Rozmawialiśmy z Arturem Ławniczakiem, podsekretarzem stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Czy wędliny sery , owoce, warzywa i alkohole mogą być smaczną wizytówką Polski ?

Artur Ławniczak: - Polska żywność należy do najlepszych i najzdrowszych nie tylko w Europie, ale i na świecie. Jednak wciąż nie potrafimy przebić się z promocją naszych rodzimych wyrobów, mimo sukcesów na lokalnym rynku. Polska żywność na pokazach i targach zachwyca konsumentów, co więcej ma szansę stać się najważniejszym towarem eksportowym i polską specjalnością. Wystarczy tylko dobra reklama i promocja oraz dostateczne środki na przedstawienie walorów naszych serów, wędlin, owoców, warzyw, miodów, alkoholi i przetworów. W tej kwestii Unia Europejska przeznacza znaczne środki na promocję, prezentację i reklamę. Korzyści mogą być obustronne, bowiem wiadomo, że bardziej świadomy i wyedukowany konsument dokonuje wyboru nieprzypadkowo i sięga po produkty, do których ma zaufanie. Pochodzenie, tradycja, receptura i przyzwyczajenia to najważniejsze argumenty przemawiające za kupnem produktu. W przemyśle spożywczym Polacy cenią produkty znane od lat. Wykorzystują to międzynarodowe koncerny, które promują u nas rodzime marki żywności.

W jakim zatem kierunku powinna rozwijać się branża spożywcza w naszym kraju ?

Artur Ławniczak: - Ogólnoświatowym trendem w spożyciu żywności jest zwrot ku żywności tradycyjnej. Konsumenci coraz częściej szukają żywności wysokiej jakości, która wyróżnia się niepowtarzalnym smakiem i aromatem. Te wymogi spełniają produkty wytwarzane tradycyjnymi metodami w różnych regionach Polski i świata. Produkty regionalne i tradycyjne stanowią dla konsumentów alternatywę w stosunku do produktów wytwarzanych metodami przemysłowymi, zarówno na rynku krajowym, jak i za granicą. W krajach Unii Europejskiej jednym z priorytetów jest kultywowanie lokalnych tradycji i obyczajów. Systemem ochrony objęte są oryginalne produkty rolne oraz żywność lokalna, charakterystyczna ze względu na miejsce powstania i tradycyjny sposób wytworzenia. Wytwarzanie wyrobów tradycyjnych i regionalnych wspomaga rozwój obszarów wiejskich, poprzez umożliwienie rolnikom zarobkowania w ich własnych regionach. Można przypuszczać, że w dłuższej perspektywie produkty te mogą stać się chlubą danego obszaru i bardzo dobrym narzędziem marketingowym ułatwiającym promocję regionu. Największe korzyści będą odnosić te obszary, które będą umiały przeprowadzić właściwą promocję. Bowiem bardzo duża liczba produktów tradycyjnych nie jest wprowadzana do obrotu. W większości produkty te są wytwarzane na potrzeby własne w zasięgu dystrybucji do 30 km.

Co powinno zatem stanowić największą zaletę żywności produkowanej w Polsce ?

Artur Ławniczak: - Naszym atutem jest i nadal powinna pozostać żywność ekologiczna. Niech wzorem dla nas będą Włosi, którzy bardziej niż jakikolwiek inny kraj Europy nadal zachowują lokalne i regionalne zwyczaje i tradycje a wiele z najwspanialszych potraw i win rzadko można spotkać poza rejonem wytworzenia. Niemal w całych Włoszech zakorzeniło się przekonanie, że wszystko, co zrobione jest ręcznie jest znacznie lepsze od tego, co produkuje przemysł. Podczas gdy reszta świata chętnie akceptuje żywność serwowaną w barach szybkiej obsługi we Włoszech narodził się ruch „wolno przyrządzanej żywności”. Broniąc swych tradycyjnych regionalnych wyrobów potrafili je dobrze „sprzedać” w świecie, łącząc regionalizm z turystyką. Politykę jakości we Wspólnocie realizuje się m.in. przez wyróżnienia znakami potwierdzającymi wysoką jakość wyrobów rolno-spożywczych, pochodzących z określonych regionów, jak i charakteryzującymi się tradycyjną metodą produkcji. Ochrona i promocja produktów regionalnych i tradycyjnych jest jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na rozwój obszarów wiejskich. Stwarza na wsi nowe źródła utrzymania, zwiększa dochody rolników, w szczególności na terenach niekorzystnych warunkach gospodarowania i zapobiega wyludnianiu się tych terenów oraz chroni dziedzictwo kulturowe wsi i kraju.

Co wyróżnia wyroby regionalne z pośród innych produktów spożywczych ?

Artur Ławniczak: - Najważniejszym wyróżnikiem produktów regionalnych i tradycyjnych jest ich specyficzna jakość, która wynika z tradycyjnego sposobu wytwarzania zgodnego z dziedzictwem kulturowym, receptury przekazywane z pokolenia na pokolenie, a także ze szczególnych walorów klimatycznych, glebowych oraz miejsc wytwarzania, np. oscypek. Wytwarzanie, ochrona i promocja takiej żywności odgrywa w państwach Unii Europejskiej znaczną rolę od 1992 r. System ochrony i promocji wyrobów regionalnych i tradycyjnych jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Przyczynia się to do zwiększenia możliwości zatrudnienia na obszarach wiejskich, stwarzając na wsi pozarolnicze źródła utrzymania, zwiększa dochody producentów rolnych, zwłaszcza na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania oraz zapobiega wyludnianiu się z tych terenów. System ochrony i promocji produktów rolnych i środków spożywczych chroni także dziedzictwo kulturowe wsi, przyczyniając się do zwiększenia atrakcyjności terenów wiejskich, rozwoju agroturystyki i turystyki wiejskiej, a także do ochrony środowiska w skali lokalnej.

