W ramach Przeglądu Zdrowia WRP

Jak informuje FAMMU/FAPA unijna komisarz ds. rolnictwa, Mariann Fischer Boel, ujawniła propozycję zmian Wspólnej Polityki Rolnej, które miałyby zostać wprowadzone w ramach tzw. Przeglądu Zdrowia WPR (Health Check) w okresie od 2009 do 2013 r. Komisarz podkreśliła po raz kolejny, że przegląd nie jest nową reformą, a ma jedynie za zadanie dostosowanie funkcjonowania WPR do wyzwań, jakie stawia zglobalizowany i wysoce konkurencyjny światowy rynek, a także wyzwań jakie niosą ze sobą zmiany klimatyczne, potrzeba lepszego zarządzania zasobami wodnymi czy strategie dotyczące energii ze źródeł odnawialnych.

Przegląd Zdrowia ma również na celu dopasowanie obecnej WPR do ewentualnych ustaleń rundy z Doha, toczącej się w ramach WTO (Światowej Organizacji Handlu).
Według informacji FAMMU/FAPA z mechanizmów wspierania rynku Unia jest gotowa zrezygnować przede wszystkim z refundacji eksportowych (co również jest związane z ewentualnymi zobowiązaniami w ramach WTO). Ma to następować stopniowo do 2013 r. Jedną z najbardziej ważkich kwestii dla sektora zbóż i oleistych, są plany odejścia od skupu interwencyjnego dla kolejnych gatunków z wyjątkiem pszenicy chlebowej. Komisja chce przyjąć model zastosowany w przypadku kukurydzy - progresywnego obniżania rocznych kwot w skupie, aż do zrównania ich z zerem. Skup był do tej pory ważnym instrumentem interwencji na rynku zbożowym. Są to więc plany bardzo radykalne. Z punktu widzenia interesów polskich rolników wymagają gruntownej analizy. Polska stosowała skup interwencyjny jeszcze przed wejściem do UE, teraz (od 2009 r.) może zostać pozbawiona takiej możliwości (z wyjątkiem pszenicy chlebowej).
Ma zniknąć też wymóg obligatoryjnego odłogowania 10% gruntów. Przypomnijmy, że już dla upraw na zbiór w przyszłym roku Komisja zdecydowała się na redukcję stopnia obowiązkowego odłogowania do 0%. Jest to jednak decyzja obowiązująca przez jeden sezon. Teraz KE jest gotowa permanentnie odejść od tego instrumentu. Dla Polski nie oznacza to wielkich zmian, gdyż w ramach stosowanego w naszym kraju systemu rozdziału płatności bezpośrednich - SAPS - wymóg odłogowania nie obowiązuje. Większe znaczenie mogłoby to mieć dopiero po 2013 r. (do tego terminu stosowany będzie SAPS), jednak jak na razie nie wiadomo jaki system płatności stosować będzie Polska po tym terminie. Dla Unii decyzja o zniesieniu obowiązku odłogowania oznaczałaby odblokowanie gruntów zajętych do tej pory przez obowiązkowe odłogi. Ich powierzchnię w UE-27 w sezonie 2007/08 szacuje się na 6,36 mln ha. Potencjalnie więc produkcja zbożowa UE może w przyszłości zwiększyć się, co przy zniesieniu skupu interwencyjnego dla większości gatunków obecnie nim objętych  oraz likwidacji dopłat eksportowych może powodować perturbacje na unijnym rynku zbożowym. Może, ale nie musi. Niektórzy analitycy są zdania, że odblokowanie odłogowanych gruntów pozwoli wykorzystać je w dużej części pod uprawę zbóż i oleistych do produkcji biopaliw, zwłaszcza rzepaku. Ułatwi to Unii wywiązanie się z podjętych zobowiązań dotyczących udziału biopaliw w paliwach konwencjonalnych.
Przegląd WPR ma być krokiem w kierunku ujednolicenia płatności bezpośrednich w UE (flat rate payments), które to nie byłyby w przyszłości związane z historycznym poziomem produkcji. Jak argumentuje komisarz, w dłuższym okresie nikt nie będzie w stanie zrozumieć dlaczego są tak duże rozbieżności w poziomie dopłat, uzależnionych wyłącznie od decyzji produkcyjnych rolników, podjętych w okresie referencyjnym (tj. 2000 - 2002 r.). Przegląd zmierza też do coraz większego oddzielenia płatności od bieżącej produkcji, czyli w kierunku pełnego "decouplingu".
Komisja planuje poza tym przyjrzeć się mechanizmowi współzależności, pod kątem jego uproszczenia.
Pomimo krytycznego odbioru planowanych zmian w cięciu płatności dla największych gospodarstw, KE nadal skłania się ku tej propozycji. Przewidywane cięcia to: dla gospodarstw otrzymujących powyżej 100 000 EUR redukcja w wysokości 10%, dla tych dostaj±cych powyżej 200 000 EUR - 25%, a tych największych - powyżej 300 000 EUR - aż 45%. Oszczędności uzyskane z tego tytułu pozostawałyby w danym kraju członkowskim i powiększałyby tzw. kopertę krajową. Dla Polski akurat ta propozycja nie ma ogromnego znaczenia ze względu na znaczne rozdrobnienie gospodarstw. Poza tym spotyka się opinie, że najwięksi rolnicy zaczną sztucznie dzielić gospodarstwa, tak aby otrzymywać nadal wyższe płatności.
Ponadto KE proponuje podniesienie minimalnej progowej wielkości gospodarstwa uprawnionego do płatności, tak aby wypłacanie dopłat było uzasadnione ekonomicznie. Obecnie stosowane minimum to 0,3 hektara.
Komisja reprezentuje wzmocnione podejście do rozwoju obszarów wiejskich. Stopniowo wzrastać miałby procent obowiązkowej modulacji, z obecnych 5% do 7% w 2010 r., 9% w 2011 r., 11% w 2012 r. i 13% w 2013 r.
Dalszy przebieg prac w ramach "Health Check" przedstawia się następująco. Teraz Komisja otworzy półroczny okres konsultacyjny. W maju przyszłego roku powinny być już gotowe wstępne wersje dokumentów prawnych, a pod koniec 2008 r. mają szanse zapaść końcowe decyzje. Tak więc postanowienia podjęte w ramach przeglądu WPR wejdą najprawdopodobniej w życie w 2009 r. i będą obowiązywały aż do 2013 r. Nie jest wykluczone, że po tym okresie Wspólną Politykę Rolną może czekać kolejna, gruntowniejsza reforma.