Rynek zbóż według prognozy ARR

W dniu 20 marca 2003 r. odbyło się kolejne posiedzenie zespołu niezależnych ekspertów, powołanego przez Prezesa Agencji Rynku Rolnego, którego celem było zaktualizowanie prognozy cen rynkowych podstawowych produktów rolniczych w okresie II i III kwartału 2003 r.

Poniżej ARR przedstawia prognozę cen zbóż, żywca wieprzowego i wołowego oraz mleka i jego przetworów na tle przewidywanych czynników popytowo-podażowych wpływających na ich poziom.

Rynek zbóż | Rynek mięsa | Rynek mleka

Rynek zbóż

• aktualna sytuacja cenowa

Od trzech miesięcy odnotowywany jest powolny, ale systematyczny wzrost cen skupu pszenicy. Według danych GUS w lutym br. przeciętna cena skupu tego ziarna ukształtowała się na poziomie 447 zł/t, tj. o 2,5% wyższym niż w poprzednim miesiącu i o ok. 4% wyższym niż w grudniu ub.r. W większym stopniu w tym okresie wzrosły ceny skupu żyta. W lutym br. średnio w kraju za żyto płacono 360 zł/t, tj. o 2% więcej niż w styczniu br. i o ok. 8% więcej niż w końcu ub.r.
W odniesieniu do cen sprzed roku pszenica była tańsza o 7,5%, a żyto o 3,7%.

Na krajowych giełdach towarowych nastąpiło pewne ożywienie sprzedaży zbóż. Dotyczy to głównie większego popytu na zboża paszowe (głównie jęczmienia, pszenicy i pszenżyta), których poziom cen zbliża się do cen ziarna konsumpcyjnego. Mimo mniejszego zainteresowania zakupami pszenicy konsumpcyjnej (wg ocen ekspertów młyny dysponują jeszcze zapasami), jej ceny zaczynają również wzrastać. W połowie marca br. ceny transakcyjne sprzedaży tego gatunku zbóż na rynku wewnętrznym kształtowały się w granicach 455-472 zł/t.

Według notowań Reurtersa (na podstawie danych FAMMU/FAPA) w połowie marca br. w transakcjach rzeczywistych średnia cena pszenicy amerykańskiej HRW Nr 2 wyniosła 144 USD/t, a SRW Nr 2 - 132 USD/t i były one niższe niż miesiąc wcześniej odpowiednio o 7% i 9,5%. W mniejszym stopniu (o 1,1%) obniżyły się ceny pszenicy francuskiej, za którą płacono średnio 115 USD/t. Ceny pszenicy na giełdach w Niemczech i na Ukrainie utrzymały się na poziomie zbliżonym do notowanego w tym samym okresie w lutym br. i wynosiły 143 USD/t i 113 USD/t.

• czynniki wpływające na poziom cen:

- produkcja i podaż
W sezonie 2002/2003, podobnie jak przed rokiem, rynek zbóż kształtuje się pod wpływem przewagi podaży nad popytem. Zbiory zbóż ogółem w 2002 r. wyniosły 26,8 mln t (w tym 9,3 mln t pszenicy i 3,8 mln t żyta) i były nieznacznie (o 0,5%) niższe niż w 2001 r. Przy szacowanych zapasach początkowych na poziomie ok. 3,6 mln t, podaż ziarna z zasobów krajowych w bieżącym sezonie jest wyższa (o 0,5 mln t) niż przed rokiem i wynosi blisko 31 mln t.

Pomimo nieco mniejszych zbiorów, skup zbóż podstawowych z mieszankami (wg GUS - dane nieostateczne) w okresie lipiec ub.r. - luty br. był o ok. 11% większy w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego sezonu i wyniósł ok. 6 mln t (w tym pszenicy 4,8 mln t, a żyta 0,7 mln t). Ocenia się, że zapasy zbóż na koniec bieżącego sezonu mogą być o ponad 1 mln t niższe niż w 2002 r. i wyniosą ok. 2,4 mln t.

Z wstępnej oceny przeprowadzonej w listopadzie ub.r. przez GUS wynika, że zbóż ozimych pod zbiory 2003 r. zasiano ponad 4,4 mln ha, tj. o ok. 3,5% mniej w porównaniu do powierzchni w poprzednim roku, w tym pszenicy ozimej zasiano blisko 1,9 mln ha, a żyta 1,6 mln ha. Z uwagi na niską temperaturę przy braku pokrywy śnieżnej część roślin mogła ulec wymarznięciu. Zakładając areał uprawy zbóż jarych na poziomie zbliżonym do ubiegłorocznego (ok. 3,4 mln ha) i przy utrzymywaniu się przeciętnych warunków pogodowych można szacować, że krajowa produkcja zbóż w 2003 r. może być nieco mniejsza niż rok wcześniej i wyniesie w granicach 25,5 mln t - 26,5 mln t (w tym ok. 8,8 mln t pszenicy). W okresie zbiorów jak każdego roku wystąpi sezonowe zwiększenie podaży zbóż do skupu.

