Wieści z Parlamentu Europejskiego - Sprawozdanie w sprawie oceny funkcjonowania reformy WPR

Szybsze uniezależnienie płatności bezpośrednich od wielkości produkcji, obniżenie progu interwencji na rynku upraw, modulacja progresywna uwzględniająca strukturę gospodarstw i koszt siły roboczej oraz ustanowienie "oznakowania europejskiego” pozwalającego na stwierdzenie jakości produkcji rolnej i żywności, to tylko niektóre rekomendacje zawarte przez posłów w sprawozdaniu, które jest odpowiedzią Parlamentu Europejskiego na komunikat KE z listopada w sprawie oceny funkcjonowania WPR.
 
W ciągu ostatnich piętnastu lat wspólna polityka rolna (WPR) uległa radykalnym zmianom. Reformy zainicjowane w latach 2003/2004 zapoczątkowały etap polegający na wprowadzeniu w ramach systemu płatności jednolitej niezwiązanych z produkcją dopłat bezpośrednich oraz na umocnieniu polityki rozwoju obszarów wiejskich, stanowiącej jej drugi filar.
 
W listopadzie Komisja Europejska przedłożyła komunikat, w którym proponuje kontynuować proces zapoczątkowany reformą z 2003 r. i przedstawiła istotne propozycje, takie jak oddzielenie płatności bezpośrednich od wielkości produkcji, przyspieszone przechodzenie w płatnościach bezpośrednich na jednolitą stawkę uzależnioną od wielkości obszaru, likwidacja małych środków powiązanych z wielkością produkcji lub ich włączenie do systemu płatności bezpośrednich niezwiązanych z wielkością produkcji, dalsza modulacja, degresja płatności bezpośrednich i podnoszenie minimalnych progów płatności, podjęcie decyzji o rezygnacji z kwoty mlecznej i przygotowanie „miękkiego lądowania” dla sektora mlecznego po 2015 roku (patrz sprawozdanie Elisabeth Jeggle).
 
Płatności bezpośrednie
 
Posłowie podzielają przekonanie Komisji Europejskiej, że państwa członkowskie powinny posiadać większą elastyczność działań zmierzających do uwolnienia płatności bezpośrednich od historycznych wartości referencyjnych. Komisja powinna opracować analizę wpływu płatności obszarowych, w szczególności w odniesieniu do gospodarstw o dużym zagęszczeniu zwierząt hodowlanych na stosunkowo małej powierzchni gospodarstwa.
 
Posłowie popierają szybsze uniezależnienie płatności bezpośrednich od wielkości produkcji, które doprowadziło do udanej rynkowej orientacji europejskiego rolnictwa.  Opowiadają się za stopniowym włączeniem mniejszych i trudnych w zarządzaniu systemów płatności związanych z wielkością produkcji (susz paszowy, len, konopie, skrobia ziemniaczana) do systemu jednolitej płatności obszarowej, po odpowiednim okresie stopniowego wycofywania i jeśli oddzielenie dopłat od produkcji nie zagrozi istnieniu obecnych sposobów produkcji.
 
Posłowie uważają, że nie należy zmieniać dopłat do hodowli z uwagi na trudną sytuację na rynku spowodowaną rosnącymi cenami pasz. Komisja powinna przedłożyć strategię utrzymania produkcji towarów rolnych i bezpieczeństwa dostaw dla hodowli w Europie w perspektywie długoterminowej.
 
Konieczne jest utrzymanie w przyszłości płatności bezpośrednich jako podstawowego zabezpieczenia dochodów rolników w przypadku kryzysów rynkowych, ale także jako forma nagradzania rolników za zarządzanie ziemią lub odszkodowań za określone usługi świadczone w interesie ogólnym lub wysokie standardy, w tym standardy dobrostanu zwierząt. Należałoby zagwarantować, że wszystkie płatności bezpośrednie będą trafiać tylko do osób i przedsiębiorstw rzeczywiście związanych z rolnictwem.
 
Uproszczenie, zasada współzależności i orientacja rynkowa
 
Posłowie postulują natychmiastową likwidację obowiązku odłogowania i zaprzestania stosowania płatności bezpośrednich bez zastosowania zasady współzależności. Sprzeciwiają się rozszerzeniu zakresu stosowania zasady współzależności ze względu na zmniejszającą się wysokość płatności bezpośrednich, póki państwa członkowskie i Komisja nie osiągną postępu w procesie upraszczania i harmonizacji przepisów kontrolnych. Nowe państwa członkowskie powinny mieć możliwość wdrożenia zasady współzależności w sposób rozłożony w czasie. Korzyści ekologiczne wynikające z odłogowania mogą być lepiej i precyzyjniej osiągnięte przez państwa członkowskie za pomocą działań w ramach drugiego filaru oraz poprzez zmianę definicji zachowania dobrego stanu rolniczego i ekologicznego (GAEC), sprzyjającego rozwojowi różnorodności biologicznej zwierząt i ich siedlisk.
 
