Tekst wystąpienia ministra Wojciecha Olejniczaka w Sejmie RP

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Fakty znamy wszyscy, od dnia 1 maja przyszłego roku, ze wszystkimi konsekwencjami, zostaniemy członkami Unii Europejskiej. Datę tą określano różnie, historyczna, przełomowa i tym podobnie. To są słowa, które brzmią dumnie, ale za nimi kryje się określona treść.

O przyjęcie w grono zjednoczonej Europy staraliśmy się od wielu lat. Od wielu lat wiedzieliśmy także, że aby znaleźć się w tym gronie, musimy wykonać określoną pracę. Nie ma i nie było takiej możliwości, że zostaniemy przyjęci z otwartymi ramionami, stojąc i trzymając ręce w kieszeni.

Prawda jest taka, że idąc wraz z innymi krajami do Unii zyskujemy ogromną szansę na szybszy rozwój, postęp i dostęp do sprawdzonych rozwiązań. To ogromna szansa, nie tylko dla polskich rolników, ale dla wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Mówią o tym wszyscy. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, że wstępujemy do pierwszej ligi tego świata. Aby grać w tej lidze trzeba być mocnym, przygotowanym, sprawdzonym i wiarygodnym.

Bardzo drażliwym tematem w Unii Europejskiej jest żywność, a mówiąc dokładniej, jej jakość, bo to ona wpływa na bezpieczeństwo i zdrowie społeczeństwa. Bezpieczeństwo żywności jest priorytetem w zjednoczonej Europie i musi być także u nas.

Na Ministerstwo Rolnictwa patrzą dziś nie tylko obywatele naszego kraju. Patrzy na nas także Komisja Europejska, która za kilka dni dokona oceny stanu naszego przygotowania do akcesji, również pod względem bezpieczeństwa naszej żywności, zanim trafi ona na europejskie stoły.

Panie Marszałku!
Panie Posłanki! Panowie Posłowie!

Jako ministrowi rolnictwa przychodzi mi dziś przedstawić Wysokiej Izbie stan przygotowań polskich służb weterynaryjnych oraz zakładów przetwórstwa mięsnego, rybnego i mleczarskiego do wymogów sanitarnych i weterynaryjnych Unii Europejskiej.

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Zakłady produkcyjne przemysłu rolno-spożywczego są jedną z tych branż, która w ostatnich latach podlegała i wciąż podlega procesowi dostosowywania do standardów wymaganych przez prawo unijne. Komisja Europejska wspólnie ze stroną polską ustaliły, iż wszystkie zakłady produkujące żywność pochodzenia zwierzęcego, w tym zakłady branży mięsnej, będą podzielone na 4 grupy, mając na względzie stopień ich dostosowania do wymogów przepisów unijnych jak również deklarowane przez właścicieli zakładów, terminy usunięcia braków i nieprawidłowości.

Poszczególne grupy zostały zaliczone do następujących kategorii:

A - zakłady dostosowane,
B 1 - zakłady, które zadeklarowały dostosowanie się do dnia akcesji,
B 2 - zakłady, które wystąpiły o okres przejściowy na dostosowanie się,
C - zakłady które zrezygnowały z dostosowania się do wymogów UE.

Procedurę kwalifikacji zakładu do danej kategorii przeprowadzili Powiatowi Lekarze Weterynarii w oparciu o kontrolę danego obiektu ze szczególnym uwzględnieniem planów dostosowania oraz dobrowolną deklaracją właściciela o przystąpieniu do prac naprawczych w zakładzie, określoną w zakresie terminu i rodzaju prac do wykonania. Zostały opracowane centralnie harmonogramy dostosowywania zakładów, które z odpowiednią częstotliwością były aktualizowane w ramach kontroli przeprowadzanej przez organy Inspekcji Weterynaryjnej.

Według stanu na dzień 15 października 2003 r., po dokonanym przeglądzie przez powiatowe inspektoraty weterynarii liczba zakładów przetwórstwa produktów pochodzenia zwierzęcego w poszczególnych kategoriach przedstawia się następująco:

Na ogólną liczbę 3295 zakładów mięsa czerwonego, do wymogów UE dostosowanych jest 66 zakładów (kat. A), 1444 muszą dostosować się do dnia akcesji (kat. B1), 242 uzyskało okres przejściowy (kat. B2), natomiast w kat. C jest 1543 zakłady te pierwotnie zrezygnowały z dostosowania się do wymogów UE.

