Produkcja drobiu na Ukrainie wraca do poziomu sprzed 2022 roku

Wg GAIN USDA, produkcja mięsa drobiowego na Ukrainie powoli się odbudowuje w 2025 roku, zbliżając się do poziomów sprzed lutego 2022 roku. Największy producent, MHP SE, utrzymuje produkcję na pełnej wydajności, a mniejsi producenci przyczyniają się do ograniczonego wzrostu dzięki ulepszeniom procesów produkcyjnych.

Eksport w 2025 roku ma być silny, napędzany wyższymi cenami eksportowymi. Bliski Wschód stał się głównym rynkiem eksportowym ukraińskiego mięsa drobiowego, zastępując Unię Europejską. Jednak wygasające w czerwcu 2025 roku tymczasowe środki handlowe UE mogą ograniczyć dostęp do rynku unijnego, co zmusi ukraińskich eksporterów do szukania mniej opłacalnych rynków. Pomimo tych wyzwań, przemysł wykazuje dużą odporność.

Produkcja mięsa drobiowego na Ukrainie nadal będzie rosła w 2025 roku, zbliżając się do rocznego maksimum sprzed lutego 2022 roku, wynoszącego 1,4 miliona ton metrycznych (MT). Podobnie jak w reszcie gospodarki, ukraiński przemysł drobiarski zmaga się z ogólnokrajowymi przerwami w dostawach prądu, mobilizacją siły roboczej, ograniczoną i droższą logistyką, zmniejszonym popytem krajowym, zwiększonymi podatkami wojennymi i innymi czynnikami wynikającymi z trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej. Chociaż ich łączny wpływ był ograniczony w 2024 roku i na początku 2025 roku, ciągłe ataki dronów i rakiet pozostają głównym ryzykiem produkcyjnym.

Prognoza dotycząca produkcji mięsa drobiowego została nieco podniesiona na lata 2024 i 2025, aby uwzględnić wyniki branży w 2024 roku. Oficjalne dane o produkcji i handlu pozostają jednak niedostępne z powodu ograniczeń wojennych.

Szacuje się, że krajowy popyt na mięso drobiowe będzie silny w 2025 roku. Drób pozostaje najtańszym źródłem białka zwierzęcego, a wzrost spożycia jest możliwy pomimo ciągłego odpływu ludności. Według Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców (UNHCR), liczba zarejestrowanych uchodźców z Ukrainy wzrosła o 0,4 miliona między styczniem 2024 a styczniem 2025 roku. Jednak odpływ ludności został zrekompensowany rosnącymi dochodami na mieszkańca. Według styczniowego Przeglądu Makroekonomicznego i Monetarnego Narodowego Banku Ukrainy, dochody w trzecim kwartale (Q3) 2024 roku były o 7,2% wyższe niż przed lutym 2022 roku, co pozwala na zwiększone spożycie drobiu i produktów drobiowych.

Handel mięsem drobiowym w 2025 roku bardziej skupi się na rynkach Bliskiego Wschodu. Wprowadzenie przez UE autonomicznych środków handlowych (ATMs) w maju 2024 roku ustanowiło limit eksportowy wynoszący 133,3 tysiąca MT mięsa drobiowego na rok 2024 oraz mechanizm „hamulca awaryjnego” z wysokimi cłami w przypadku przekroczenia limitu. Choć dane za koniec 2024 roku nie były dostępne w momencie sporządzania raportu, eksport drobiu do UE najprawdopodobniej osiągnie wspomniany limit. Wygaśnięcie ATMs w czerwcu 2025 roku może dalej wpłynąć na ukraiński eksport drobiu. Szacuje się, że w 2025 roku eksport przesunie się na mniej dochodowe, ale większe i mniej restrykcyjne rynki Bliskiego Wschodu i Afryki. Ukraina pozostaje efektywnym producentem mięsa drobiowego, więc nie przewiduje się spadku produkcji z powodu redystrybucji przepływów handlowych.