Interwencje rynkowe, zarządzanie ryzykiem
 
Posłowie popierają obniżenie progu interwencji na rynku upraw (z wyjątkiem upraw pszenicy) do zera i widzą raczej konieczność utworzenia sieci bezpieczeństwa jako zabezpieczenia przed ryzykiem zagrożeń związanych ze środowiskiem, klimatem i epidemiami oraz dużych wahań cen na rynkach rolnych.
 
Należy pilnie rozbudować prywatne lub mieszane systemy ubezpieczeniowe z udziałem kapitału publicznego, które jednak nie powinny wpłynąć na równość szans między różnymi państwami członkowskimi. Komisja powinna rozważyć możliwość wprowadzenia ogólnowspólnotowego systemu reasekuracji w celu rozwiązania problemów wynikających z klęsk żywiołowych lub związanych z klimatem.
 
Modulacja progresywna
 
Posłowie odrzucają wniosek Komisji dotyczący degresji (przy redukcji nawet do 45%) w obecnej formie, ponieważ nie widzą związku między wielkością a zamożnością gospodarstwa rolnego. Podkreślają, że nie uwzględnia on siły roboczej potrzebnej do prowadzenia większego gospodarstwa, które znalazłyby się w skutek tego w niekorzystnej sytuacji.
 
Komisja Rolnictwa nie chce, aby finansowanie rozwoju obszarów wiejskich poprzez tzw. modulację odbywało się kosztem pierwszego filaru (wsparcie rynkowe), co doprowadziłoby do dalszej redukcję płatności bezpośrednich o 8% do 2013 roku.
 
Posłowie uważają, że właściwa byłaby modulacja progresywna uwzględniająca strukturę gospodarstw (stowarzyszenia, itd.), siłę roboczą w gospodarstwach lub koszt siły roboczej oraz specyficzne rodzaje produkcji w różnych systemach dopłat bezpośrednich. Posłowie wzywają do zastąpienia dobrowolnej modulacji modulacją obowiązkową i proponują, aby modulacja progresywna wynosiła przy płatnościach bezpośrednich od 10 000 do 100 000 EUR – 1%; przy płatnościach bezpośrednich od 100 000 do 200 000 EUR – 2%; przy płatnościach bezpośrednich od 200 000 do 300 000 EUR – 3%; przy płatnościach bezpośrednich powyżej 300 000 EUR – 4% dla całego okresu 2009- -2013.
 
Szansa na nowy instrument wsparcia
 
Posłowie chcą, aby środki z art. 69, który pozwala państwom członkowskim na skierowanie 10% płatności bezpośrednich na rozwój obszarów wiejskich, wykorzystane były na działania, które zapobiegną zaniechaniu produkcji rolniczej i hodowli zwierząt w  regionach górskich, na obszarach podmokłych lub obszarach dotkniętych niedoborem wody, etc. Środki te można też przeznaczyć na działania, które sprzyjają restrukturyzacji i wzmocnieniu kluczowych sektorów produkcji rolnej (np. sektor mleka, hodowla bydła opasowego i owiec), na działania w zakresie ochrony środowiska uzależnione od obszaru (np. rolnictwo ekologiczne), które do tej pory nie były objęte drugim filarem, a także na zarządzanie ryzykiem.
 
Środki przewidziane na powyższe działania mogłyby w zależności od wyników oceny skutków i na zasadzie dobrowolności pokryć do 12% płatności bezpośrednich na państwo członkowskie.
 
Organizacja rynku mleka
 
Świadomy, że dotychczasowy system kwot mlecznych prawdopodobnie nie będzie stosowany po roku 2015, Parlament wzywa Komisję do przedstawienia planu, który zapewni dalszą produkcję mleka w Europie, w tym w regionach górskich i odizolowanych oraz na innych obszarach o szczególnie trudnych warunkach. Posłowie zwracają uwagę Komisji na decyzje Parlamentu w ramach minipakietu mlecznego dotyczące środków rynkowych i funduszu mlecznego oraz uważają, że należy zwiększyć kwoty mleczne o 2% w roku 2008/2009 na dobrowolnej zasadzie dla każdego państwa członkowskiego. Ta ostatnia propozycja została przedstawiona w sprawozdaniu posłanki Elisabeth JEGGLE (EPP-ED, DE), które przyjął Parlament Europejski.
 
Zarządzanie polityką rolną na szczeblu UE gwarantuje takie same warunki konkurencji wszystkim rolnikom w całej Unii. Pozwala ono na ograniczenie wydatków i zapewnia, że nowe priorytety WPR przestrzegane są we wszystkich państwach członkowskich.

Sektor rolno-spożywczy UE zatrudnia 19 milionów osób a popyt na artykuły spożywcze zwiększa się z każdym dniem. Wspólna polityka rolna gwarantuje przestrzeganie surowych norm w zakresie ochrony środowiska w rolnictwie, leśnictwie i powiązanych z nimi dziedzinach.