Dlaczego warto postawić na rozwój rolnictwa ekologicznego?

Artur Ławniczak: - Rozwój rolnictwa ekologicznego spowoduje stworzenie nowych miejsc pracy oraz poprawę sytuacji materialnej rolników. Ponadto w rolnictwie ekologicznym nie stosuje się sztucznych środków chemicznych (jak np. nawozy czy środki ochrony roślin), co oznacza, że nie wprowadza się do środowiska substancji zanieczyszczających. Sprzyja to samooczyszczaniu się środowiska i zachowaniu równowagi biologicznej, bardzo korzystnej dla człowieka i jego przyrodniczego otoczenia. Warto tutaj wspomnieć, że Polska w ubiegłym roku wyeksportowała artykuły żywnościowe na rynki poza unijne na kwotę przekraczającą 2 mld euro. Dlatego też trzeba nasilić politykę promocyjną i podjąć konkretne działania w tej sferze gospodarki. Jednakże obecnie potrzebna jest bardzo duża akcja promocyjna dotycząca polskiego mięsa wieprzowego i jego przetworów. Produkcja jest ogromna, a nasz rynek nie jest w stanie wchłonąć takich nadwyżek. Sprzedaż żywności przygotowywanej w sposób naturalny rośnie w Polsce a tym samym jest szansa by zintensyfikować eksport do krajów wysokorozwiniętych. Jednak producentów żywności ekologicznej, którzy koncentrują się na krajowym rynku, jest mimo wszystko niewiele.

Gdzie najlepiej sprzedaje się żywność ekologiczna ?

Artur Ławniczak: - Żywność ekologiczna najlepiej sprzedaje się w państwach, które osiągnęły wysoki poziom gospodarczy. Ścisła kontrola całego procesu produkcyjnego, oparcie procesu produkcyjnego na naturalnych metodach sprawia, iż cena produktu ekologicznego jest wyższa od pozostałych kategorii żywności. Dlatego też potencjalny popyt na żywność ekologiczną jest tym bliższy do efektywnego, im bardziej zamożne staje się społeczeństwo. Potwierdzają to badania przeprowadzone wśród konsumentów żywności ekologicznej, którzy za główną barierę rozwoju rynku uznali wysoką cenę produktów ekologicznych. Kraje Unii Europejskiej należą do światowych pionierów w rolnictwie ekologicznym i jako pierwsze wprowadziły zasady rolnictwa ekologicznego do polityki rolnej (1991 r.). Od 1994 roku w unijnym budżecie są także zagwarantowane środki na dotacje dla gospodarstw ekologicznych. Z perspektywy krajów unijnych rolnictwo ekologiczne pełni bowiem funkcje środowiskowe i społeczne, więc zachodzi potrzeba dotowania tej gałęzi gospodarki. Tylko w latach 1993-2005 powierzchnia gruntów użytkowanych ekologicznie w Unii wzrosła aż 8-krotnie, przekraczając 5,8 miliona ha. Zorganizowana pomoc krajów Unii Europejskiej dla gospodarstw ekologicznych, zmiana stylu życia konsumentów, dążenie do poprawy zdrowotności zwierząt i coraz bardziej aktywny udział społeczeństwa w ochronie środowiska dobrze rokują dalszemu dynamicznemu rozwojowi rolnictwa ekologicznego w krajach członkowskich.

Jakie perspektywy widzi Pań dla rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce ?

Artur Ławniczak: - Spośród wszystkich krajów unijnych Polska ma jedną z największych szans na rozwój rolnictwa ekologicznego na swoim obszarze. Biorąc pod uwagę ogólną charakterystykę rolniczej przestrzeni produkcyjnej naszego kraju można z całą pewnością stwierdzić, iż Polska ma wiele cech wspólnych z klasycznie ujmowanym rolnictwem ekologicznym. Na dynamiczny rozwój rolnictwa ekologicznego złożyło się wiele czynników: akcje promujące rolnictwo ekologiczne, atrakcyjne dopłaty do użytków rolnych zagwarantowane w budżecie unijnym i krajowym, coraz większy wzrost popytu na żywność ekologiczną w kraju i za granicą. Jednak, w porównaniu do innych państw unijnych, Polska należy do niechlubnej czołówki krajów o najniższej powierzchni upraw ekologicznych w ogólnej strukturze kraju. Obejmują one niecały 1% rolniczej powierzchni Polski. Biorąc pod uwagę ogromne możliwości, jakie daje rolnictwo ekologiczne oraz tendencje na światowym rynku żywnościowym, można spodziewać się dalszego wzrostu tego typu gospodarstw w Polsce. Obecnie rolnictwo ekologiczne koncentruje się głównie w Polsce Południowo-Wschodniej, w województwach: małopolskim, podkarpackim, świętokrzyskim i lubelskim. Produkcja żywności ekologicznej wpływa na rozwój ekoagorturystyki wiejskiej, wzbogacając ofertę gospodarstw dla swoich klientów, co może stanowić dodatkowe źródło dochodu dla ekologicznych producentów rolnych.