Na Ukrainie dominują duzi, pionowo zintegrowani producenci mięsa drobiowego, a jeden duży producent – MHP SE – odpowiada za prawie 80 procent produkcji przemysłowej. Producenci ci kontrolują cały łańcuch produkcji i dystrybucji, w tym wylęgarnie, stada rodzicielskie i dziadków, a także własne sieci produkcji roślin i pasz oraz dystrybucji mięsa. Przemysł poczynił największe inwestycje w produkcję pod koniec 2010 r., a od początku wojny rosyjsko-ukraińskiej na początku 2022 r. koncentruje się na przetrwaniu. Co najmniej dwie duże partie mrożonego drobiu zostały utracone w wyniku rosyjskich ataków rakietowych na chłodnie w różnych regionach w marcu 2022 r. i maju 2024 r. W latach 2024-2025 ukraińscy producenci drobiu zainwestowali w alternatywne źródła energii, zakupili dodatkowe generatory diesla i zatrudnili nowe osoby, które zastąpiły zmobilizowaną siłę roboczą. Problemy te pozostają poważne od stycznia 2025 r.

Branża nie ogłosiła planów ekspansji na 2025 rok ze względu na ograniczoną chłonność rynku krajowego oraz bariery handlowe utrudniające ekspansję zagraniczną. Jednym z niewielu sposobów na rozwój pozostaje nabywanie zagranicznych zakładów produkcji drobiu lub tworzenie joint venture na dużych rynkach eksportowych. MHP SE, największy producent drobiu na Ukrainie, przejął słoweńskiego producenta mięsa drobiowego Perutnina Ptuj w 2019 roku i ogłosił strategiczne partnerstwo z saudyjską firmą Desert Hills Veterinary Services Company na początku 2023 roku. W 2024 roku Fundusz Inwestycyjny Królestwa Arabii Saudyjskiej (Saudi Agricultural and Livestock Investment Company), nabył 12,6% udziałów w MHP SE. W grudniu 2024 roku MHP SE kontynuował ekspansję międzynarodową, starając się przejąć dużego hiszpańskiego producenta drobiu i wieprzowiny, UVESA Group.

Na rynku krajowym MHP SE widzi możliwości rozwoju w przetwórstwie kurczaków na produkty typu „gotowe do gotowania” lub „gotowe do spożycia”, w sprzedaży detalicznej ukierunkowanej na mięso, sieciach franczyzowych street food, produkcji warzyw oraz działalności cateringowej. Jednak żaden z tych projektów rozwojowych nie przewiduje znaczącego wzrostu produkcji mięsa drobiowego w kraju.

Końcowe raporty roczne MHP SE nie były dostępne w momencie sporządzania raportu, jednak wcześniejsze wskazywały, że firma działa blisko pełnej wydajności produkcyjnej pomimo trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej i związanych z nią ryzyk produkcyjnych i dystrybucyjnych. W Ukrainie działa również pięciu mniejszych producentów drobiu, którzy są własnością prywatną i publikują ograniczone dane produkcyjne. Wszyscy producenci kontynuowali produkcję mięsa drobiowego w 2024 roku, w tym jeden, którego większość zakładów produkcyjnych znajduje się w pobliżu linii frontu w centralnej Ukrainie.

Sektor gospodarstw domowych odpowiada za 9% produkcji mięsa, podczas gdy warstwy nośne i inne źródła mięsa drobiowego stanowią blisko 3% produkcji. Chociaż stanowią one część bilansu mięsa drobiowego, produkcja drobiu przemysłowego z innych niż brojlery źródeł nie jest dalej omawiana w tym raporcie, ponieważ mięso drobiowe z tych źródeł nie bierze udziału w handlu międzynarodowym. Niewielka część drobiu produkowanego w gospodarstwach domowych jest sprzedawana na targowiskach rolnych. Wszystkie odniesienia do „drobiu” lub „mięsa drobiowego” w dalszej analizie dotyczą przemysłowo produkowanego mięsa drobiowego.

