Fundusz Ochrony Dochodów Rolniczych – uwagi KRIR

30 czerwca 2016 r. Zarząd KRIR przekazał uwagi samorządu rolniczego do projektu ustawy o Funduszu Ochrony Dochodów Rolniczych. Pomimo, że idea utworzenia Funduszu Ochrony Dochodów Rolniczych jest zasadna, to jednak samorząd rolniczy w obecnym kryzysie na wielu rynkach rolnych jest przeciwny nakładaniu na wszystkich rolników dodatkowych obciążeń finansowych – w tym przypadku w postaci składek odprowadzanych na Fundusz Ochrony Dochodów Rolniczych.

Projekt ustawy jest kontynuacją prac nad projektem ustawy o utworzeniu Funduszu Wzajemnej Pomocy w Stabilizacji Dochodów Rolniczych aczkolwiek zawiera podstawowy przepis o który wnioskowały izby rolnicze tj. dochodami Funduszu są także dotacje z budżetu państwa stanowiące 65% rekompensat wypłaconych rolnikom oraz 65% kosztów Agencji Rynku Rolnego, także to że rekompensaty przysługiwałyby tylko takiemu producentowi, który zbywa produkty rolne na podstawie co najmniej 3-letnich umów kontraktacyjnych.

Niemniej jednak samorząd wyraził stanowisko, że w obecnej, trudnej sytuacji na wszystkich rynkach rolnych, składka pomniejszy dochód rolnika z tytułu sprzedaży, co stoi w sprzeczności z samą istotą tworzonego Funduszu, który ma chronić rolnicze dochody, a nie je uszczuplać.

Istotnym jest również wskazać, że ewentualne wypłaty z funduszu, będą należały się rolnikowi tylko wówczas, kiedy jego średnie roczne dochody z minionych trzech lat, bez dochodu z roku składania wniosku, spadną o ponad 30%. Z doświadczenia ostatnich lat (suszy, wymarznięć, podtopień) wynika, że większość rolników prowadzących produkcję zwierzęcą nie kwalifikuje się do wyżej wymienionej pomocy (wielokrotnie zgłaszane przez Izby Rolnicze wnioski, o zmianę tych zapisów aby powstałe szkody wykazywać w poszczególnych potencjałach gospodarstwa rolnego - nie znalazły aprobaty Rządu aby wnioskować o takie zmiany).

Ważnym jest również wskazać, że praktycznie niemożliwe będzie otrzymanie rekompensaty przez rolników za zjawiska atmosferyczne, których nie obejmuje obowiązkowe ubezpieczenie. Z naszej wiedzy wynika, że niemal wszystkie zjawiska pogodowe są objęte obowiązkowymi ubezpieczeniami, łącznie z suszą i powodzią, jednak stawki za te ryzyka są ogromne i duża część rolników rezygnuje z ubezpieczeń za te zagrożenia. Ponadto, odszkodowanie należy się rolnikom z tytułu wystąpienia w hodowli, chorób zakaźnych zwierząt lub roślin. Wiadomo jednak, że choroby zakaźne zwalczane są z urzędu, koszty z tego tytułu ponosi Skarb Państwa, wobec tego, rolnik nie skorzysta ze świadczenia wymienionego w projekcie ustawy.

Ponadto, przepisy projektu ustawy stanowią, że w wyniku spadku cen na produkty rolne, rolnikom również należy się rekompensata, jednak przepisy nie określają wysokości dolnych progów cenowych, od których należy się pomoc finansowa. Ustawa również, przewiduje rekompensatę dla rolników z tytułu braku zapłaty przez podmiot skupujący w wysokości 70% jej wartości. Zwracamy uwagę, że dostęp do tego mechanizmu, będzie uruchomiony dopiero w momencie, gdy sąd wyda wyrok w sprawie upadłości/ niewypłacalności podmiotu skupowego. Jak wskazuje praktyka, procesy takie trwają latami.

Wykazanie strat w gospodarstwie, winno w świetle przepisów projektu ustawy, odbyć się za pomocą księgi ewidencji przychodów i rozchodów, lub księgi rachunkowej. Powszechnym jest jednak fakt, że niewielka część producentów rolnych prowadzi nawet uproszczoną księgowość w gospodarstwie. Należy dodać, że środki finansowe z tytułu rekompensaty nie będą podlegały zajęciu (egzekucji) natomiast jeżeli te środki znajdą się na rachunku rolnika, nie będą podlegały takiej ochronie. W naszej ocenie, środki finansowe powinny być chronione również na koncie rolnika.”

Uwagi szczegółowe

1. Do art. 2.

Celowe jest dodanie do „producentów rolnych", którym będzie przysługiwała rekompensata producentów ryb.

2. Do art. 3.

Nie jest jasne, kto poniesie koszty obsługi poboru składek, prowadzenia ewidencji, administrowania oraz przesyłania danych do Agencji Rynku Rolnego ze strony podmiotów skupujących obarczonych tym obowiązkiem, czy będą to koszty tych podmiotów.

