Półmetek COP27 [KOMENTARZ]

Za nami pierwszy tydzień szczytu klimatycznego COP27 w Egipcie. Co ustalono do tej pory? Czego możemy się spodziewać w najbliższych dniach? Jakie nastroje panują wśród negocjatorów? Z Szarm el-Szejk relacjonuje Marcin Kowalczyk, kierownik Zespołu Klimatycznego WWF Polska, ekspert Koalicji Klimatycznej.

Pierwszy tydzień COP charakteryzował się dwoma głównymi wydarzeniami.

Po pierwsze miał miejsce szczyt liderów, w którym uczestniczyło wielu szefów państw i rządów, w tym Prezydent RP Andrzej Duda. Wprawdzie podczas szczytu padło kilka nowych deklaracji (głównie dotyczących finansowania szkód i strat), ale nie były one znaczące i najczęściej oznaczały jedynie przesunięcie środków finansowych z innych źródeł. Nie było nowych istotnych deklaracji dotyczących redukcji emisji (i raczej nie należy już takich oczekiwać przed 2025 rokiem).

Negocjacje techniczne, głównie w ramach tzw. „Ciał Pomocniczych” Konwencji klimatycznej, doprowadziły do uzgodnienia szeregu decyzji o charakterze technicznym i proceduralnym, niemniej kluczowe – dotyczące np. „Programu prac na rzecz mitygacji” nie zostały uzgodnione i dyskusje nad nimi będą odbywać się już w drugim tygodniu, pod egidą jednego z ciał decyzyjnych Konwencji.

Kluczowe tematy dyskutowane w pierwszym tygodniu to właśnie program prac na rzecz mitygacji, kwestie związane z adaptacją do zmiany klimatu, oraz przede wszystkim kwestie finansowe – nowy cel finansowy po roku 2025 (dotyczący wielkości pomocy ze strony państw rozwiniętych dla państw rozwijających się), (nie)wypełnienie przez państwa rozwinięte celu pomocowego 100 mld dolarów rocznie od roku 2020 oraz nowego mechanizmu finansowego na rzecz szkód i strat. Dyskusje te jednak będą kontynuowane w drugim tygodniu, w ramach decyzyjnych ciał Konwencji, którymi są COP (dla Konwencji Klimatycznej), CMP (dla Protokołu z Kioto) oraz CMA (dla Porozumienia Paryskiego).

Niezależnie od tych dyskusji, w tle pojawiały się problemy związane z dostępem społeczeństwa obywatelskiego do obrad, oraz szykan, jakim poddawani byli przedstawiciele organizacji pozarządowych. Delegaci (nie tylko z NGO) są inwigilowani przez służby bezpieczeństwa Egiptu (niektóre doniesienia wskazują na to, że oficjalna egipska aplikacja dla uczestników COP27 jest w rzeczywistości aplikacją szpiegowską – w związku z czym wiele źródeł odradzało uczestnikom jej instalację). Egipt odmówił też organizacjom pozarządowym możliwości przeprowadzenia tradycyjnego marszu na terenie miasta – w związku z czym, po konsultacjach z ONZ, marsz odbył się po raz pierwszy na terenie samego COP (będącego pod jurysdykcją ONZ a nie państwa-gospodarza). Nie można też nie wspomnieć o sytuacji jednego z egipskich opozycjonistów i aktywistów, który od lat przebywa w więzieniu, a obecnie prowadzi strajk głodowy – pojawiały się liczne wezwania do jego zwolnienia, na razie jednak bezskuteczne.

Kolejnym cieniem na negocjacjach kładzie się obecność licznych lobbystów wspierających paliwa kopalne – próbujących promować narrację o „najczystszych paliwach kopalnych”. Tu można też wspomnieć o nadchodzącej – przyszłorocznej – prezydencji COP28 – Zjednoczonych Emiratach Arabskich, chwalących się tym, że ze względu na warunki geologiczne „ich ropa i gaz są najmniej emisyjne na świecie”.

Ostatnią kwestią, jaką należy zaznaczyć, była obecność na COP Joe Bidena, który odwiedził Egipt w drodze na szczyt G20 na Bali. Jego wizyta jednakże była bardzo krótka. Od przylotu do wylotu minęło ledwie kilka godzin.

Planowo szczyt powinien się zakończyć w piątek o godzinie 18 – jednak najprawdopodobniej, wzorem poprzednich lat, dyskusje się przedłużą – na sobotę, a kto wie, czy i nie dłużej. Jednocześnie w minioną sobotę rozpoczęły się konsultacje nad „decyzjami przewodnimi” – swoistą preambułą i podsumowaniem COP27. To po ich treści ocenić będzie można wyniki spotkania. Jednak ich treść będzie przedmiotem dyskusji i negocjacji do ostatnich godzin.

Autor komentarza: Marcin Kowalczyk, kierownik Zespołu Klimatycznego WWF Polska, ekspert Koalicji Klimatycznej; Fot. UNFCCC/COP27