Na śmieciach można zarobić

Stopień recyklingu państw UE uzyskujących najlepsze wyniki w tym zakresie wynoszą aż 70 proc. Jednak państwa te nie zakopują praktycznie żadnych odpadów, podczas gdy inne wciąż jeszcze składują ponad 3 swoich odpadów. W jaki sposób państwom członkowskim uzyskującym najlepsze wyniki udało się przekształcić problem związany z odpadami w źródło zasobów i jeszcze na tym zarabiają?

Komisja Europejska wyjaśnia, że jest to możliwe dzięki połączeniu instrumentów gospodarczych. Jest to zestaw opłat i zakazów dotyczących składowania i spalania, systemy odpowiedzialności producenta oraz systemy opłat proporcjonalnych do ilości wyrzucanych odpadów okazały się najskuteczniejszymi narzędziami wykorzystywania odpadów w bardziej przyjazny dla środowiska sposób.

Komisja cały czas zachęca do bardziej skutecznego wdrażania istniejącego prawodawstwa dotyczącego odpadów. Tym bardziej,  że jest to po prostu opłacalne. W 2008 r. przemysł zajmujący się gospodarowaniem odpadami i recyklingiem w UE odnotował obroty w wysokości 145 mld euro i zapewnia około 2 miliony miejsc pracy. Dzięki pełnej zgodności z polityką UE w zakresie gospodarowania odpadami możliwe byłoby stworzenie 400 000 dodatkowych miejsc pracy w UE oraz uzyskanie dodatkowych rocznych obrotów w wysokości 42 mld euro. Lepsze gospodarowanie odpadami przyczyniłoby się do osiągnięcia kilku celów i dążeń strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu rozwoju.

Komisarz ds. środowiska, Janez Potočnik stwierdził: „Odpady są zbyt cenne, by je po prostu wyrzucać i jeżeli będziemy nimi odpowiednio gospodarować możemy wprowadzić ich wartość z powrotem do gospodarki. Obecnie sześć państw członkowskich łączy niemal zerowy poziom składowania i wysokie współczynniki recyklingu. Dzięki temu nie tylko wykorzystują one wartość odpadów, ale również stworzyły prężnie działające gałęzie przemysłu i wiele nowych miejsc pracy. W sprawozdaniu pokazano, w jaki sposób państwom tym udało się to osiągnąć: poprzez podniesienie opłacalności zapobiegania, ponownego użycia i recyklingu w drodze wprowadzenia szeregu instrumentów gospodarczych. Wraz z państwami członkowskimi i władzami lokalnymi wspólnie ponosimy odpowiedzialność za zapewnianie skutecznego stosowania i wprowadzania tych instrumentów w całej UE. Jest to jeden z głównych celów planu działania na rzecz zasobooszczędnej Europy.”

Najlepszym sposobem poprawy zarządzania odpadami jest:
- Opłaty za składowanie i spalanie lub zakaz składowania i spalania. Wyniki badania nie pozostawiają wątpliwości - wskaźniki składowania i spalania spadły w państwach, w których ich zakazano lub w wyniku nałożenia opłat podniesiono ich koszty.
- Systemy opłat proporcjonalnych do ilości wyrzucanych odpadów okazały się bardzo skuteczne dla zapobiegania wytwarzaniu odpadów oraz zachęcania obywateli do udziału w selektywnej zbiórce odpadów.
- Systemy odpowiedzialności producentów umożliwiły kilku państwom członkowskim gromadzenie i redystrybucję funduszy koniecznych do poprawy selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów. Jednak wydajność i przejrzystość znacznie się różnią w poszczególnych państwach członkowskich oraz w zależności od źródeł odpadów, tak więc systemy te wymagają skrupulatnego planowania i monitorowania.

Pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi występują znaczące różnice w zakresie gospodarowania odpadami. Sześć najbardziej zaawansowanych państw członkowskich (Belgia, Dania, Niemcy, Austria, Szwecja oraz Holandia) składuje mniej niż 3 proc. odpadów komunalnych. Z drugiej strony dziewięć państw członkowskich nadal składuje ponad 75 proc. odpadów komunalnych. Według najnowszych danych statystycznych publikowanych przez Eurostat niektóre nowe państwa członkowskie czynią stałe postępy, wykazując szybki wzrost wskaźników recyklingu. W kilku państwach członkowskich zmniejszeniu uległo również wytwarzanie odpadów komunalnych, prawdopodobnie ze względu na spowolnienie gospodarcze.