Europejczykom nie w smak unijne wino

Unia Europejska jest największym producentem wina na świecie. Produkcja w UE stanowi około 60% światowej produkcji wina. Jednak w ciągu ostatnich dwudziestu lat doszło do znaczącego spadku w konsumpcji wina w UE.

Stało się tak w szczególności w państwach członkowskich będących głównymi producentami - Francji, Włoszech oraz Hiszpanii. W latach od 2000/2001 do 2008/2009 również import wina w UE wzrósł w większym stopniu niż jego eksport. W tym kontekście w ciągu ostatnich dziesięcioleci nadwyżka strukturalna produkcji była stałą cechą europejskiego rynku wina.

By poprawić konkurencyjność producentów wina w UE oraz, by zrównoważyć podaż i popyt w sektorze wina, Rada wprowadziła reformę wspólnej organizacji rynku wina (COM) w 2008 r.

W celu przygotowania sprawozdania specjalnego w ramach kontroli wykonania zadań Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) ocenił dotychczasowe postępy. Jego kontrola koncentrowała się na środkach dotyczących karczowania oraz restrukturyzacji i przekształcania winnic, które są dwoma największymi obszarami wydatków.
Budżet, który przeznaczono na środek dotyczący karczowania w trzyletnim okresie jego stosowania w latach od 2008/2009 do 2010/2011, wyniósł 1 074 mld euro. Na restrukturyzację oraz przekształcanie winnic przydzielono 4,2 mld euro na okres dziesięciu lat od 2001 do 2010 r. Początkowo, kiedy przygotowywano reformę, Komisja oszacowała strukturalną nadwyżkę wina na 18,5 mln hl.

Ponadto system karczowania w latach od 2008 do 2011 obniżył produkcję wina w UE szacunkowo jedynie o 10,2 mln hl rocznie, w dużej mierze z powodu niezrealizowania początkowych założeń. Trybunał jest również zdania, że stawki pomocy były zbyt wysokie oraz że system mógł być bardziej efektywny poprzez osiągnięcie lepszych wyników przy podobnych dostępnych zasobach. Środki restrukturyzacji oraz przekształcania winnic, które miały na celu zwiększenie konkurencyjności producentów wina poprzez wypłatę rekompensaty z tytułu utraty dochodów w okresie dostosowywania winnicy oraz pokrycie części poniesionych kosztów, miały znaczący wpływ na duże obszary winnic w Europie. Jednak większe plony będące wynikiem restrukturyzacji bez widocznego wpływu na ogólną konsumpcję częściowo zniwelowały skutki karczowania.

Dlatego też ETO kieruje do Komisji szereg zaleceń mających na celu poprawę skuteczności reformy sektora wina. Obejmują one:
- oszacowanie równowagi między podażą a popytem w sektorze wina na podstawie zaktualizowanych danych, z uwzględnieniem również planowanej liberalizacji praw do sadzenia;

- gdyby dodatkowe środki dotyczące karczowania okazały się konieczne, unikanie karczowania zmodernizowanych winnic, w czym pomocne może być ustalenie dodatkowych kryteriów kwalifikowalności dotyczących samej winnicy, a nie tylko rolnika;

- ze względu na szeroki zakres operacji zdefiniowanych przez państwa członkowskie jako realizujące działanie w zakresie restrukturyzacji, doprecyzowanie definicji kwalifikowalnych działań w zakresie restrukturyzacji, a w szczególności tych, które występują w kategorii „poprawa jakości zarządzania winnicą”;

- zapewnienie przez Komisję odpowiedniego zestawu działań w celu usunięcia sprzeczności istniejącej między finansowaniem przez UE z jednej strony środka dotyczącego karczowania w celu zmniejszenia nadwyżki produkcji wina, a z drugiej strony finansowaniem środka dotyczącego restrukturyzacji i przekształcania, który prowadzi do wzrostu plonów w winnicach, a zatem wzrostu produkcji, co jest sprzeczne z celem osiągnięcia równowagi między podażą i popytem bez pozyskania nowych rynków zbytu.