W przypadku 455 zakładów mięsa białego dostosowanych jest 55 zakładów, 178 musi dostosować się do dnia akcesji, 42 uzyskały okres przejściowy, natomiast w kat. C znalazło się 180 zakładów.

W sektorze mleczarskim z pośród 413 zakładów 49 jest w kat. A, 174 w B1, 112 w B2 oraz w kat. C jest 78 zakładów.

Na ogólną liczbę 324 zakładów branży rybnej dostosowanych jest 58, okres przejściowy przyznano 39 zakładom, 89 zakładów jest w kat. B1 i 138 w kat. C.

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Liczba zakładów w poszczególnych kategoriach ulega ciągłym zmianom. Powstają nowe przedsiębiorstwa, zamykane są zakłady, które zakończyły swą działalność. Zmiany w liczbie zakładów zachodzą również pomiędzy kategorią A i B1. W każdym kwartale od kilku do kilkunastu zakładów przechodzi do kategorii A.

Tempo zgłaszania przez zakłady dostosowania się do standardów UE jest niewystarczające. Przewidując taką możliwość, w Traktacie Akcesyjnym, w załączniku XII zawarto przepis, iż Komisja mając na uwadze postępy dokonane przez zakłady w uzupełnianiu braków, biorąc pod uwagę procedury kontrolne, może w ograniczonym zakresie dodać do listy zakładów, którym przyznano okresy przejściowe na dostosowanie.

Do dnia 30 czerwca 2003r., w oparciu o postanowienia Traktatu Akcesyjnego oraz na podstawie art. 9 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej oraz niektórych innych ustaw o przyznanie dodatkowego okresu przejściowego na dostosowanie się, wystąpiło spośród zakładów kategorii B1 o dużej zdolności produkcyjnej w poszczególnych branżach:

- w mięsie czerwonym 136 zakładów, z których 112 uzyskało okresy przejściowe,
- w mięsie białym 12 zakładów, z których wszystkie uzyskały okresy przejściowe,
- w branży mleczarskiej 33 zakładów, z których 25 uzyskało okresy przejściowe,
- w branży rybnej 12 zakładów, z których 10 uzyskało okresy przejściowe.

Ponadto o dodatkowy okres przejściowy na dostosowanie się wystąpiły 4 chłodnie, z których wszystkie uzyskały okresy przejściowe.

Obecnie zakończone zostały prace mające na celu określenie długości okresów przejściowych dla tych zakładów. Uwzględniając stan procesu dostosowawczego i przeprowadzone uzgodnienia z UE przyznano dodatkowe okresy przejściowe o długości 6 miesięcy, 9 miesięcy oraz 12 miesięcy.

Zakłady kategorii B1, dla których wynegocjowano dodatkowe okresy przejściowe uzyskały od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzje, w sprawie udzielenia zgody na odstępstwa w stosowaniu niektórych organizacyjnych, technicznych i technologicznych warunków weterynaryjnych, na podstawie
art. 9 ust. 4 wspomnianej wcześniej ustawy. W wydanych decyzjach określiłem terminy wdrożenia harmonogramów dostosowawczych, które odpowiadają wynegocjowanym okresom przejściowym dla poszczególnych zakładów.

Listy zakładów, które uzyskały pozytywną opinię oraz zostały uzgodnione z przedstawicielami Komisji Europejskiej w dniu 1 października br. zostały przekazane do ostatecznej akceptacji Komisji Europejskiej. Zakłady te zostaną dopisane do listy zakładów, wymienionych w Załączniku nr XII Traktatu Akcesyjnego, którym wcześniej przyznano okresy przejściowe.

Panie Marszałku!
Wysoki Sejmie!

Zakłady kategorii C będą musiały dostosować się do dnia 1 maja 2004 r. Procent wdrożenia harmonogramów działań dostosowawczych do wymogów Unii Europejskiej w tych zakładach jest bardzo niski. Właściciele tych zakładów powinni podjąć natychmiastowe kroki w celu naprawy sytuacji i uzyskania w przyszłości decyzji powiatowego lekarza weterynarii na dalsze prowadzenie działalności w dotychczasowym zakresie. W świetle obowiązujących przepisów oraz zważywszy na to, że w 2004 roku pozostaną tylko cztery miesiące na całkowite dokończenie wszystkich prac restrukturyzacyjnych w zakładach kat. C, trzeba stwierdzić, iż opóźnienia prac w tych zakładach są bardzo duże. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, że opźnienia w zakładach kat. C przekładają się na stan sanitarny. Niezależnie od tego czy są to zakłady o małej czy o dużej zdolności produkcyjnej, wszystkie one muszą spełniać standardy gwarantujące zdrowotne bezpieczeństwo produkowanej żywności wynikające bezpośrednio z Dyrektywy Rady 93/43 w sprawie higieny środków spożywczych.

