IJHARS kontroluje

Zgodnie z Rocznym ramowym planem kontroli Inspekcji JHARS na 2010 rok, w I kwartale wszystkie wojewódzkie inspektoraty JHARS przeprowadziły planową kontrolę w zakresie prawidłowości znakowania wybranych artykułów rolno-spożywczych z uwzględnieniem artykułów pochodzących z przetwórni ekologicznych.

 I. CEL KONTROLI

 Celem kontroli było sprawdzenie prawidłowości znakowania wybranych artykułów rolno-spożywczych, tj. napojów bezalkoholowych, fermentowanych napojów winiarskich, herbat i herbatek owocowych oraz kawy, w zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami oraz deklaracją producenta. W przypadku kawy palonej mielonej oprócz kontroli prawidłowości znakowania wykonane zostały analizy laboratoryjne, w celu zbadania cech fizykochemicznych[1] i wykrycia zafałszowań dodatkami niekawowymi za pomocą biologicznej metody mikroskopowej.

 II. ZAKRES KONTROLI

 Kontrolę przeprowadzono w 114 podmiotach gospodarczych[2] (tj. w 41,0 % wszystkich zarejestrowanych w WIJHARS, wprowadzających do obrotu artykuły rolno-spożywcze objęte niniejszą kontrolą), w tym w 11 przetwórniach ekologicznych. Wymienione artykuły rolno-spożywcze skontrolowano u:

Ø                                                                                                                                                                  54 producentów napojów bezalkoholowych,

Ø                                                                                                                                                                  21 producentów fermentowanych napój winiarskich,

Ø                                                                                                                                                                  22 producentów herbat i herbatek owocowych,

Ø                                                                                                                                                                  17 producentów kawy.

 Kontrolą objęto:

Þ                              w zakresie oznaczania parametrów fizykochemicznych1 – 22 partie kawy palonej mielonej, o łącznej masie 51 158 kg,

Þ                              w zakresie znakowania – 571 partii artykułów rolno-spożywczych, o łącznej wielkości 138 993 kg i 38 213 hl (z czego 19 partii produktów, o łącznej wielkości 757 kg i 8 hl pochodziło z przetwórni ekologicznych), w tym:

Ø                                                                                                                                                       247 partii napojów bezalkoholowych reprezentujących wielkość 25 349 hl, w tym:

§         4 partie napojów bezalkoholowych ekologicznych, o łącznej objętości 8 hl,

Ø                                                                                                                                                       114 partii fermentowanych napojów winiarskich reprezentujących wielkość 12 864 hl,

Ø                                                                                                                                                       154 partie herbat i herbatek owocowych reprezentujących wielkość 64 778 kg, w tym:

§         13 partii herbat i herbatek owocowych ekologicznych, o łącznej masie 482 kg,

Ø                                                                                                                                                       56 partii kawy reprezentujących wielkość 74 215 kg, w tym:

§         2 partie kawy ekologicznej, o łącznej masie 275 kg.

 

 III. WYNIKI KONTROLI

 

Þ                          parametry fizykochemiczne

 

Na podstawie wyników badań laboratoryjnych stwierdzono, że jakość wszystkich próbek kawy palonej mielonej odpowiadała wymaganiom określonym przez producenta w deklaracji. Na podstawie wyników biologicznej metody mikroskopowej nie wykryto zafałszowań dodatkami niekawowymi.

Þ                          znakowanie

Nieprawidłowe oznakowanie stwierdzono w 152 partiach, co stanowiło 26,6 % ogółem skontrolowanych artykułów rolno-spożywczych (z czego w 6 partiach produktów pochodzących z przetwórni ekologicznych - 31,6 % skontrolowanych w tym zakresie produktów ekologicznych), w tym:

Ø                                                                                                                                                                   81 partiach napojów bezalkoholowych - 32,8 % ogółem skontrolowanych partii napojów bezalkoholowych (w tym w 3 partiach produktów ekologicznych),

Ø                                                                                                                                                                   21 partiach fermentowanych napojów winiarskich - 18,4 % ogółem skontrolowanych partii fermentowanych napojów winiarskich,

Ø                                                                                                                                                                   35 partiach herbat i herbatek owocowych - 22,7 % ogółem skontrolowanych partii herbat i herbatek owocowych (w tym w 3 partiach produktów ekologicznych),

Ø                                                                                                                                                                   15 partiach kawy - 26,8 % ogółem skontrolowanych partii kawy.

