Matura 2003: Pierwsze koty za płoty

Pisemny egzamin dojrzałości z języka polskiego zakończony. Przez pięć godzin abiturienci zmagali się z jednym z czterech zaproponowanych tematów. Maturzyści z Podkarpacia mogli np. wybrać: Idealizm życiowy - pomaga czy przeszkadza w osiąganiu zamierzonych celów?

O godz. 14 absolwenci dziennych szkół średnich zakończyli pisemny egzamin z języka polskiego. Maturzyści mieli do wyboru jeden z czterech tematów. Zgodnie z regulaminem: trzy wymagały napisania tekstu własnego, jeden był połączeniem wypracowania i testu. Oto tematy zadań z poszczególnych województw:

Lubelskie:

1. Trzeba wiedzieć z czego się wyrasta - myśl H. Grynberga uczyń tezą rozważań na temat roli artysty w kształtowaniu tożsamości narodowej
2. Mówi się, że sztuka wzbogaca człowieka - rozważ problem, nawiązując do wybranych dzieł literackich i innych.
3. Człowiek przez całe życie musi dokonywać wyborów. Omów zagadnienie na kontrastowo wybranych sytuacjach z biografii bohaterów literackich.
4. Zaproponuj sposoby odczytania wiersza E. Lipskiej „Córeczka Z” z tomu „Sklepy zoologiczne”.

Podkarpacie:

1. Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią motywy autobiograficzne w wybranych utworach literackich.
2. Idealizm życiowy - pomaga czy przeszkadza w osiąganiu zamierzonych celów?
3. Przeznaczenie, przypadek, świadomy wybór - co decyduje o naszym losie na podstawie wybranych utworów literackich.
4. Interpretacja wiersza "Chwila" Ewy Lipskiej.

Dolny Śląsk:

1. Czy zgadzasz się z opinią, że istnieje jakieś stałe prawo, na mocy którego „dzieci” muszą zawsze buntować się przeciwko „ojcom”? Wykorzystując właściwe dzieła, potwierdź ten pogląd lub podejmij z nim polemikę.
2. Analizując wybrane postawy bohaterów różnych tekstów kultury, skomentuj i rozwiń myśl: Choć człowiek nie wybiera zdarzeń swego losu, to jednak może je kształtować.
3. Analiza i interpretacja porównawcza wierszy Wisławy Szymborskiej „Chwila" i Adama Zagajewskiego "Chwila" lub analiza i interpretacja wiersza Adama Zagajewskiego "Chwila".
4. Rozumienie czytanego tekstu. Pisanie wypracowania. Klaus Tchiele-Dohrmann "Plotka jako ulubiona forma komunikacji międzyludzkiej". Wypracowanie: Wzorce osobowe czy ludzie walczący z własnymi słabościami? Które postawy bohaterów lepiej motywują cię do działania? Uzasadnij swoje stanowisko analizując dwa, trzy przykłady.

Lubuskie, Wielkopolska, Zachodniopomorskie:

1. Pisarz tylko zaczyna, dopiero czytelnik dzieło dopełnia, rozwija i wzbogaca - przekonuje Ryszard Kapuściński. Podejmij dialog z sądem pisarza, przywołując stosowne utwory.
2. Czym dla bohaterów literackich różnych epok jest pamięć o życiowych doświadczeniach: darem, brzemieniem, przekleństwem? Omawiając zagadnienie, wykorzystaj znane ci teksty literackie.
3. Literatura XIX wieku jako strażniczka narodowych pamiątek kościoła - Adam Mickiewicz. Rozważ problem, odwołując się do wybranych utworów.
4. Jan Kochanowski, "Pieśń XXV", Kazimierz Wierzyński, "Modlitwa". Interpretując wiersze wyjaśnij, czym jest wiara dla poety XVI i XX wieku.

4b. Albert Camus, "Dżuma". Zło jako wyzwanie, wobec którego człowiek powinien wyraźnie się opowiedzieć. Rozważania na kanwie "Dżumy" i innych utworów literatury XIX i XX wieku.

