Tania energia kluczem do konkurencyjności UE

Delegacje znajdują w załączniku notatkę wprowadzającą Prezydencji na temat wkładu sektora energetycznego w konkurencyjność Unii Europejskiej – kontynuacja zaleceń raportu Draghiego w kontekście posiedzenia Rady TTE (ds. Energii) w dniu 15 października 2024 r.

Wkład sektora energetycznego w konkurencyjność Unii Europejskiej: kontynuacja zaleceń raportu Draghiego

W dniach 17 i 18 kwietnia 2024 r. Rada Europejska wezwała do zawarcia nowego Europejskiego Paktu na rzecz Konkurencyjności oraz do podjęcia zdecydowanych i szybkich działań na rzecz osiągnięcia prawdziwej Unii Energetycznej, poprzez zapewnienie dostaw obfitej, przystępnej cenowo i czystej energii, co służy podwójnemu celowi, jakim jest dążenie do europejskiej suwerenności energetycznej i neutralności klimatycznej. Wymaga to solidnego zarządzania Unią Energetyczną, ambitnej elektryfikacji z wykorzystaniem wszystkich rozwiązań zeroemisyjnych i niskoemisyjnych, elastyczności oraz znacznego rozwoju i inwestycji w sieci, cyfryzację, magazynowanie i połączenia międzysystemowe. W lipcu 2024 r. Przewodniczący Komisji Europejskiej ogłosił nowy Pakt Przemysłowy na rzecz konkurencyjnych branż i jakościowych miejsc pracy, który ma zostać przedstawiony w ciągu pierwszych 100 dni mandatu.

Priorytetem prezydencji węgierskiej w Radzie jest ułatwienie przyjęcia nowego Europejskiego Paktu na rzecz Konkurencyjności, aby ponownie uruchomić wzrost gospodarczy i stworzyć warunki dla zrównoważonego rozwoju, pogłębić rynek wewnętrzny, zapewnić priorytetowe wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, promować zieloną i cyfrową transformację we współpracy z europejskimi operatorami gospodarczymi i obywatelami, wspierać współpracę międzynarodową oraz zapewnić stabilność i zrównoważoność miejsc pracy.

Przystępna cenowo energia jest kluczowa dla konkurencyjności przemysłu UE. Wysiłki na rzecz zapewnienia bezpiecznego i odpowiedniego dostępu do czystej energii po globalnie konkurencyjnych cenach na rynku wewnętrznym będą miały kluczowe znaczenie dla lepszego pozycjonowania mocnych stron przemysłowych UE podczas transformacji.

Ambitne cele klimatyczne i energetyczne UE mogą zostać osiągnięte tylko wtedy, gdy będą szły w parze z konkurencyjnością UE i bezpieczeństwem dostaw energii w trakcie zielonej i sprawiedliwej transformacji.

W swoim raporcie na temat przyszłości konkurencyjności Europy, Mario Draghi przedstawia kompleksowy przegląd głównych wyzwań dla konkurencyjności Europy i nakreśla szereg działań mających na celu ożywienie naszej gospodarki. Raport podkreśla potrzebę ogromnych inwestycji, wynoszących co najmniej 750 do 800 miliardów euro rocznie, oraz argumentuje za radykalnymi zmianami, które muszą być pilne i konkretne. Wskazuje również, że w obliczu kurczącej się populacji i siły roboczej, Europa musi bardziej skupić się na zwiększaniu swojej produktywności, aby osiągnąć wzrost gospodarczy.

Raport proponuje wspólny plan dekarbonizacji i konkurencyjności, który powinien dostosować wszystkie polityki do celów UE. Priorytetowe obszary do rozwiązania obejmują:

1. Obniżenie kosztów energii dla użytkowników końcowych poprzez przekazywanie korzyści z dekarbonizacji i przyspieszenie dekarbonizacji sektora energetycznego w sposób efektywny kosztowo, wykorzystując wszystkie dostępne rozwiązania.
2. Wykorzystanie możliwości przemysłowych, jakie niesie zielona transformacja, począwszy od pozostania na czele innowacji w dziedzinie czystych technologii, poprzez produkcję czystych technologii na dużą skalę, aż po wykorzystanie możliwości wynikających z gospodarki o obiegu zamkniętym.
3. Wyrównanie szans w sektorach bardziej narażonych na nieuczciwą konkurencję z zagranicy lub stojących przed bardziej rygorystycznymi celami dekarbonizacji niż ich międzynarodowi konkurenci.