Prowadzony przez przedsiębiorstwa przetwórstwa produktów pochodzenia zwierzęcego proces modernizacji jest wspierany w ramach programu SAPARD. Według stanu na dzień 21 października 2003 r. od momentu uruchomienia Programu SAPARD w Polsce, w ramach Działania 1 poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych Schemat 1.1 Wsparcie restrukturyzacji przetwórstwa i poprawa marketingu artykułów pochodzenia zwierzęcego zostało złożonych 778 wniosków o pomoc finansową, z czego w sektorze mleczarskim 235 wniosków, w sektorze mięsnym 485 wniosków, w sektorze rybnym 58 wniosków.

Należy podkreślić, iż podczas czwartej tury składania wniosków (30.07.03-29.09.03), uwzględniającej zmiany w Programie SAPARD, wpłynęły 443 wnioski, czyli podobna ilość jak w trzech pierwszych turach łącznie. Do dnia 21.10.2003 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa podpisała 345 umów z beneficjantami Działania Pierwszego na łączną kwotę ok. 312 mln zł.Zakłada się, iż po podpisaniu umów ze wszystkimi przedsiębiorcami, którzy złożyli do tej pory wnioski o pomoc, wykorzystanie limitu środków na Działanie Pierwsze przekroczy 65%, co może nastąpić do końca bieżącego roku.

Ponadto uwzględniając ogłoszone przez Prezesa ARiMR kolejne terminy przyjmowania wniosków o pomoc finansową oraz zainteresowanie beneficjantów skorzystaniem z pomocy w ramach Działania Pierwszego Programu SAPARD potwierdzone podczas ostatniej tury przyjmowania wniosków, można założyć, że wykorzystanie środków z Rocznych Umów Finansowych na lata 2000-2003 będzie zbliżone do pełnego.

Ponadto podmioty mogą również korzystać z preferencyjnych linii kredytowych przewidzianych w ramach Branżowego Programu Mleczarskiego (BR15) i Programu wspierania restrukturyzacji i modernizacji przemysłu mięsnego w Polsce (BR14).

Celem Branżowego Programu Mleczarskiego jest dostosowanie standardów sanitarno – weterynaryjnych w produkcji i przetwórstwie mleka do wymagań Unii Europejskiej przy zapewnieniu harmonijnego rozwoju produkcji mleka, nie później niż w ciągu 2 lat po akcesji. Cel ten realizuje się poprzez:

· poprawę warunków sanitarno – weterynaryjnych w gospodarstwach specjalizujących się w produkcji mleka,
· dostosowanie standardów sanitarno – weterynaryjnych w przetwórstwie przez zakłady mleczarskie i wdrożenie systemu HACCP w ciągu 2 lat po akcesji.

Wsparcie ze środków publicznych jest realizowane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa poprzez dopłaty do kredytów inwestycyjnych udzielanych przez banki współpracujące z Agencją.

Pomocą w ramach Branżowego Programu Mleczarskiego objęte są:

· gospodarstwa specjalistyczne zajmujące się produkcją mleka krowiego,
· podmioty przetwarzające mleka lub półprodukty mleczarskie na produkty mleczarskie,
· podmioty zajmujące się wyłącznie skupem mleka,
· podmioty produkujące sery topione.

Program wspierania restrukturyzacji i modernizacji przemysłu mięsnego w Polsce ma na celu m.in. dostosowanie ubojni i przetwórni mięsa do wymagań sanitarno-weterynaryjnych i techniczno-budowlanych obowiązujących przy prowadzeniu tego typu produkcji. Kredyty w ramach programu są przeznaczane m.in. na przedsięwzięcia inwestycyjne w zakresie budowy lub rozbudowy obiektów związanych z produkcją w zakładach uboju, rozbioru i przetwórstwa mięsa zgodnie z wymogami sanitarno-weterynaryjnymi i technicznymi.

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

W celu implementacji wszystkich przepisów UE z zakresu weterynarii przyjęto koncepcję opracowania pięciu zasadniczych ustaw dotyczących prawa weterynaryjnego tj.