 

Nieprawidłowości dotyczyły głównie:

Þ                          w przypadku napojów bezalkoholowych:

    * braku dodatkowych określeń: „zawiera cukier/cukry i substancję/e słodzącą/e” oraz „zawiera źródło fenyloalaniny”,
    * użycia nazwy sugerującej, iż produkt wyprodukowano na bazie soku owocowego, podczas gdy część lub całość soku była zastąpiona aromatami, np. "Napój cytrynowy" zamiast "Napój o smaku cytrynowym",
    * braku lub podania nieprawidłowej daty minimalnej trwałości, tj. podanie na opakowaniu daty minimalnej trwałości przekraczającej o 6 miesięcy datę ważności ustaloną dla tego produktu w specyfikacji – co zostało uznane za zafałszowanie środka spożywczego,
    * nieprawidłowego podania informacji dotyczących składu środka spożywczego, np. nie podanie składników w kolejności malejącej, wykazanie w składzie komponentów faktycznie nieużytych do produkcji wyrobu,
    * umieszczenia na etykiecie produktu nie będącego produktem ekologicznym sformułowania „ECO+”,

 

Þ                          w przypadku fermentowanych napojów winiarskich:

    * umieszczenia na etykiecie wykazu składników, w którym podano: moszcze i soki owocowe, co wprowadza konsumenta w błąd co do składu, sugerując, że składniki te zostały dodane do wyrobu gotowego,
    * umieszczenia na etykiecie niewłaściwego wyrażenia określającego moc alkoholu, tj.: "Alk. 15-18%" zamiast "alk. 15 % obj.",
    * wprowadzania konsumenta w błąd co do rodzaju środka spożywczego, np. poprzez umieszczenie na etykiecie fermentowanego napoju winopodobnego rysunku kiści winogron (co sugeruje, że wyrób jest winem gronowym) lub wizerunku pszczoły z plastrem miodu sugerującego, że wyrób jest miodem pitnym,
    * użycie nazwy "WINO" do określenia wyrobu, który jest w rzeczywistości fermentowanym napojem winiarskim, sprecyzowanym jako napój winopochodny aromatyzowany,
    * wprowadzania konsumenta w błąd co do charakterystyki środka spożywczego przez użycie w przypadku fermentowanego napoju winiarskiego nazwy „LUX Gorzka Żołądkowa”, która sugeruje inny rodzaj wyrobu,

 

Þ                          w przypadku herbat i herbatek owocowych:

    * wprowadzania konsumenta w błąd co do składu i rodzaju środka spożywczego poprzez stosowanie oznakowania, np. podanie nazwy: "Herbata zielona Pigwa" sugerującego, iż smak i aromat herbaty pochodzi od zastosowanych w produkcji owoców, podczas gdy faktycznie w produkcji zastosowano tylko aromat,
    * użycia nieprawidłowego sformułowania poprzedzającego datę minimalnej trwałości/termin przydatności do spożycia, np. "Najlepiej spożyć przed:" podając miesiąc i rok, zamiast „najlepiej spożyć przed końcem”,
    * nie podania obok liczby porcji (sztuk) masy netto ogółem środka spożywczego,
    * przypisywania środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia albo odwoływanie się do takich właściwości, np. umieszczenie oświadczenia zdrowotnego: „Wzmacnia ciało i umysł, pomaga zwalczyć stres”,
    * wprowadzania konsumenta w błąd poprzez umieszczenie na produkcie nieekologicznym napisu: "Biofix Trio" sugerującego, że jest to wyrób ekologiczny,

 

Þ                          w przypadku kawy:

    * braku kodu identyfikacyjnego partii produkcyjnej,
    * nieuprawnionego użycia zwrotu „kawowy”, podczas gdy receptura oraz wykaz składników produktu będącego napojem z cykorii instant potwierdzają brak kawy w środku spożywczym,
    * braku informacji o wartości odżywczej podczas gdy umieszczono oświadczenie żywieniowe/zdrowotne, np. „bogate źródło przeciwutleniaczy”,
    * umieszczenia na opakowaniu nieprawdziwych informacji dotyczących miejsca pochodzenia kawy, tj. podano, iż miejscem pochodzenia jest Brazylia i Indonezja, podczas gdy zgodnie z okazaną dokumentacją miejscem pochodzenia jest Kolumbia i Gwatemala,
    * zastosowania na opakowaniu sformułowania: „Cafe de Colombia” będącego chronionym oznaczeniem geograficznym (ChOG) dla produktu nie objętego rejestracją w tym zakresie.

