Rolnicze priorytety w ramach polityki spójności

Poniżej prezentujemy informacje Ministerstwa Rozwoju Regionalnego  na temat możliwości realizacji priorytetów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybołówstwa w ramach polityki spójności w latach 2014-2020.
Obszary wiejskie stanowią znaczący odsetek powierzchni w wielu województwach, dlatego też działania na rzecz ich rozwoju są istotne zarówno z perspektywy pobudzania rozwoju tych obszarów, jak i poszczególnych województw oraz całego kraju.
W ramach programowania perspektywy finansowej UE 2014-2020 szczególny nacisk położono na wymiar terytorialny prowadzonej interwencji oraz zintegrowane podejście, co oznacza umiejętne łączenie różnego rodzaju interwencji z różnych funduszy unijnych na danym terytorium tak, by efekt skumulowany tych interwencji był jak największy. Podejście terytorialne oznacza odejście od postrzegania obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na rzecz ich indywidualnych potencjałów, barier oraz wzajemnych zależności. Dlatego obok podejścia sektorowego skoncentrowanego wokół 11 celów tematycznych powiązanych ze strategią Europa 2020, w dokumentach przygotowywanych na lata 2014-2020 programowane będą działania na rzecz przyspieszania rozwoju wyróżnionych w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020 obszarów strategicznej interwencji (OSI).
Wśród pięciu podstawowych OSI znalazły się obszary wiejskie, w szczególności o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe. Podstawowe źródło wsparcia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich to środki finansowe dostępne w ramach II filaru Wspólnej Polityki Rolnej UE. Obszary wiejskie będą więc wspierane w sposób bezpośredni przez specjalnie im dedykowany Program Rozwoju Obszarów Wiejskich finansowany z EFRROW. W jego ramach przewidziana jest możliwość realizacji na obszarach wiejskich szeregu instrumentów wpływających na poprawę konkurencyjności sektora rolnego, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi, dostosowanie do zmian klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny tych obszarów. Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich będzie uzupełnione wsparciem z instrumentów polityki spójności.
Interwencja funduszy europejskich polityki spójności będzie koncentrować się zwłaszcza na tych obszarach wiejskich, na których kumulacja barier o charakterze infrastrukturalnym, społecznym i ekonomicznym prowadzi do trwałej marginalizacji, i tym samym, do wykluczenia z możliwości uczestniczenia w procesach rozwojowych znacznej grupy mieszkańców.
W ramach polityki spójności, zgodnie z projektem Umowy Partnerstwa z dnia 12 lipca br., na obszary wiejskie mogą zostać skierowane środki na różnego typu działania. Z jednej strony będą to interwencje sprzyjające wzmocnieniu konkurencyjności, z drugiej zaś poprawie spójności społecznej i terytorialnej. Wśród nich przede wszystkim należy zwrócić uwagę na:
upowszechnienie wykorzystania TIK, przede wszystkim wsparcie dla przedsiębiorców (w tym producentów rolnych) w zakresie rozwoju produktów i usług opartych na TIK, wsparcie rozwoju elektronicznych usług publicznych (projekty zarządzane przez jst), dygitalizacja zasobów publicznych i w efekcie zwiększenie dostępu obywateli do usług oferowanych za pośrednictwem TIK.
podnoszenie konkurencyjności MŚP, m.in. wsparcie w zakresie międzynarodowej współpracy gospodarczej przedsiębiorstw (w tym producentów rolno-spożywczych) oraz promocji przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych (w tym m.in. z branży rolno-spożywczej); projekty doradcze i szkoleniowe zwiększające zdolność MŚP i Grup Producentów Rolnych (GPR) do budowania oraz wzrostu przewagi konkurencyjnej na rynku.
przechodzenie na gospodarkę niskoemisyjną, w szczególności wsparcie wytwarzania energii z OZE na obszarach wiejskich oraz kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej.
dostosowanie do zmian klimatu, przede wszystkim rozwój form małej retencji – tego typu interwencje w szczególności dotyczą obszarów wiejskich; organizacja systemów wczesnego reagowania i ratownictwa - głównie sprzęt do powadzenia akcji ratowniczych - i usuwania skutków katastrof (projekty Ochotniej Straży Pożarnej); wykonanie zabezpieczeń obiektów już istniejących - kompleksowe remonty, dostosowanie do obowiązujących standardów, rozbiórki obiektów, których technologiczna żywotność dobiegła końca bądź zagrażają bezpieczeństwu ekologicznemu i społecznemu.
w zakresie ochrony środowiska - priorytetem w tym obszarze jest realizacja inwestycji wynikających z dyrektyw unijnych, a więc w aglomeracjach pow. 2 tys. RLM. (które mogą obejmować swym zasięgiem obszary wiejskie).
inwestycje transportowe - projekty dotyczące dróg niższego rzędu (powiatowe i gminne) będą wspierane w ograniczonym zakresie uwarunkowanym ich rolą w regionalnym układzie transportowym. Zgodnie ze stanowiskiem KE, tego typu projekty będą musiały wspierać działania rewitalizacyjne lub też wypełniać luki w sieci transportowej, zapewniając niezbędne połączenia z drogami krajowymi.
wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników - wsparcie na rzecz obszarów wiejskich będzie możliwe przez dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, instrumenty finansowe czy doradztwo związane z rozpoczęciem i prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej. Wszystkie te działania ukierunkowane są na aktywizację zawodową indywidualnych osób, w tym rolników i członków ich rodzin zainteresowanych odejściem z rolnictwa. Ponadto wspierane będą również kompleksowe projekty na rzecz obszarów ze specyficznymi problemami (np. byłe PGR).
wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem - wsparcie na rzecz obszarów wiejskich będzie możliwe w szczególności na kompleksowe projekty dot. rewitalizacji obszarów wiejskich oraz związane z poprawą dostępu do różnego rodzaju usług publicznych (np. zdrowotnych, społecznych).
inwestycje w edukację – wsparcie obszarów wiejskich przede wszystkim dotyczyć będzie wyrównywania szans edukacyjnych oraz uzupełniające do tych działań inwestycje w rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej. Wspierany będzie również dostęp do edukacji przedszkolnej na obszarach wiejskich. Konieczne jest przy tym uwzględnienie kwestii demograficznych, analiza ekonomiczna inwestycji po zakończeniu projektu itp.
Szacuje się, że na działania bezpośrednio adresowane na obszary wiejskie może zostać przeznaczone ok. 4,5 mld euro. Ponadto szereg działań będzie trafiało na obszary wiejskie na zasadach ogólnych, bez stosowania specjalnych preferencji. Znaczna zaś część działań polityki spójności będzie oddziaływała na obszary wiejskie umożliwiając ich rozwój i podnoszenie jakości życia.
Warunkiem powodzenia interwencji na rzecz różnych obszarów wiejskich i realizacji zintegrowanego podejścia jest koordynacja właściwych polityk publicznych w szczególności Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej z polityką spójności. Szczególne znaczenie mają w tym przypadku wypracowywane metody koordynacji oraz zintegrowane i, w miarę możliwości, proste instrumenty wdrożeniowe.
Zgodne z przyjętymi założeniami programowymi na lata 2014-2020 główna rola w realizacji zadań związanych z rozwojem obszarów wiejskich spoczywać będzie na samorządach województw. W stosunku do regionalnych programów operacyjnych kierowane są zatem szczególne oczekiwania w tym zakresie. MRR, MRiRW oraz samorządy województw intensywnie współdziałają nad wypracowaniem optymalnego, możliwego do realizacji zakresu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich, tak aby interwencje PS i WPR wzajemnie się uzupełniały.