Po wybuchu choroby niebieskiego języka w Europie w 2023 r., wirus choroby niebieskiego języka (BTV-3) rozprzestrzenił się na trzy kraje skandynawskie. Dania napotkała pierwszy przypadek choroby niebieskiego języka 9 sierpnia, Norwegia 6 września, a Szwecja 12 września. Choroba niebieskiego języka dotyka owce, kozy i bydło. Owce i kozy mają wyższy wskaźnik śmiertelności niż krowy, ale chore krowy produkują mniej mleka niż normalnie.
Dania
W dniu 9 sierpnia 2024 r. w Danii wykryto pierwszy przypadek choroby niebieskiego języka (BTV-3) u owiec i bydła. Ostatni wybuch choroby w Danii miał miejsce w 2007 r.1 Dotknięta została większość Danii (patrz mapa, rysunek 1). Do listopada zarejestrowano 863 ogniska choroby (patrz szczegółowy rysunek 2). Wśród nich jest również wiele operacji ekologicznych (stanowiących około 20 procent ognisk). Duńskie dane liczbowe dotyczące śmiertelności lub wpływu na produkcję mleka nie są jeszcze dostępne, ale oczekuje się, że będą one zgodne z wzorcem krajów, w których BTV-3 pojawił się po raz pierwszy, takich jak Holandia (patrz NL2024-0012 Ognisko choroby niebieskiego języka wpływające na owce i sektor mleczarski pomimo szczepionki).
W Danii nie wprowadzono żadnych ograniczeń w przemieszczaniu zwierząt, chociaż wykrycie choroby nadal wymaga zgłoszenia władzom. Dobrowolne szczepienia są możliwe w Danii,2 a stada ekologiczne mogą być szczepione.3 W przeciwieństwie do wielu innych krajów dotkniętych chorobą niebieskiego języka, duńskie firmy ubezpieczeniowe zaczęły pokrywać straty zwierząt spowodowane chorobą niebieskiego języka, ale nie straty w produkcji mleka.
W 2023 r. w Danii zarejestrowane były 1 643 gospodarstwa hodujące 152 572 owce. Prawie jedna czwarta z nich to większe gospodarstwa z ponad 50 owcami (patrz wykres poniżej). Bardzo duże stada są wykorzystywane do produkcji mięsa (głównie jagnięciny), chociaż nie jest to bardzo duży sektor w Danii. Dania była 15. największym producentem mięsa owczego w Unii Europejskiej, z roczną produkcją 1,210 ton mięsa owczego. Jeśli chodzi o bydło, w 2023 r., według Statistics Denmark, istniały 8 972 gospodarstwa z bydłem (z 1,4 mln sztuk bydła) i 2 228 gospodarstw mlecznych (z 547 431 krowami mlecznymi). Daje to Danii 9. miejsce w Unii Europejskiej pod względem liczby krów mlecznych i 8. miejsce pod względem dostaw surowego mleka krowiego (5,69 mln ton).
Norwegia
6 września wykryto pierwszy przypadek choroby niebieskiego języka (BTV-3) w Norwegii, prawdopodobnie rozprzestrzenionej przez muszki przenoszone przez wiatr z Danii. Ostatni wybuch choroby miał miejsce w 2009 roku. Od tego czasu w kraju prowadzony jest program monitorowania, w ramach którego co roku we wrześniu i listopadzie mierzone są przeciwciała wirusa choroby niebieskiego języka w zbiornikach z mlekiem.
W południowo-wschodniej Norwegii odnotowano 97 potwierdzonych ognisk choroby (20 u bydła i 77 u owiec) Odnotowana śmiertelność owiec wynosi 30%. Dokładna częstość występowania wirusa choroby niebieskiego języka u norweskiego bydła nie jest dokładnie znana. We wrześniu 2024 r. przeanalizowano 675 zbiorników mleka, przy czym 54 zbiorniki mleka dały wynik pozytywny na obecność BTV-3, większość z nich znajdowała się już w obszarze choroby niebieskiego języka.
Rząd ogłosił strefy, w których przemieszczanie zwierząt hodowlanych (i produktów) jest ograniczone, wymagając wcześniejszego badania krwi. Nortura, największa norweska spółdzielnia rolnicza, ogłosiła samoregulację z bardziej rygorystycznymi ograniczeniami. Szczepienia w ogóle nie były dozwolone w Norwegii, ponieważ szczepionka nie została zatwierdzona w Norwegii, powołując się na fakt, że szczepienia utrudniałyby skuteczne monitorowanie występowania choroby w mleku. Jednak na obszarach poważnie dotkniętych chorobą zrobiono wyjątek , aby weterynarze posiadający pozwolenie mogli szczepić na własną odpowiedzialność. Rząd ponownie oceni zasady szczepień na rok 2025. Oczekuje się, że zimą epidemia ustąpi, ponieważ muszki nie są w stanie rozmnażać się poniżej określonych temperatur.1
Według stanu na 1 marca 2024 r. Norwegia miała 202 771 krów mlecznych, 106 337 krów mięsnych, 889 615 owiec i 33 938 kóz.17 Kraj jest największym producentem mięsa owczego w krajach skandynawskich - z produkcją 22 370 ton w 2023 roku. 18 Kraj produkuje również wełnę,19 z norweską białą owcą produkującą najwyższej jakości - w 2023 r. wyprodukowano 898 ton. 20 W Europie Norwegia jest 7. największym producentem mięsa owczego21 . Dostawy mleka w Norwegii w 2023 r. wyniosły 1,39 mld litrów mleka i 32 mln litrów mleka ekologicznego.
Szwecja
Pierwsze ognisko choroby niebieskiego języka (BTV-3) w Szwecji wystąpiło kilka dni po pierwszym ognisku w Norwegii, 12 września 2024 roku. Ognisko miało miejsce w zachodniej części kraju, która znajduje się w pobliżu Danii i południowo-wschodniej Norwegii.
Ostatnie ognisko choroby niebieskiego języka w Szwecji miało miejsce w latach 2008-2010. Do tej pory istniały 353 stada z potwierdzonym ogniskiem, z czego 167 to stada owiec, a 188 to stada bydła. Szwecja nie ogłosiła żadnych ograniczeń w przemieszczaniu zwierząt, a szczepienia są dozwolone i mogą być podawane przez lekarza weterynarii lub samych właścicieli zwierząt.
Szacuje się, że w czerwcu 2024 r. Szwecja miała 455 000 owiec w 7 800 gospodarstwach.26 Szwecja jest 11. największym producentem mięsa owczego w Unii Europejskiej, produkując 4 740 ton mięsa owczego w 2023 roku. Ponadto w 2024 r. kraj ten posiadał 1,4 mln sztuk bydła, z czego 289 433 krów jest wykorzystywanych do produkcji mleka. Szwecja zajmuje 13. miejsce w Unii Europejskiej pod względem liczby krów mlecznych, a także pod względem dostaw surowego mleka krowiego (2,82 mln ton).
oprac, e-red, ppr.pl