Międzynarodowa Rada Zbożowa przewiduje, że w 2003 r., przy założeniu w miarę optymalnych warunków pogodowych, światowe zbiory pszenicy będą o 34 mln t wyższe niż w ub.r. i wyniosą do 597 mln t. Zwyżka obejmie przede wszystkie kraje, w których odnotowano spadek zbiorów w 2002 r., tj. USA, Kanadę i Argentynę. Spadku zbiorów można natomiast oczekiwać w krajach UE, Rosji i Ukrainie, gdzie powierzchnia zasiewów zmalała i doszło do zimowych wymrożeń. Zbiory pszenicy w Unii Europejskiej w 2003 r. szacuje się na poziomie 93,3 mln t, tj. o 1,2 % mniej niż w 2002 r. Łączne zbiory zbóż w Unii Europejskiej w 2003 r. będą jednak o 1% większe i wyniosą 212 mln t. Prognozy ONIC wskazują, że jeżeli nie dojdzie do wyraźnego zwiększenia eksportu (m. in. do Algierii), zapasy zbóż w UE na koniec sezonu mogą być również większe niż przed rokiem.

- zużycie krajowe
W bieżącym sezonie 2002/2003 krajowe zużycie zbóż może ukształtować się na poziomie ok. 27,6 mln t, tj. o 0,9 mln t (o ok. 3%) wyższym niż w roku gospodarczym 2001/2002. Wynika to przede wszystkim z większego zapotrzebowania na cele paszowe w związku z utrzymującymi się wzrostowymi tendencjami w produkcji trzody chlewnej i drobiu. Nie przewiduje się natomiast istotnych zmian w zużyciu zbóż na konsumpcję oraz na cele przemysłowe.
W nowym sezonie 2003/2004, wskutek przewidywanego już zmniejszenia produkcji trzody chlewnej, krajowe zapotrzebowanie na zboże prawdopodobnie obniży się (o 0,5 mln t) i może wynieść ok. 27,1 mln t.

- handel zagraniczny
W roku gospodarczym 2002/2003 utrzymuje się dodatnie saldo w handlu zagranicznym zbożami. Według danych GUS w II półroczu 2002 r. wyeksportowano 545 tys. t zbóż (łącznie z mąką pszenną, żytnią i słodem), w tym 516 tys. t pszenicy. Uwzględniając zrealizowany w br. eksport pszenicy z zapasów ARR można szacować, że do połowy marca br. wywieziono już z kraju co najmniej 765 tys. t ziarna pszenicy i ok. 30 tys. t przetworów (bez uwzględnienia eksportu dokonanego w 2003 r. przez inne podmioty). W najbliższym okresie, mimo utrzymującego się niewielkiego spadku cen pszenicy na rynkach zagranicznych, eksport ziarna może być nadal realizowany. Spadek cen rekompensowany jest przez niski kurs złotego względem euro. Według wstępnych ocen ekspertów w sezonie 2002/2003 łączny wywóz zbóż ogółem może wynieść nawet do 1 mln t.

Od początku bieżącego sezonu, z uwagi na niższe ceny zbóż na rynku krajowym względem cen zagranicznych, nieopłacalny jest import zbóż (głównie ziarna pszenicy). Łącznie w okresie lipiec ub.r.- luty br. (wg danych GIORiN) zaimportowano 374 tys. t zbóż i przetworów zbożowych (w tym 45 tys. t ziarna pszenicy), tj. o 30% mniej niż w tym samym okresie przed rokiem. W najbliższych tygodniach, mimo spadkowej tendencji cen zbóż na rynku światowym, nie powinno być zagrożenia nadmiernego ich importu.

W następnym sezonie 2003/2004, przy przewidywanej mniejszej niż przed rokiem krajowej podaży ziarna, nawet przy niższym zużyciu, jak co roku dla uzupełnienia potrzeb bilansowych niezbędny będzie ich import. Ocenia się, że w zależności od wysokości zbiorów może on kształtować się w granicach 0,7-1,5 mln t (głównie będzie on dotyczył pszenicy wysokoglutenowej i jęczmienia oraz jego przetworów).

-działania ARR
W połowie listopada ub.r. Agencja Rynku Rolnego uruchomiła sprzedaż zbóż konsumpcyjnych z zapasów interwencyjnych na rynek krajowy (wg cen wywoławczych 460 zł/t pszenicy i 350 zł/t żyta). Z uwagi jednak na brak zainteresowania zakupami pszenicy na rynku wewnętrznym, w styczniu br. podjęto również decyzję o skierowaniu części zapasów do sprzedaży eksportowej. Do połowy marca br. łącznie z zapasów ARR sprzedano 280,5 tys. t pszenicy (z tego 259 tys. t na eksport) oraz 77,4 tys. t żyta.
Wraz z rozpoczęciem nowych zbiorów, podobnie jak przed rokiem, przewiduje się uruchomienie interwencji w systemie skupu zbóż z dopłatami ARR dla producentów. Ilość pszenicy, która w tym okresie zostanie objęta działaniami interwencyjnymi będzie prawdopodobnie zbliżona do poziomu ubiegłorocznego. Zwiększyć się nieco może natomiast skala interwencji na rynku żyta (z uwagi na to, że w ub.r. były wyjątkowo niskie jego zbiory).

• prognoza cen skupu do września 2003 r.

Uwzględniając aktualną i przewidywaną sytuację podażowo-popytową zespół ekspertów ocenił, że przeciętne ceny skupu zbóż w końcu II i III kwartału 2003 r. mogą ukształtować się na następującym poziomie:
czerwiec 2003 r. wrzesień 2003 r.