ostatnie 10 lat podlegał co najmniej przez 5 lat ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu;
5. gospodarstwo zostało przekazane następcy, sprzedane lub przekazane Skarbowi Państwa;
6. nie prowadzi już działalności rolniczej.

Renty strukturalne otrzymać można w Polsce do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. maksimum przez 5 lat. Renta strukturalna wynosi obecnie 1,5 najniższej emerytury, czyli ok. 900 zł. Uprawniony rolnik musi złożyć wniosek o przyznanie renty strukturalnej w KRUS w I kwartale roku. Wypłata pierwszej renty następuje najwcześniej od 1 stycznia roku następnego.