Rozpoczynając realizację przedsięwzięcia mogącego oddziaływać na środowisko, inwestorzy muszą zmierzyć się z wieloetapowym procesem uzyskiwania zgód administracyjnych. W zależności od skali i charakteru działalności, konieczne może się okazać uzyskanie różnych dokumentów – decyzji środowiskowej lub pozwolenia zintegrowanego. Choć oba dokumenty mają wspólny mianownik, jakim jest ochrona środowiska, regulują odmienne aspekty inwestycji i są wymagane na różnych etapach jej planowania i realizacji.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest dokumentem wymaganym przed rozpoczęciem inwestycji, której realizacja może wiązać się z ingerencją w środowisko naturalne. Obowiązek ten wynika z przepisów prawa ochrony środowiska i dotyczy przedsięwzięć zaliczanych do jednej z dwóch grup – takich, które zawsze albo potencjalnie mogą powodować znaczące oddziaływanie. Pełny katalog inwestycji objętych tym obowiązkiem został wskazany w rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 września 2019 roku wraz z późniejszą nowelizacją.
Wydanie decyzji środowiskowej poprzedza inne procedury administracyjne, takie jak ubieganie się o pozwolenie na budowę czy ustalenie warunków zabudowy. W ramach postępowania inwestor zobowiązany jest złożyć kartę informacyjną przedsięwzięcia, a w określonych przypadkach także pełny raport oddziaływania na środowisko. Dokument ten zawiera analizę wpływu planowanej inwestycji m.in. na ludzi, przyrodę ożywioną i nieożywioną, krajobraz oraz dobra kultury. Może również wskazywać alternatywne warianty realizacji przedsięwzięcia oraz środki ograniczające jego oddziaływanie. Decyzja środowiskowa jest niezbędna na etapie projektowym, przed wybudowaniem zakładu, wstawieniem instalacji, zmianą sposobu użytkowania obiektu i umożliwia w dalszej kolejności (w przypadku wymagalności) złożenie wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego.
Pozwolenie zintegrowane to administracyjna decyzja wydawana dla instalacji, których działanie może znacząco wpływać na środowisko, a więc m.in. emitujących zanieczyszczenia do powietrza, wód lub gleby. Ten rodzaj zgody obejmuje jednocześnie kilka obszarów – zastępuje inne zezwolenia, takie jak m.in. pozwolenie na emisję, decyzję odpadową czy wodnoprawną. Z tego względu stanowi kompleksowy dokument regulujący eksploatację instalacji z perspektywy wpływu na środowisko. Pozwolenie zintegrowane jest wymagane aby rozpocząć eksploatację instalacji.
Uzyskanie pozwolenia zintegrowanego jest wymagane dla instalacji wymienionych w przepisach wykonawczych, w tym dla obiektów przemysłowych prowadzących intensywną działalność w zakresie produkcji chemicznej, przetwórstwa żywności, hodowli zwierząt lub gospodarki odpadami. Warunkiem koniecznym do jego otrzymania jest wykazanie, że planowana instalacja spełnia wymogi tzw. najlepszych dostępnych technik, określanych w dokumentach BAT. Wniosek o wydanie pozwolenia musi zawierać dokładne dane techniczne, prognozy dotyczące emisji, opis rozwiązań ograniczających wpływ na środowisko oraz – w niektórych przypadkach – raport początkowy dotyczący stanu zanieczyszczenia gleby i wód.
Chociaż oba dokumenty pełnią istotną rolę w procesie inwestycyjnym, ich zakres i moment zastosowania są całkowicie odmienne. Różnice te można uporządkować według kilku najważniejszych kryteriów.
Decyzja środowiskowa jest dokumentem koniecznym już na etapie planowania inwestycji. Inwestor musi ją uzyskać przed złożeniem wniosku o pozwolenie na budowę lub rozpoczęciem robót. Tymczasem pozwolenie zintegrowane jest potrzebne dopiero w fazie eksploatacji instalacji, czyli wtedy, gdy obiekt ma zacząć funkcjonować.
Decyzja środowiskowa dotyczy całego przedsięwzięcia jako całości – obejmuje wszystkie powiązane elementy i działania, które razem mogą oddziaływać na środowisko. Z kolei pozwolenie zintegrowane odnosi się wyłącznie do konkretnej instalacji technologicznej, której działanie może powodować emisję zanieczyszczeń lub inne obciążenia dla otoczenia.
W wielu przypadkach pozwolenia zintegrowane nie mogą zostać wydane bez wcześniejszego przedstawienia decyzji środowiskowej. Jest ona traktowana jako dokument potwierdzający, że planowana działalność może być realizowana zgodnie z przepisami ochrony środowiska. Nie każda decyzja środowiskowa musi jednak prowadzić do konieczności uzyskania pozwolenia zintegrowanego.
Proces wydania decyzji środowiskowej może, ale nie musi obejmować ocenę oddziaływania na środowisko – zależy to od kategorii przedsięwzięcia. Dla pozwolenia zintegrowanego niezbędne jest natomiast spełnienie ściśle określonych kryteriów technicznych, złożenie szczegółowej dokumentacji, a niekiedy także przeprowadzenie konsultacji społecznych i sporządzenie raportu początkowego o stanie środowiska.
Decyzje środowiskowe wydają zwykle organy administracji lokalnej – wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast. Pozwolenia zintegrowane są natomiast w gestii marszałków województw lub regionalnych dyrektorów ochrony środowiska, w zależności od rodzaju instalacji i charakteru planowanej działalności.
Takie rozróżnienie dokumentów pozwala na precyzyjne dopasowanie wymogów administracyjnych do charakterystyki inwestycji, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich standardów ochrony środowiska. Z różnego rodzaju formalnościami, pomoże Wam firma Eko-Projekt.
Górski, M. (2023). Pozwolenie zintegrowane a decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 627) – rozdział 4 (Pozwolenia zintegrowane)
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227)
oprac, e-red, ppr.pl