Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w 2008 roku

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w 2008 roku przeprowadziła 54.147 kontroli, z czego 9.067 kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych na rynku krajowym oraz 45. 080 kontroli w obrocie z zagranicą. Stwierdzono, że 9,4 proc. skontrolowanych partii wyrobów posiadało jakość niezgodną z przepisami o jakości handlowej oraz z deklaracją producenta. Nieprawidłowo oznakowanych było 35 proc. skontrolowanych partii artykułów rolno-spożywczych.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) jest urzędowym organem kontroli żywności w Polsce,  podległym Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jej działalność reguluje m.in. ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych z 20 grudnia 2000, obowiązująca
w znowelizowanej formie od 18 grudnia 2008 roku.

Urzędowa kontrola żywności, prowadzona przez IJHARS, to planowane działania inspekcyjne i kontrole wsparte wiarygodnymi badaniami laboratoryjnymi, a także wspomaganie wdrażania dobrej praktyki przetwórstwa, dobrej praktyki laboratoryjnej, systemów zapewnienia jakości oraz upowszechnianie informacji w zakresie przepisów i wymagań dotyczących jakości handlowej.

Kontrola jakości handlowej

Podstawowymi zadaniami IJHARS jest nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych
i środków produkcji na rynku krajowym, oraz kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w obrocie z zagranicą.

Kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych obejmuje 3 obszary: ocenę organoleptyczną, oznaczenie parametrów fizykochemicznych (jak np. potwierdzanie składu produktów, wilgotność, kwasowość, zawartość konserwantów) oraz znakowanie produktów. Każdy raport z przeprowadzonej kontroli odnosi się właśnie do tych trzech obszarów.

Realizując zadania ustawowe IJHARS przeprowadziła w 2008 r. ogółem 54.147 czynności kontrolnych, w tym:
9.067  kontroli na rynku krajowym, realizowanych w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, w ramach sprawowanego nadzoru oraz zadań  określonych w odrębnych ustawach,  
45. 080 kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w obrocie z zagranicą.

W 2008 r. IJHARS pobrała do badań w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych 73.501 próbek, w tym 23.726 (tj. 32,3%) w toku kontroli na rynku krajowym i 49.775 (tj. 67,7%) w obrocie
z zagranicą. W laboratoriach IJHARS zbadano 9.732 próbki (12,0%), wykonując 49.221 oznaczeń parametrów jakościowych. W porównaniu do 2007 r. liczba próbek artykułów rolno-spożywczych pobranych do badań w 2008 r. wzrosła o 6.505, tj. o 9,7%.  

Z ogólnej liczby  9.067 kontroli na rynku krajowym, 8.047 (tj. 88,8%) zrealizowano w trybie kontroli planowych zatwierdzonych przez Głównego Inspektora, natomiast 1.020 (tj. 11,2%) jako kontrole doraźne, w tym 306 na polecenie Głównego Inspektora, 630 z inicjatywy wojewódzkich inspektorów oraz 84 w ramach rozpatrzenia skarg skierowanych do IJHARS.


Wyniki kontroli

W wyniku kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, przeprowadzonych na rynku krajowym w 2008 r. stwierdzono:
1)9,4% skontrolowanych partii wyrobów posiadało jakość niezgodną z przepisami
o jakości handlowej oraz z deklaracją producenta;
najczęściej kwestionowano jakość handlową: tłuszczu mlecznego (41,0%), mleka pasteryzowanego (38,0%), bułki tartej (27,6%), ziemniaków (24,0%), ryb i przetworów rybnych (20,2%),  
2)31,0% partii świeżych owoców i warzyw skontrolowanych na rynku krajowym było niezgodnych ze standardami UE,
3)35,0% skontrolowanych partii artykułów rolno-spożywczych było nieprawidłowo oznakowanych;
najwięcej zastrzeżeń w tym zakresie dotyczyło: przetworów z mięsa czerwonego (52,0% skontrolowanych partii), herbatek owocowych (49,0%), ryb i przetworów rybnych (48,0%), pieczywa (46,4%), fermentowanych napojów winiarskich (45,0%), makaronów (43,1%), herbaty (43,0%), mieszanek kawy z kawą zbożową (43,0%), przetworów mięsnych (41,0%), koncentratów spożywczych (41,0%), kawy rozpuszczalnej (35,0%), zabielaczy do kawy (35%) i majonezu (34%),  
4)41,5% partii jaj (283,6 tys. szt.) nie spełniało wymagań w zakresie znakowania opakowań jednostkowych; zakwestionowano także oznakowanie 19,0% partii (128,6 tys. szt.) w opakowaniach zbiorczych oraz 4,2% partii (65,0 tys. szt.) w zakresie wymagań znakowania jaj kodem producenta.

Nieprawidłowe znakowanie produktów sprawia, że konsument nie otrzymuje pełnej i rzetelnej informacji na temat oferowanych produktów. Podejmowana przez niego decyzja zatem nie jest ekonomicznie racjonalna.


Sankcje

W wyniku kontroli w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych na rynku krajowym
i w obrocie z zagranicą wojewódzcy inspektorzy JHARS:
skierowali 273 wnioski do organów kontroli finansowej o odprowadzenie do budżetu Państwa, przez skontrolowanych przedsiębiorców, kwot nienależnych i kar dodatkowych za wprowadzanie do obrotu artykułów rolno-spożywczych o pogorszonej jakości handlowej na ogólną kwotę 1.429.117 zł,
ukarali grzywną w drodze mandatu karnego 2.432 osoby na ogólną kwotę 567.030 zł,
wydali 2.227 decyzji administracyjnych, obejmując nimi 4.785,1 t, 1.326,7 hl oraz  480.030 sztuki, zakwestionowanych artykułów rolno-spożywczych o wartości  8.874.200 zł,  
obciążyli 1.856 przedsiębiorców kosztami kontroli i badań laboratoryjnych, w związku
z niewłaściwą jakością handlową kontrolowanych artykułów rolno-spożywczych, na kwotę ogółem 347.868 zł,
skierowali 78 wniosków do sądów grodzkich,
skierowali do organów ścigania 14 spraw dotyczących zafałszowania artykułów rolno-spożywczych, głównie: przetworów mlecznych, przetworów mięsnych i miodu.   

Wyniki kontroli jakości handlowej żywności, zarówno planowych jak i doraźnych, są na bieżąco publikowane na stronie www.ijhars.gov.pl (np. w 2008 roku  na stronie internetowej zamieszczono 29 zbiorczych raportów z kontroli).