Mazowsze:

1. Według mnie - napisał Witold Gombrowicz - literatura niepoważna usiłuje rozwiązać problemy egzystencji, literatura poważna je stawia. Rozważ te słowa, odwołując się do wybranych utworów literackich różnych epok.
2. Bywają takie spotkania, które w jednej chwili odmieniają ludzkie życie. Czy zgadzasz się z tym stereotypowym sformułowaniem? Swoją odpowiedź uzasadnij, odwołując się do wybranych utworów literackich i filmowych.
3. Sprawdzian z rozumienia tekstu Aliny Witkowskiej "Bogini Hebe wśród przyjaciół" oraz pisania tekstu własnego.
4. Dokonaj interpretacji wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego "Szekspir i chryzantemy". Zwróć uwagę, jaką rolę odgrywają w utworze aluzje i odwołania do tradycji kultury europejskiej.

Kujawsko-pomorskie:

1. A co życie może być warte... jeśli honor stracony (Joseph Conrad) - Literackie portrety bohaterów, dla których honor był wartością najwyższą.
2. Jest taki czas i są takie miejsca, w których człowiek czuje się szczęśliwy - różne oblicza szczęścia utrwalone w literaturze.
3. Nietolerancję trzeba zwalczać u korzeni drogą nieprzerwanej edukacji (Umberto Eco) - Rozważania o potrzebie tolerancji inspirowane literaturą i filmem.
4. Interpretacja do wyboru: tekstu poetyckiego Wisławy Szymborskiej "Pod jedną gwiazdką" lub tekstu prozatorskiego Olgi Tokarczuk "Deus ex".

4b.Tekst z zadaniami: Tadeusz Bujnicki "Świat pana Zagłoby".

Łódzkie:

1. Najdoskonalsza część stworzenia, czy nędzy wszelkiej wizerunek. Odwołując się do wybranych utworów z różnych epok rozważ, która z literackich koncepcji człowieka i jego losu jest bliższa rzeczywistości.
2. Wygrywać jest rzeczą ludzką. Na podstawie wybranych utworów oceń postępowanie bohaterów literackich odnoszących zwycięstwo.
3. Nasz pochód przez dzieje, który chętnie wyobrażamy sobie jako zwycięski marsz ku nieograniczonym jasnym horyzontom jest w istocie dreptaniem od kryzysu do kryzysu (Jan Józef Szczepański). Odwołując się do wybranych utworów przedstawiających kryzys cywilizacji XX wieku rozważ, czy podzielasz pogląd pisarza na temat ludzkich dziejów.
4. Zinterpretuj wiersz Zbigniewa Herberta "Dałem słowo". Zwróć uwagę na postawę etyczną podmiotu lirycznego; w swych rozważaniach możesz odwołać się do innych wierszy poety.

Małopolska:

1. Jeśli chcesz poznać człowieka, patrz na jego czyny. Jaką prawdę o człowieku - o jego wielkości i małości - odkryłaś/łeś, analizując i oceniając działania wybranych bohaterów literackich. Zaprezentuj swoje przemyślenia.
2. Od Adama i Ewy do... Przedstaw problem utraty domu, utraty swojego miejsca, swojej przynależności. Odwołaj się do utworów literackich różnych epok.
3. Co jest sednem w doświadczeniach dwudziestego wieku? Niewątpliwie bezsilność jednostki. Uczyń tę myśl Czesława Miłosza przedmiotem swoich rozważań; odwołaj się szczególnie do literatury, możesz także wykorzystać dzieła filmowe, teatralne, malarskie i inne.
4. Zinterpretuj wiersz Wisławy Szymborskiej pt. "Życie na poczekaniu", zwracając uwagę na refleksje autorki o jednorazowości życia i niemożności powtórzenia czegokolwiek.

Opolskie:

1. Literatura opisywała różne heroizmy - pokaż to na kilku przykładach.
2. Pesymistyczna wizja ludzkiej kondycji jest właściwa XX wiekowi - ustosunkuj się do opinii Czesława Miłosza, poszukując argumentów w literaturze XX wieku.
3. Analiza i interpretacja porównawcza wierszy Kazimierza Wierzyńskiego "Ktokolwiek jesteś bez ojczyzny" i Leopolda Staffa "Pierwsza przechadzka" lub analiza i interpretacja wiersza Wierzyńskiego.
4. "O sumieniu" - czytanie ze zrozumieniem tekstu Leszka Kołakowskiego i pisanie tekstu własnego.

