Rosnąca inflacja nie napompuje dynamiki wynagrodzeń

W ostatnich tygodniach w mediach często omawiana jest tematyka szybko – w percepcji konsumentów – rosnących cen w Polsce. Temat odczuwanych przez gospodarstwa domowe podwyżek cen został również poruszony w czasie ubiegłotygodniowej konferencji RPP. Zdaniem prezesa NBP nie stanowią one zagrożenia dla stabilności cen i nie wymagają reakcji ze strony banku centralnego. Poniżej przeanalizowaliśmy w jaki sposób odnotowany w ostatnich miesiącach wzrost inflacji oddziaływał w kierunku nasilenia oczekiwań inflacyjnych Polaków i zwiększenia presji na wzrost wynagrodzeń.

Zgodnie z badaniami NBP, oczekiwania inflacyjne polskich konsumentów kształtowane są w dominującym stopniu pod wpływem bieżącej inflacji. Na ich oczekiwania w niewielkim stopniu oddziałuje natomiast cel inflacyjny banku centralnego. Ponadto, badania sugerują, iż dominującym czynnikiem, który wpływa na oczekiwania inflacyjne jest tempo zmian cen najczęściej kupowanych towarów przez gospodarstwa domowe (np. żywności), a nie inflacja ogółem. Takie uwarunkowania znajdują odzwierciedlenie w obecnej sytuacji cenowej. Inflacja ogółem kształtuje się na umiarkowanym poziomie. W czerwcu osiągnęła ona poziom 2,6% r/r, a więc zbliżony do celu inflacyjnego NBP (2,5% ± 1 pkt. proc.). Z kolei percepcja gospodarstw domowych w zakresie procesów cenowych jest obecnie kształtowana głównie przez szybki wzrost cen żywności (5,7% r/r w czerwcu), a w szczególności niektórych jej reprezentantów, np. cen warzyw (22,6% r/r w maju) czy cen wieprzowiny (12,1% r/r).

W warunkach obserwowanego obecnie niskiego bezrobocia pracownicy mogą wywierać presję płacową (żądanie podwyżek) na pracodawcę w reakcji na rosnące ceny. Biorąc pod uwagę, że od stycznia br. inflacja ogółem zwiększyła się prawie o 2 pkt. proc., a roczna dynamika cen żywności w analogicznym okresie wzrosła prawie o 5 pkt. proc., zbadaliśmy, czy wzrost cen konsumpcyjnych przyczynił się do szybszego wzrostu nominalnych wynagrodzeń. W celu wyodrębnienia tego efektu zbudowaliśmy model ekonometryczny, opisujący zależność dynamiki płac w przedsiębiorstwach przetwórstwa przemysłowego od trzech czynników - wzrostu wydajności pracy (wpływ długookresowy), odchylenia stopy bezrobocia od trendu stanowiącego przybliżenie bezrobocia równowagi (czynnik krótkookresowy, związany z fazą cyklu koniunktury) oraz bieżącej inflacji. Jako miarę inflacji przyjęliśmy roczną dynamikę cen żywności i paliw. Towary te stanowią istotną część wydatków konsumentów (ok. 30%) i są nabywane stosunkowo często. W konsekwencji zmiany ich cen wpływają relatywnie silnie na oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych. Testowaliśmy również specyfikację modelu, w którym zmiany cen reprezentowane były wskaźnikiem inflacji CPI, jednakże charakteryzował się on gorszymi własnościami predykcyjnymi.

Wyniki modelowania potwierdziły statystycznie istotny, dodatni wpływ dynamiki cen żywności i paliw na tempo wzrostu płac w przetwórstwie przemysłowym. Wzrost rocznego wskaźnika inflacji paliw i żywności o 1 pkt. proc. oddziałuje w kierunku wzrostu dynamiki wynagrodzeń o 0,3 pkt. proc. Oznacza to, że w okresie styczeń – czerwiec br. trend wzrostu płac w przetwórstwie przemysłowym, mierzony ich wygładzoną roczną dynamiką, zwiększył się o ok. 1,1 pp. wyłącznie na skutek nasilenia oczekiwań inflacyjnych.

Korzystając z oszacowanego modelu dokonaliśmy prognozy dynamiki wynagrodzeń w przetwórstwie. Prognozujemy, że do końca br. ze względu na wciąż wysoką dynamikę cen żywności oraz stabilizację dynamiki cen paliw i wydajności w przetwórstwie (jednoczesne spowolnienie wzrostu zatrudnienia i produkcji) przeciętne tempo wzrostu nominalnych wynagrodzeń w przetwórstwie będzie kształtowało się w przedziale 7,2-7,8% r/r. W 2020 r. wraz z wygasaniem szoków podbijających dynamikę cen żywności oraz spowolnieniem wzrostu wydajności w przetwórstwie, dynamika wynagrodzeń obniży się do średniorocznie 7,1% wobec 7,5% w 2019 r.

Oprócz determinant uwzględnionych w modelu ekonometrycznym, głównymi czynnikami ograniczającymi wzrost wynagrodzeń w najbliższych kwartałach będą utrzymująca się niska inflacja u głównych partnerów handlowych Polski (czynnik hamujący wzrost marż w firmach sektora dóbr handlowych), wprowadzenie Pracowniczych Programów Kapitałowych (oznaczające wzrost pozapłacowych kosztów pracy), procesy restrukturyzacyjne (realizowane przez firmy inwestycje zmierzające do ograniczenia pracochłonności produkcji) oraz zapowiedziane przez rząd zniesienie ograniczenia dla rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (tzw. 30-krotność) począwszy od 2020 r.

Wyniki badań ankietowych również wskazują na ograniczony potencjał do dalszego przyspieszenia wzrostu płac. Zgodnie z badaniem „Barometr Rynku Pracy” za I kw. 2019 r., opracowywanym przez firmę Work Service, skłonność pracodawców do podwyżek jest obecnie taka sama jak w latach 2017-2018 (por. wykres). Odsetek pracodawców, którzy w okresie najbliższego kwartału zamierzają podwyższyć wynagrodzenia swoim pracownikom wynosi ok. 27%. Podobne wnioski dotyczące tendencji na rynku pracy można wyciągnąć na podstawie badania NBP („Szybki Monitoring, kwiecień 2019 r.”). W II kw. obniżył się odsetek przedsiębiorstw planujących podwyżki. W połowie lipca poznamy kolejną edycję tego badania. Zakładamy, że wskaże ona na kontynuowanie wspomnianych tendencji.

Zarysowane powyżej trendy w zakresie kształtowania się płac w przetwórstwie stanowią wsparcie dla naszej prognozy dynamiki wynagrodzeń w gospodarce narodowej, zakładającej jej spadek do 7,5% w
2020 r. wobec 7,6% w 2019 r.

Credit Agricole Bank Polska S.A.