Raport Draghiego dotyka wielu dziedzin polityki. W części poświęconej sektorowi energetycznemu, Draghi podkreśla jego kluczową rolę w kształtowaniu konkurencyjności, zrównoważonego rozwoju i odporności Europy. Kilka zaleceń odnosi się do pilnych wyzwań energetycznych, przed którymi stoi UE, jednocześnie pozycjonując ją jako lidera w globalnej transformacji w kierunku czystej energii.

Raport przedstawia przekonujące argumenty za reformami rynku energii w Europie. W swojej istocie raport wiąże długoterminową siłę gospodarczą Europy ze zdolnością do obniżenia cen energii i wspierania zrównoważonego, zdekarbonizowanego systemu energetycznego. Europa musi obniżyć wysokie ceny energii, kontynuując jednocześnie dekarbonizację gospodarki.

Krajobraz energetyczny zmienił się nieodwracalnie wraz z rosyjską inwazją na Ukrainę i wynikającą z tego utratą gazu ziemnego z rurociągów. Chociaż ceny energii znacznie spadły od swoich szczytów, firmy w UE nadal płacą za energię elektryczną 2-3 razy więcej niż w USA, a ceny gazu ziemnego są 4-5 razy wyższe.

Dekarbonizacja może być szansą dla Europy, zarówno na objęcie prowadzenia w nowych technologiach czystych i rozwiązaniach cyrkularnych, jak i na przesunięcie produkcji energii w kierunku bezpiecznych, niskokosztowych źródeł czystej energii.

Jednak to, czy Europa będzie w stanie wykorzystać tę szansę, zależy od zgodności wszystkich polityk z celami dekarbonizacji UE.

Transformacja energetyczna będzie stopniowa, a paliwa kopalne będą nadal odgrywać centralną rolę w kształtowaniu cen energii przez resztę tej dekady, co grozi dalszą zmiennością cen dla użytkowników końcowych. Przemysły UE, które intensywnie wykorzystują energię, stoją przed wyższymi kosztami inwestycji niż ich konkurenci, aby spełnić cele dekarbonizacji.

Draghi również podkreśla geopolityczne ryzyka związane z zależnością Europy od importowanych paliw kopalnych i surowców krytycznych. Ryzyka te wykraczają poza sektor energetyczny, dotykając polityki przemysłowej i handlowej UE, wymagając kompleksowych rozwiązań wykraczających poza same rynki energii.

Raport Draghiego opowiada się za reformami w sektorze energetycznym, które umożliwiłyby większą efektywność rynkową, zmniejszenie zmienności cen i wspieranie inwestycji w odnawialne źródła energii. Te reformy wzmocniłyby szersze cele gospodarcze, pozycjonując dekarbonizację jako przewagę konkurencyjną dla Europy, pod warunkiem dokonania niezbędnych inwestycji i zmian regulacyjnych.

Prezydencja Węgier w Radzie organizuje kompleksowe działania następcze w związku z raportem Draghiego, obejmujące dyskusje na temat wkładu różnych sektorów w konkurencyjność UE. W tym kontekście ministrowie energii są zaproszeni do wyrażenia swoich opinii na następujące pytania:

1. Które zalecenia z raportu Draghiego dotyczące sektora energetycznego powinny być priorytetem dla UE i jak można je wdrożyć?
2. Które zalecenia najbardziej przyczyniłyby się do osiągnięcia celu UE, jakim jest utrzymanie przystępnych i konkurencyjnych kosztów energii, nie tracąc z oczu potrzeby dekarbonizacji i bezpieczeństwa energetycznego?
3. Wdrożenie zaleceń będzie wymagało ogromnych inwestycji na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym. Jakie byłyby najskuteczniejsze sposoby na wykorzystanie prywatnego kapitału w celu zamknięcia luki inwestycyjnej?