Nadchodzi czwarty operator

Pojawienie się konkurenta, który zburzyłby dotychczasowy układ na polskim rynku telefonii komórkowej, jest marzeniem klienta sieci i nocnym koszmarem rodzimych operatorów. Na śmiałka gotowego wydać setki milionów dolarów na budowę swojej sieci czeka czwarta koncesja na telefonię komórkową trzeciej generacji, a być może pasma częstotliwości dostępne dziś tylko operatorom GSM.

Panujący na naszym rynku telefonii komórkowej układ sił, w którym wszyscy trzej gracze mają niemal taki sam udział (mierzony liczbą klientów), nie sprzyja konkurencji. Widać to po ofercie operatorów dla klientów. Ich plany taryfowe są podobne, a ceny usług nadal tak wysokie, że pozwalają na osiąganie marż wyższych niż na rynkach, gdzie jest konkurencja.

Częstotliwość jest

Sprzedając w 2000 r. trzy koncesje na telefonię komórkową trzeciej generacji (UMTS), rząd zapowiedział, że na rynek wpuści kolejnego gracza i zarezerwował dla niego częstotliwości. Czwarty na razie się nie zgłosił i nie wiadomo, czy w ogóle pojawi się śmiałek gotów wydać setki milionów dolarów na budowę własnej sieci. Takie ryzyko w Wielkiej Brytanii i Włoszech podjął wywodzący się z Hongkongu Hutchison, którego sieci działają pod nazwą 3. W 2000 r. Hutchison chciał wejść na polski rynek, ale w ostatniej chwili się wycofał. O tym, czy pojawi się w Polsce czwarty operator, zdecyduje rachunek ekonomiczny. Ryzyko może podjąć albo któryś z zachodnich operatorów, albo długoterminowi inwestorzy finansowi we współpracy z zagranicznym lub krajowym telekomem. W piątek odbędzie się konferencja prasowa szefa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty poświęcona "prezentacji możliwości wykorzystania wolnych zasobów częstotliwości dla potrzeb telefonii komórkowej w standardzie GSM 1800 MHz oraz UMTS".

Jest natomiast niemal pewne, że na naszym rynku zaistnieje jeden lub kilku operatorów wirtualnych (MVNO), którzy od dysponujących własnymi sieciami kupują hurtowo minuty połączeń i sprzedają je własnym klientom detalicznym. Zezwolenie na działanie jako MVNO jest tanie - można je uzyskać w Urzędzie Regulacji Telekomunikacji i Poczty za 5 tys. euro. Z takiej możliwości skorzystało 19 firm, w tym Energis, NOM, Netia czy Tele 2 Polska, a także firmy medialne jak Onet.pl. Jedno z tłumaczeń mnogości liczby potencjalnych MVNO mówi, że zezwolenia kupowano na zapas, bo pojawiła się plotka, że URTiP pod naciskiem trzech działających sieciowych operatorów komórkowych wstrzyma ich wydawanie. Choć polscy MVNO mają zezwolenia, to zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym aby zaczęli działać, muszą porozumieć się z którymś z sieciowych operatorów. A ci nie kwapią się do wpuszczenia konkurenta na rynek.

Unia szansą MVNO

Sytuacja powinna się zmienić po wejściu Polski do Unii Europejskiej i dostosowaniu naszego prawa do wymogów UE. Wtedy operator sieciowy o znaczącej pozycji rynkowej - a ten warunek spełnią zapewne wszyscy trzej nasi operatorzy komórkowi - nie będzie mógł blokować wejścia konkurentów do swojej sieci. Tym samym operatorzy będą mogli co najwyżej decydować, którego z 19 wpuszczą. To, jak skuteczni są MVNO, widać na przykładzie brytyjskiego Virgin Mobile. Firma pod własną nazwą handlową działa z wykorzystaniem sieci T-Mobile UK i w ostatnich miesiącach jest głównym motorem wzrostu liczby użytkowników infrastruktury tej sieci. Innym MVNO jest Tele2, który działa m.in. w Danii i Holandii. Celem firmy jest oferowanie usług komórkowych - czy to jako klasyczny operator, czy jako MVNO - na wszystkich 26 europejskich rynkach, na których jest obecna.

Do powtórzenie sukcesu Virgin Mobile szykują się Stelios Haji-Ioannou, założyciel tanich linii lotniczych EasyJet, a także irlandzkie linie Ryanair. EasyTelecom i Ryanair Telecom chcą zacząć działalność od rynku brytyjskiego i stopniowo wchodzić na rynki Europy kontynentalnej. Model działania, to niskie ceny dzięki ograniczeniu do minimum kosztów i maksymalne wykorzystanie zasobów. W przypadku MVNO klienci nie mają co liczyć na dotowane telefony, preferowane są taryfy przedpłacone, a do sprzedaży kart SIM niezbędnych do uruchomienia telefonu chętnie wykorzystywany jest Internet. Ryanair Telecom nastawia się zwłaszcza na obsługę klientów często podróżujących za granicę i korzystających z usług roamingu w połączeniach międzynarodowych. Zaoferuje im rozmowy o połowę tańsze niż dziś.

Tanieją ze strachu

O tym jak, skuteczni w cięciu cen mogą być MVNO, przekonali się Duńczycy i tamtejsi operatorzy sieciowi. W ciągu dziewięciu miesięcy ceny rozmów spadły o 54 proc., a kilku obecnych na rynku MVNO ma w sumie 20 proc. wszystkich klientów. Duńscy sieciowi operatorzy komórkowi walcząc o rynek z MVNO postępują podobnie jak linie lotnicze w zmaganiach z tanimi przewoźnikami: tną zatrudnienie, obniżają koszty i zmniejszają ceny. A wszystko po to, by utrzymać dotychczasowych klientów, z których każdy może zmienić operatora.

Trzej działający na naszym rynku operatorzy komórkowi przygotowują się do przyszłej walki z MVNO. Zaczęli obniżać ceny usług przedpłaconych, tak by pozyskać jak najwięcej klientów z grona tych, którzy w pierwszej kolejności zasililiby bazę użytkowników MVNO. Jednocześnie trwa proces stopniowego ograniczania dotacji to telefonów. Z informacji ujawnionych dziennikarzom w trakcie 3 GSM World Congress przez szefów PTK Centertel, operatora sieci Idea, wynika, że firma zachęcona sukcesem niskokosztowej przedpłaconej taryfy "Dla każdego" (100 tys. klientów w ciągu miesiąca i ponad 80 proc. aktywacji bez zakupu telefonu; ceny połączeń niższe niż w wielu taryfach abonamentowych), w połowie marca chce zaprezentować niskokosztową taryfę dla abonentów. Można oczekiwać, że tak jak w przypadku tańszych taryf przedpłaconych, po kilku miesiącach od wprowadzenia pierwszej niskokosztowej taryfy dla abonentów tańsze dzwonienie będzie dostępne we wszystkich sieciach.