Konsumpcja

W wyniku trwającej wojny rosyjsko-ukraińskiej liczba oficjalnie zarejestrowanych uchodźców wciąż rośnie (Rysunek 3). Między styczniem 2024 a styczniem 2025 liczba uchodźców w UE wzrosła o 300 000 osób, podczas gdy liczba uchodźców poza UE wzrosła o 100 000, osiągając łącznie 6,9 miliona. Ponadto liczba osób wewnętrznie przesiedlonych na Ukrainie osiągnęła w styczniu 2025 roku 3,6 miliona. Osoby te przeniosły się do bezpieczniejszych miejsc w kraju, jednak straciły źródła dochodu i zmieniły swoje nawyki konsumpcyjne. Sytuacja ta prawdopodobnie pozostanie niezmienna przez cały okres trwania wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Pomimo spadającej liczby ludności, w 2025 roku przewiduje się niewielki wzrost konsumpcji drobiu, napędzany przez rosnące dochody do dyspozycji oraz zmiany w wzorcach spożycia mięsa. Makroekonomiczna sytuacja Ukrainy pozostaje stabilna, z wzrostem PKB na poziomie 3,6% w 2024 roku i stabilnymi prognozami na 2025 rok, według Ministerstwa Gospodarki Ukrainy. Dobre wyniki gospodarcze sprawiły, że dochody do dyspozycji wróciły do poziomów sprzed wojny. W III kwartale 2024 roku przekroczyły one poziomy z III kwartału 2021 roku o 7,2%, według Narodowego Banku Ukrainy. Pozwoliło to na stabilne, a nawet rosnące spożycie żywności w późnym 2024 roku i 2025 roku. Wiele tymczasowo przesiedlonych osób przestawiło się na drób ze względu na zmniejszone dochody i korzystanie z ograniczonej pomocy społecznej. Zamożniejsi Ukraińcy również zwiększyli konsumpcję drobiu, podążając za przedwojennym trendem zmniejszania spożycia czerwonego mięsa.

Handel

W 2025 roku przewiduje się, że Ukraina nieznacznie zwiększy eksport mięsa drobiowego, jednocześnie zmniejszając import. Ukraina zbliża się do pełnej zdolności produkcyjnej, a branża koncentruje się na ograniczaniu ryzyka związanego z wojną, zamiast na rozszerzaniu produkcji. Wzrost krajowej konsumpcji drobiu będzie niewielki, co pozwoli na dostępność pewnej ilości drobiu na eksport. Import tanich podrobów drobiowych będzie kontynuowany dzięki zerowym cłom kwot importowych dostępnych dla producentów z UE. Jednak importy powyżej kwot są rzadko spotykane z powodów ekonomicznych, ponieważ ukraiński przemysł krajowy również dostarcza na najtańszy segment rynku.

Eksporty

Wprowadzenie przez UE w 2024 roku autonomicznych środków handlowych (ATMs) było głównym czynnikiem kształtującym handel w 2024 roku i pierwszej połowie 2025 roku. Nowe regulacje ograniczyły roczny eksport mięsa drobiowego z Ukrainy do UE do 133,3 tysiąca ton metrycznych (MT) i wprowadziły mechanizm „hamulca awaryjnego”, nakładający zaporowe cła na przesyłki przekraczające ten limit. Wpływ ekonomiczny ATMs nie różnił się od kwot taryfowych (TRQs), które kształtowały handel między UE a Ukrainą od czasu wdrożenia Umowy o Pogłębionej i Całościowej Strefie Wolnego Handlu (DCFTA) w styczniu 2016 roku.

Czy chciałbyś poznać szczegóły dotyczące zmian w strukturze handlu? A może bardziej interesuje Cię wpływ na rynek Bliskiego Wschodu?

Ograniczenia rynku UE doprowadziły do znaczących zmian w przepływach handlowych, a rynki Bliskiego Wschodu ponownie stały się głównymi kierunkami eksportowymi Ukrainy (Rysunek 4). MHP SE pozostanie największym eksporterem Ukrainy, odpowiadając za blisko 90% eksportu krajowego. Branża zauważa, że joint venture MHP z saudyjską firmą Desert Hills Veterinary Services Company może pomóc w utrzymaniu dostępu do rynku.