 

IV. SANKCJE

 

W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie prawidłowości znakowania, wojewódzkie inspektoraty JHARS zastosowały następujące sankcje:

Ø                                                       wydano 40 decyzji administracyjnych na podstawie art. 29 ustawy  o ijhars, w tym:

§                                                                                                                                 5 zakazujących wprowadzenia do obrotu artykułów niewłaściwie oznakowanych (1 decyzja dotyczyła napojów bezalkoholowych, 3 decyzje dotyczyły herbat  i herbatek owocowych, 1 dotyczyła kawy);

§                                                                                                                                 34 nakazujące poddanie odpowiednim zabiegom mającym na celu doprowadzenie znakowania do wymogów określonych w przepisach (22 dotyczyły napojów bezalkoholowych, 6 dotyczyło fermentowanych napojów winiarskich, 5 herbat i herbatek owocowych, 1 kawy);

§                                                                                                                                 1 nakazującą zniszczenie 1 partii napojów bezalkoholowych o objętości 3,7 hl;

Ø                                                       wydano 7 decyzji w celu wymierzenia kary pieniężnej w łącznej kwocie 26 884 zł, w tym:

§                                                                                                                                 5 o łącznej kwocie 8 300 zł, za wprowadzanie do obrotu artykułów o nieodpowiedniej jakości handlowej (1 decyzja dotyczyła napojów bezalkoholowych, 2 decyzje dotyczyły fermentowanych napojów winiarskich, 2 dotyczyły kawy);

§                                                                                                                                 1 w kwocie 5 000 zł za wprowadzanie do obrotu artykułów zafałszowanych (decyzja dotyczyła napojów bezalkoholowych);

§                                                                                                                                 1 w kwocie 13 584 zł za utrudnianie przeprowadzenia kontroli napojów bezalkoholowych;

Ø                                                       na osoby odpowiedzialne nałożono 8 mandatów karnych, na łączną kwotę 1 400 zł, w tym:

§                                                                                                                                 6 w łącznej kwocie 1 000 zł za nie zgłoszenie podjęcia działalności gospodarczej do właściwego miejscowo Wojewódzkiego Inspektora JHARS;

§                                                                                                                                 2 na kwotę 400 zł za składowanie surowców w sposób niezapewniający utrzymania ich właściwej jakości handlowej.

Ponadto wojewódzkie inspektoraty JHARS wydały 43 zalecenia pokontrolne.

 
V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

 Wyniki przeprowadzonej kontroli wskazują, że niezgodności w zakresie znakowania, w odniesieniu do poszczególnych asortymentów objętych niniejszą kontrolą, kształtują się na poziomie 18,4 % ÷ 32,8 % partii. Największy odsetek nieprawidłowości stwierdzono w przypadku napojów bezalkoholowych (32,8 %), natomiast najniższy w przypadku fermentowanych napojów winiarskich (18,4 %). Poziom nieprawidłowości dotyczących znakowania herbat i herbatek owocowych oraz kawy wynosi odpowiednio 22,7 % i 26,8 %.

 Porównując wyniki bieżącej kontroli z wynikami kontroli przeprowadzonych w latach 2006-2009 stwierdzono poprawę jakości w zakresie znakowania fermentowanych napojów winiarskich oraz herbat i herbatek owocowych (Wykres 1).

 W przypadku napojów bezalkoholowych nastąpiła poprawa jakości w zakresie znakowania w stosunku do 2009 roku (o 11 p. p.) natomiast w porównaniu do wyników z poprzednich lat procent nieprawidłowości w znakowaniu utrzymywał się na podobnym poziomie (od 26 do 35 %). Analizując wyniki kontroli kawy, obserwujemy poprawę jakości w zakresie znakowania w stosunku do wyników z lat 2007-2009.

 W przypadku fermentowanych napojów winiarskich obserwujemy bardzo wysoki poziom nieprawidłowości (ponad 40 %) utrzymujący się od kilku lat. Dopiero wyniki bieżącej kontroli wykazały znaczącą poprawę jakości w zakresie znakowania fermentowanych napojów winiarskich (o 24 p. p. w porównaniu do wyników kontroli z 2009 roku).