· ustawy o weterynaryjnej kontroli granicznej;
· ustawy o kontroli weterynaryjnej w handlu;
· ustawy o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego;
· ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt i zdrowiu zwierząt;
· ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej.

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2003 r. o weterynaryjnej kontroli granicznej została opublikowana (Dz. U. nr 165, poz. 1590).

Aktualnie w Sejmie RP trwają prace nad ustawą o kontroli weterynaryjnej w handlu.

Ustawa o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego została przekazana do Sejmu.

Projekt ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 28 października 2003 r.

Aktualnie na ukończeniu są prace nad projektem ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt i zdrowiu zwierząt. W dniu 28 października 2003 r. projekt został przekazany do uzgodnień międzyresortowych.

Pierwsze z trzech wymienionych ustaw były konsultowane z ekspertami Komisji Europejskiej i uznane zostały za całkowicie zgodne z prawem wspólnotowym. Kolejne projekty ustaw również są przedmiotem konsultacji w dniach 29 – 31 października 2003 r.

Prawo polskie z dniem akcesji będzie w pełni zharmonizowane z prawem wspólnotowym i stworzy m.in. możliwość zgodnego z wymogami UE działania Inspekcji Weterynaryjnej.

Panie Marszałku!
Wysoki Sejmie!

W projekcie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej wprowadzono zmianę w organizacji Inspekcji, polegającą na zmianie podległości granicznych lekarzy weterynarii. Graniczni lekarze weterynarii będą podlegali Głównemu Lekarzowi Weterynarii, a nie jak dotąd Wojewódzkim Lekarzom Weterynarii

Konieczność podporządkowania granicznych lekarzy weterynarii organowi centralnemu, jakim jest Główny Lekarz Weterynarii wynika z faktu, iż granice Rzeczypospolitej Polskiej staną się granicami Unii Europejskiej. Za tym, by graniczny lekarz weterynarii podlegał bezpośrednio władzy centralnej, a nie wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii, przemawia ponadto charakter zadań wykonywanych przez niego i ich znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt.

Przygotowywana została także zmiana Statutu Organizacyjnego GIW-u, która przewiduje m. in. utworzenie Biura ds. Granic, odpowiedzialnego za weterynaryjne posterunki kontroli granicznej - BIP-y. Biuro będzie podlegało Głównemu Lekarzowi Weterynarii. Wydatki związane z powstaniem i działalnością Biura ds. Granic są częściowo zabezpieczone w budżecie Głównego Inspektoratu Weterynarii, ponieważ cztery osoby, które będą jego pracownikami, są obecnie zatrudnione w Inspektoracie.

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

W celu przeprowadzania weterynaryjnej kontroli granicznej Opracowano Podręcznik dla granicznych lekarzy weterynarii- tzw. „Manual”. Obecnie jest on tłumaczony na język angielski. W najbliższych dniach zostanie przekazany do Dublina. „Manual” zostanie wprowadzony od 1 listopada br. instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii adresowaną do granicznych lekarzy weterynarii tzw. długoterminowych punktów kontroli granicznej, określającą zasady postępowania i procedury granicznej kontroli weterynaryjnej

Pełne wdrożenie wspólnotowych procedur prowadzenia weterynaryjnej kontroli granicznej w 8 weterynaryjnych długoterminowych punktach kontroli granicznej (Kukuryki, Bezledy, Korczowa, Kuźnica Białostocka, Szczecin, Gdynia, Warszawa – Okęcie, Świnoujście) nastąpi 1 maja 2004 r., czyli w dniu wejścia w życie ustawy o weterynaryjnej kontroli granicznej i dniu naszej akcesji do UE.

Panie Marszałku!
Wysoki Sejmie!

Tworzenie oraz aktualizacja planów gotowości zwalczania chorób zakaźnych zwierząt prowadzona była w ramach projektu Phare i przebiegała zgodnie z wcześniej uzgodnionym harmonogramem i obejmowała następujące jednostki chorobowe:
- pryszczyca – FMD,
- klasyczny pomór świń – CSF,
- afrykański pomór świń – ASF,
- choroba pęcherzykowa świń – SVD,
- gąbczasta encefalopatia bydła – BSE,
- rzekomy pomór drobiu – Newcalstle Disease,
- influenza drobiu wysokiej zaraźliwości – Highly pathogenic avian influenza,
- wirusowa posocznica krwotoczna ryb łososiowatych – VHS.