3. Do art. 5.

Wątpliwości budzi ustalony skład dwunastoosobowej Komisji Zarządzającej Funduszem (powiększonej o 3 osoby) a szczególnie rola przedstawiciela ministra właściwego ds. rynków rolnych i ministra właściwego ds. finansów publicznych, jednak rozumiejąc w świetle ustanowienia dochodów Funduszu również z dotacji budżetowej. Pozytywne jest również zrównanie liczby producentów rolnych zajmujących się produkcją roślinną jak i zwierzęcą, o który wnioskował samorząd rolniczy.

Nie jest też jasne, czy z Funduszu będą finansowane diety i koszty dojazdu dla członków Komisji Zarządzającej.

4. Do art. 6 w kontekście art. 4.

Nie jest jasne na jakiej podstawie Komisja Zarządzająca Funduszem może np. nie zatwierdzić wniosków producentów rolnych o przyznanie rekompensaty.

5. Do art. 7.

W uzasadnieniu do projektu nadal nie podano kalkulacji, na podstawie której ustalono pokrycie kosztów związane z realizacją obsługi środków Funduszu przez ARR, na poziomie 2% tych środków, tym bardziej, że w założeniach do projektu ustawy, do których Krajowa Rada Izb Rolniczych zgłosiła uwagi pismem z dnia 30.06.2014 r., znak: KRIR/863/W/2014 - ustalono je na poziomie 1,5%. Fundusze Promocji obsługiwane przez ARR, a raczej ich obsługa kosztuje 3,5%. Należy więc sporządzić kalkulację, ile środków będzie wpływało na rachunek tego Funduszu obsługiwanego przez ARR i jaka będzie potrzebna kwota na obsługę administracyjną tego Funduszu.

Samorząd rolniczy jest przeciwny przeznaczania ze środków Funduszu 2% wpłat na obsługę tych środków przez ARR, tym bardziej że Fundusz będzie dotowany również z budżetu państwa, a więc zadania Agencji w ramach Funduszu powinny być finansowane ze środków przewidzianych w budżecie państwa na finansowanie administracyjne ARR.

6. Do art. 10 ust. 2.

Dochody Funduszu należy uzupełnić o kary pieniężne, o których mowa w art. 19 ust 2. Należy więc stosownie uzupełnić ust. 2 w tym przepisie. Należy również zauważyć, iż pomimo że przepis art. 10 ust. 2 pkt 3 przewiduje, że dochodami Funduszu są dotacje z budżetu państwa stanowiące 65% rekompensat wypłaconych rolnikom oraz 65% kosztów Agencji Rynku Rolnego, to w pierwszym roku działalności – Fundusz nie zawierał będzie tych środków a więc należy dodać zapis umożliwiający zaciągnięcie w pierwszym roku działalności pożyczki (bo Fundusz może mieć za małe środki na wypłatę rekompensat), tym bardziej że przepis ust. 4 w art. 10 określa wprost że wydatki Funduszu nie mogą przekroczyć wysokości środków finansowych zgromadzonych na rachunku.

7. Do art. 12 ust. 1 pkt 1.

Przepisy stanowią, że wypłata z Funduszu nastąpi w przypadku obniżenia dochodów powyżej 30% „w stosunku do średniego rocznego dochodu z ostatnich trzech lat lub trzech lat w ramach ostatnich pięciu lat". Z doświadczeń samorządu rolniczego w ostatnich latach przy szacowaniu szkód w gospodarstwach rolnych spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne wynika, że próg 30% strat z ogólnego dochodu gospodarstwa jest zbyt wysoki. Próg ten należy obliczać oddzielnie dla każdej z produkcji, np. roślinnej i zwierzęcej. Konieczne jest rozgraniczenie strat w działalności rolniczej prowadzonej w gospodarstwie na straty w produkcji roślinnej, i oddzielnie, w produkcji zwierzęcej, ponieważ rolnicy prowadzący produkcję zwierzęcą nigdy nie osiągają straty 30% w produkcji.

8. Do art. 14 ust. 1.

W przepisie tym został określony miesięczny termin na przedłożenie wykazu poszkodowanych producentów rolnych. Termin ten powinien być skorelowany z przepisami dotyczącymi postępowania upadłościowego. Syndyk masy upadłościowej może przedłożyć taki wykaz, najwcześniej po upływie czasu wyznaczonego przez Sąd na zgłaszanie wierzytelności przez wierzycieli, z reguły sądy wyznaczają terminy trzymiesięczne od daty ukazania się ogłoszenia o upadłości podmiotu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

9. Do art. 14 ust. 2.

Zgodnie z przepisami art. 14 ust. 2 do przedłożenia wykazu wierzycieli zobowiązani są spadkobiercy w terminie miesiąca od powstania niewypłacalności. Podobnie jak w przypadku uwag zawartych powyżej, termin ten jest zbyt krótki i wydaje się niespójny z przepisami prawa spadkowego dotyczących stwierdzenia nabycia spadku.

krir.pl