Podlasie:

1. Szczęście człowieka na ziemi zaczyna się dlań wtedy, gdy zapominając o sobie zaczyna żyć dla innych (Mikołaj Gogol). Rozważ słuszność myśli pisarza, sięgając do kilku wybranych utworów i własnych myśli o istocie szczęścia.
2. Literackie wizerunki ludzi niepokornych. Skonfrontuj postawę trzech bohaterów, zwracając uwagę na sposób ich kreacji i funkcje w świecie przedstawionych utworów.
3. Analiza tekstu Jana Pieszczachowicza "W kręgu literatury popularnej" i pisanie własnego tekstu na cztery podane tematy.
4. Analiza porównawcza wierszy Leopolda Staffa "Ars Poetica" i Tadeusza Różewicza "Dlaczego piszę" lub analiza i interpretacja wiersza Różewicza.

Pomorskie:

1. Nie ma takiego wielkiego czynu, który by nie powstał z jakiegoś wielkiego marzenia (Georges Duhamel). O których bohaterach literackich możesz powiedzieć, że mieli odwagę realizować swoje marzenia? Sądy uzasadnij.
2. Artysta i jego sztuka - bohaterowie literatury różnych epok.
3. Wykaż, że różni twórcy na przestrzeni wieków uczyli swych odbiorców tolerancji i współczucia dla drugiego człowieka.
4. Zanalizuj i zinterpretuj: wiersz Wisławy Szymborskiej „W zatrzęsieniu” albo fragment prozy Brunona Schulza „Ptaki”. W interpretacji możesz zwrócić uwagę na motyw relacji między człowiekiem i naturą.

Górny Śląsk:

1. Świat jest jeno szkołą szukania: nie o to chodzi, kto dopadnie, ale kto przebieży piękniejszą drogą (Michel de Montaigne). Zinterpretuj słowa francuskiego filozofa XVI wieku i przedstaw drogi życiowe wybranych bohaterów literackich. Rozważ, jakie wartości i ideały były dla nich drogowskazem.
2. Historia narzucała twórcom literatury powinności. Omów, jak je pojmowali i realizowali wybrani przez Ciebie pisarze w swoich dziełach.
3. Przedstaw i uzasadnij swój sąd na temat ekranizacji lektur szkolnych, konfrontując wybrane utwory literackie z ich filmową realizacją.
4. Zwracając uwagę na obraz stwarzania świata w ujęciu biblijnym i w poetyckiej wizji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, dokonaj analizy i interpretacji wiersza "Przypowieść".

Świętokrzyskie:

1. Życie to nie teatr. Rozważ tezę i zaprezentuj swój sąd, odwołując się do wybranych tekstów literackich.
2. Łatwiej przeniknąć świat niż samego siebie (Carl G. Jung). Przedstaw portrety bohaterów, którzy w trudnych sytuacjach odkrywali mikrokosmos swojej psychiki.
3. Dzieła sztuki wchodzą ze sobą w związki i zależności. Na wybranych przykładach ukaż relacje między utworami literackimi lub literaturą i innymi tekstami kultury (malarstwo, rzeźba, film itp.). Zinterpretuj wiersz "Pan Cogito o cnocie" Zbigniewa Herberta w kontekście innych utworów poetyckich dotyczących systemu ich wartości i postaw człowieka.

Warmińsko-mazurskie:

1. Kiedy zło tryumfuje dobro się utaja, gdy dobro się objawia, zło czeka w ukryciu - Wisława Szymborska. Omów wybrane literackie obrazy walki dobra ze złem, jednocześnie czyniąc odniesienia do sytuacji człowieka we współczesnym świecie.
2. Patriotyzm - kosmopolityzm - obywatelstwo. Omów znaczenia, jakie nadawała tym pojęciom literatura i oceń ich aktualność u progu XXI wieku.
3. Kobieta współczesna wobec swej prababki - rozważ wpływ kobiet na kształtowanie różnych dziedzin życia w epokach dawnych i współcześnie. Posłuż się przykładami, jakie daje literatura i życie codzienne.
4. Dokonaj analizy i interpretacji wiersza Tadeusza Różewicza "Kobieta w czerni stąpa po różach".