Wzorcowe plany gotowości szczebla wojewódzkiego i powiatowego zostały zatwierdzone w lipcu 2003 r., a 10 sierpnia 2003 r. zostały one przekazane odpowiednio do województw i powiatów. Krajowe plany gotowości zostały przekazane do KE 15 września 2003 r.. Obecnie dokonywana jest ich weryfikacja w Komisji Europejskiej.

Ogłoszony został przetarg na zakup dodatkowego, uzupełniającego sprzętu dla granicznych punktów kontroli weterynaryjnej, zgodnie ze wskazówkami przekazanymi przez ekspertów Biuro ds. Bezpieczeństwa Żywności (FVO) podczas ostatniej misji. Termin składania ofert upływa 19 listopada 2003r.

Pomimo, iż graniczni urzędowi lekarze weterynarii zostali odpowiednio przeszkoleni i są gotowi do prowadzenia odpraw weterynaryjnych zgodnie z procedurą stosowaną w krajach UE, w związku z możliwością wykorzystania środków z projektów Phare oraz realizując sugestie FVO i KE w tym zakresie, zaplanowano dodatkowe szkolenia pracowników punktów kontroli granicznej w zakresie procedur UE. Przeszkolonych zostanie ok. 500 osób. Szkolenia te są obecnie realizowane.

Panie Marszałku!
Wysoki Sejmie!

Inspekcja Weterynaryjna jest przygotowana do stosowania systemu szybkiego przekazywania informacji o przesyłkach zwierząt i towarów (ANIMO). Oprogramowanie to zostało wdrożone we wszystkich docelowych jednostkach sieci ANIMO. Jednostki te w latach 2001-2002 wykonały testowe wysyłanie wiadomości do serwera UE w Dublinie. Od stycznia 2003 roku jednostki Inspekcji Weterynaryjnej łączą się w celach treningowych z serwerem krajowym ANIMO w Głównym Inspektoracie Weterynarii, do którego wysyłają powiadomienia o przemieszczeniach zwierząt i towarów. Serwer krajowy zbiera i przechowuje powiadomienia od wszystkich polskich jednostek i przekazuje je do serwera europejskiego. Serwer krajowy jest technicznie przygotowany do odbioru powiadomień pochodzących z państw członkowskich i przekazywać te powiadomienia do powiatowych inspektoratów weterynarii.

Panie Marszałku!
Wysoki Sejmie!

Prace dostosowawcze prowadzone są w 16 regionalnych laboratoriach diagnostycznych, Zakładach Higieny Weterynaryjnej. Akredytację posiadają 2 Zakłady Higieny Weterynaryjnej tj. w Białymstoku i pracownia badań środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego Zakładu Higieny Weterynaryjnej w Warszawie oddział w Ostrołęce. Zakład Higieny Weterynaryjnej w Łodzi oddział w Piotrkowie Trybunalskim oczekuje na wydanie certyfikatu. Przewiduje się, że 13 Zakładów Higieny Weterynaryjnych uzyska akredytację do końca 2003 roku, zaś Zakład Higieny Weterynaryjnej w Krakowie, Lublinie i Wrocławiu do dnia akcesji, ze względu na konieczność zakończenia prac modernizacyjnych. Wszystkie laboratoria wojewódzkie otrzymały dodatkowe środki na wsparcie procesu akredytacji.

Przyjmuje się, że proces zaawansowania całości prac związanych z uzyskaniem akredytacji waha się w przedziale od 40 do 80%. Zaawansowanie prac związanych z opracowywaniem Księgi Jakości, jak i Procedur ogólnych związanych z systemami jakości, wynosi 90% do 100%. Przewiduje się, że większość z ZHW uzyska akredytację zgodnie z założonym harmonogramem.

Panie Marszałku!
Wysoka Izbo!

Przedstawiłem dziś informację na temat stanu przygotowań polskich służb weterynaryjnych oraz zakładów przetwórstwa mięsnego, rybnego i mleczarskiego do wymogów sanitarnych i weterynaryjnych Unii Europejskiej. Obrazuje ona ogrom prac, które zostały wykonane w ostatnich latach i miesiącach. Nie ukrywam, iż przed nami, zarówno pracownikami ministerstwa jak i przed Wysoką Izbą, zostało do wykonania wiele pracy. Mamy ogromną szansę, w co osobiści wierzę, zdążyć na czas!

Dziękuję za uwagę

Warszawa 30 października 2003 roku