System informacji oświatowej

Rada Ministrów zaakceptowała projekt ustawy o systemie informacji oświatowej.

Kompleksowe zmiany w systemie oświaty wymuszają podobne zmiany w badaniach statystycznych. Potrzeba stałego dostosowywania kształcenia do rozwoju gospodarki i społeczeństwa opartego na wiedzy wymaga, by minister edukacji dysponował sprawnym aparatem obserwacji zjawisk i skuteczności nakładów ponoszonych w tym obszarze.

Aktualnie prowadzi się wiele badań cyklicznych we wszystkich szkołach i placówkach oświatowych, nie są one jednak wzajemnie ze sobą powiązane w spójną całość. Projektowany system informacji oświatowej (SIO) ma zastąpić dotychczasowy podzielony system obejmujący 50 tys. szkół i placówek oświatowych, ponad 700 tys. nauczycieli i 7 mln uczniów. Nie zwiększa on zakresu dotychczasowych badań, lecz ma je zintegrować.

Proponowane zmiany w przeprowadzaniu badań oświatowych dotyczą przede wszystkim:

• połączenia SIO z systemem zarządzania oświatą na każdym szczeblu;

• szerszego włączenia jednostek samorządu terytorialnego i kuratorów oświaty do scalania i weryfikowania danych pochodzących ze szkół i placówek oświatowych;

• zinformatyzowania systemu gromadzenia i przekazywania danych oświatowych, zapewniającego szybki ich przekaz.

Zakres badań SIO podzielono tradycyjnie na 3 części, które dotyczą:

• bazy materialnej;

• uczniów, absolwentów, wychowanków i innych osób korzystających z usług szkół, placówek oświatowych oraz organizacji nauczania;

• nauczycieli i innych pracowników.

Zbieranie informacji jednostkowych (nie osobowych) o nauczycielach uzasadnione jest dążeniem do niepowielania danych. Znaczna liczba nauczycieli wykonuje bowiem jednocześnie różne zadania edukacyjne (np. uczy różnych przedmiotów) lub realizuje je w różnych szkołach. Zjawiska te zaczęły narastać od wprowadzenia reformy oświaty w 1999 roku. Ryzyko powielania informacji występuje zwłaszcza w badaniu kwalifikacji nauczycieli. Zintegrowane badanie zatrudnienia, kwalifikacji i wynagrodzeń nauczycieli przyniesie dodatkowo zwiększenie dokładności wyliczeń skutków finansowych podejmowanych działań w oświacie.

System przekazywania danych będzie oparty na zasadzie, że scalać i weryfikować dane oświatowe będą osoby i instytucje, które na tym najlepiej się znają, czyli mające kontakt ze szkołą na co dzień. Są to jednostki samorządu terytorialnego oraz kuratoria oświaty. Zaproponowano więc następujący obieg danych oświatowych: dyrektor szkoły lub placówki oświatowej – jednostka samorządu terytorialnego – kuratorium oświaty – minister właściwy ds. oświaty i wychowania. Obowiązywać będzie elektroniczne przekazywanie danych oraz wydruki zestawienia zbiorczego, podpisane przez kierownika jednostki organizacyjnej.

Koncepcja SIO zakłada przekształcenie podstawowej dokumentacji szkolnej w informatyczne bazy danych. Programy komputerowe ułatwią administracji szkolnej stałą aktualizację dokumentacji, a to polepszy jakość sprawozdań. W przyszłości powinno obniżyć także koszty badań.

Obowiązek prowadzenia bazy danych oświatowych w formie elektronicznej może być zbyt trudny do wypełnienia dla mniejszych szkół – zwłaszcza wiejskich – przez kilka następnych lat, toteż do prowadzenia bazy danych w takich przypadkach będzie zobowiązany organ prowadzący. Komputerowy program gromadzenia danych ma zapewnić minister właściwy ds. oświaty i wychowania. Pakiety programów dla szkół i samorządów będą udostępnione na stronie internetowej MENiS.

Zakłada się, że wszystkie jednostki oświatowe szczebla podstawowego rozpoczęłyby przekazywanie danych od 17 listopada 2003 roku. Przekazywane dane będą uzupełniane dwa razy w roku według stanu na 31 marca i 15 września. Pierwsze badania, wykorzystujące formę elektroniczną, byłyby uznane za próbne, porównywane z danymi opartymi na dotychczasowej sprawozdawczości. Oba systemy byłyby prowadzone równolegle do czasu wyeliminowania usterek, które mogą się pojawić w tak dużym projekcie. Termin przejścia na nowy system, możliwie najkrótszy, będzie konsultowany z Głównym Urzędem Statystycznym.

Na techniczne oprzyrządowanie SIO w kraju przeznaczono w budżecie państwa na 2003 rok 2 mln zł.