Resort rolnictwa odpowiada

Komitet Protestacyjny Producentów Ziemniaków i Warzyw wśród swoich postulatów skierowanych na ręce Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi poruszył problem przepisów dotyczących bakteriozy pierścieniowej ziemniaka, jako czynnika ograniczającego sprzedaż na rynki zewnętrzne. Poniżej zamieszczamy pełny tekst odpowiedzi przesłanej na ręce Przewodniczącego Komitetu.
Odpowiadając na pismo z dnia 10 września br., dotyczące problemów w wysyłce ziemniaków do innych państw członkowskich Unii Europejskiej związanych z koniecznością wykonywania badań ziemniaków na obecność bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus wyjaśniam, co następuje.
Bakteria Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus (Cms) jest organizmem którego zwalczanie jest regulowane przepisami fitosanitarnymi w wielu państwach, w tym w państwach Unii Europejskiej. Należy podkreślić, że wynika to z potencjalnej szkodliwości tej bakterii dla roślin, nie zaś bezpieczeństwa konsumenta. Bakteria ta figuruje m.in. na liście organizmów kwarantannowych Europejskiej i Śródziemnomorskiej Organizacji Ochrony Roślin (EPPO) A2, obejmującej organizmy szkodliwe dla roślin występujące w niektórych państwach członkowskich Organizacji (państwa członkowskie EPPO mają swobodę w podejmowaniu działań przeciw agrofagom wymienionym na tej liście). W Unii Europejskiej zwalczanie i zapobieganie rozprzestrzenianiu się bakterii Cms regulują dwa akty prawne, a mianowicie:
1.dyrektywa Rady 2000/29/WE z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie środków ochronnych przed wprowadzaniem do Wspólnoty organizmów szkodliwych dla roślin lub produktów roślinnych i przed ich rozprzestrzenianiem się we Wspólnocie, zgodnie z którą bakteria ta ma status organizmu kwarantannowego i podlega obowiązkowi zwalczania;
2.dyrektywa Rady 93/85/EWG z dnia 4 października 1993 r. w sprawie zwalczania bakteriozy pierścieniowej ziemniaka, która określa szczegółowe zasady zwalczania tej bakterii i zapobiegania jej rozprzestrzenianiu się.
Bakteria Cms jest niewątpliwie jednym z najgroźniejszych z punktu widzenia polskiego rolnictwa organizmem kwarantannowym. Występuje ona na terenie całego państwa, powodując straty gospodarcze wynikające w szczególności z:
W Polsce występowanie bakterii Cms jest znacząco wyższe niż w pozostałych państwach członkowskich Unii Europejskiej. W związku z powtarzającymi się w przeszłości przypadkami wysyłki z Polski do innych państw członkowskich Unii Europejskiej ziemniaków, które okazywały się porażone przez tę bakterię, Polska została zobligowana do przyjęcia dodatkowych wymagań fitosanitarnych obowiązujących przy wysyłce. Wysyłane ziemniaki muszą być obligatoryjnie badane pod kątem obecności bakterii Cms przy zwiększonej do 400 bulw próbie pobieranej z każdych 25 ton wysyłanych ziemniaków. Ponadto badaniom na obecność bakterii Cms muszą być poddawane pozostałe ziemniaki pochodzące z danego gospodarstwa. Obowiązki te zostały nałożone na Polskę bezterminowo.
Należy podkreślić, że przyjęcie tych wymagań było warunkiem utrzymania możliwości wysyłania polskich ziemniaków do innych państw członkowskich Unii Europejskiej, a przestrzeganie powyższych zasad przy wysyłce ziemniaków nie jest inicjatywą polskich służb fitosanitarnych, lecz realizacją obowiązków nałożonych na Polskę przez Komisję Europejską.
Zgadzam się, że przyjęte powyżej zasady stanowią znaczne utrudnienie w dostępie do rynku Unii Europejskiej dla polskich ziemniaków, jak również wpływają negatywnie na opłacalność produkcji tej rośliny. Zgadzam się także, że należy dążyć do zniesienia lub złagodzenia tych zasad. W ostatnich latach udało się w istotny sposób ograniczyć wykrywalność bakterii Cms w rodzimych ziemniakach - w roku 2004 porażonych było 23,6% prób bulw ziemniaków towarowych pobranych do badań przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa, podczas gdy w roku 2011 - 12,35% bulw. Nadal jednak wykrywalność bakterii Cms w Polsce jest znacząco wyższa, niż w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej, gdzie wynosi średnio 1,25%. Mając powyższe na uwadze w ocenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ewentualne wystąpienie do Komisji Europejskiej o całkowite zniesienie obowiązujących wymagań przy wysyłce ziemniaków niesie ze sobą duże ryzyko, iż wniosek taki zostanie rozpatrzony negatywnie.
W związku z powyższym Ministerstwo planuje wystąpienie do Komisji Europejskiej o akceptację rozwiązania alternatywnego do badania wszystkich ziemniaków pochodzących z danego miejsca produkcji (gospodarstwa), jakim jest wdrożenie przez gospodarstwo systemu jakości w produkcji ziemniaka, pozwalającego na uznanie z dużym prawdopodobieństwem takiego gospodarstwa za wolne od bakterii Cms. W tym celu Ministerstwo wystąpiło do branżowych badawczych instytutów naukowych o opracowanie założeń takiego systemu.
Całkowite zniesienie dodatkowych wymagań stawianych przy wysyłce ziemniaków do innych państw członkowskich Unii Europejskiej wymaga dalszego podnoszenia zdrowotności fitosanitarnej polskich ziemniaków, czego warunkiem jest wykorzystywanie do nasadzeń materiału o znanej zdrowotności oraz przestrzeganie przy produkcji ziemniaków zasad higieny sanitarnej, obejmującej czyszczenie i dezynfekcję maszyn i przechowalni, w szczególności jeżeli miały one kontakt z ziemniakami pochodzącymi z innych gospodarstw o nieznanej zdrowotności.
Odnosząc się do uwag dotyczących wymagań stawianych ziemniakom konsumpcyjnym sprowadzanym z państw trzecich należy podkreślić, że zgodnie z pkt 25.2 Działu I części A załącznika IV do rozporządzenia Ministra Rolnictwa I Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych, import ziemniaków z państw trzecich jest możliwy jeżeli:
Jednocześnie obowiązuje zakaz importu bulw ziemniaków z państw trzecich, z wyjątkiem Algierii, Egiptu, Izraela, Libii, Maroka, Syrii, Szwajcarii, Tunezji i Turcji oraz innych europejskich państw trzecich, które spełniają powyższe warunki. Importowane bulwy ziemniaków podlegają przy tym obowiązkowej granicznej kontroli fitosanitarnej.