Ukraina pozostaje niezwykle efektywnym producentem mięsa drobiowego, z kosztami produkcji mięsa w żywej wadze wynoszącymi około 0,71 USD za kilogram. Taka konkurencyjność kosztowa daje Ukrainie dużą elastyczność i zdolność do zaopatrywania rynków o różnych marżach. Dostępność premium rynków unijnych, a w mniejszym stopniu rynków Bliskiego Wschodu, przynosi ukraińskim eksporterom dodatkowe zyski. Rynki byłego Związku Radzieckiego oraz rynki afrykańskie są znacznie mniej atrakcyjne dla ukraińskich eksporterów drobiu. Wynika to prawdopodobnie z niższych marż handlowych oraz mniejszego popytu na produkty premium w tych regionach, co ogranicza potencjalne zyski dla ukraińskich producentów.

W 2025 roku Ukraina będzie kontynuować dywersyfikację swoich eksportów. Na przykład, po długim okresie niskiej sprzedaży, Ukraina zwiększyła bezpośrednie dostawy do Iraku. Jednocześnie sprzedaż do Turcji, skąd drób jest wysyłany dalej na inne rynki Bliskiego Wschodu, w tym do Iraku, Azji Środkowej i Afryki, zmniejszyła się. 

Ukraina zwiększyła również wysyłki do Wielkiej Brytanii (UK), która nie wprowadziła żadnych ograniczeń rynkowych. Na rynku brytyjskim ukraiński drób zastępuje lokalnie produkowany drób, który trafia następnie na inne rynki, w tym do Unii Europejskiej.

Eksport do UE

Dwa duże (oba należące do MHP SE), wiele średnich i jedna mała ukraińska placówka przetwórstwa mięsa drobiowego posiadają zatwierdzenie UE. Do stycznia 2025 roku zatwierdzono 15 takich obiektów, co oznacza wzrost o sześć placówek w porównaniu z 2024 rokiem. Większość z nich zajmuje się przeładunkiem, magazynowaniem lub przetwarzaniem drobiu i produktów drobiowych. UE i Ukraina zawarły także porozumienie w sprawie tranzytu produktów z obiektów niezatwierdzonych przez UE do krajów trzecich.

Od 1 stycznia do 5 czerwca 2025 roku eksport drobiu z Ukrainy do UE będzie prowadzony zgodnie z ograniczeniami ustanowionymi przez ATMs (Rysunek 7). ATMs pozwalają na eksport 133,3 tys. ton mięsa drobiowego rocznie, zanim uruchomiony zostanie mechanizm „hamulca awaryjnego”, co oznacza, że Ukraina może wyeksportować 55,5 tys. ton drobiu w tym okresie. Ukraina i UE mogą negocjować inną wielkość eksportu na pozostałe miesiące 2025 roku. Jeśli do tego nie dojdzie, ukraiński eksport automatycznie wróci do poziomu TRQ określonego w umowie DCFTA, co przekłada się na 51,5 tys. ton eksportu od 5 czerwca do 31 grudnia 2025 roku. W związku z tym całkowity eksport Ukrainy do UE w 2025 roku może być ograniczony do 107 tys. ton.

Aby uniknąć przekroczenia limitów eksportu mięsa drobiowego, rząd Ukrainy wprowadził licencjonowanie eksportu (w języku ukraińskim), ograniczając eksport mięsa drobiowego w 2025 roku do 55 536,2 ton. Wprowadzono także osobny limit eksportowy na 1 565 ton mięsa indyczego. Ukraina przyjęła te przepisy pod koniec grudnia 2024 roku i przeprowadzi ich przegląd do 5 czerwca 2025 roku, gdy sytuacja eksportowa na resztę roku stanie się jaśniejsza. Ministerstwo Gospodarki Ukrainy nadzoruje system licencji eksportowych. Obecne przepisy wprowadzają zasadę dystrybucji „kto pierwszy, ten lepszy”.

oprac, e-mk, ppr.pl