33 sesja Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO w cieniu dyskusji na temat raktopaminy

W dniach 5-9 lipca br. w Genewie odbyła się 33 Sesja Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO, w której udział wzięło ponad 470 delegatów reprezentujących 120 państw członkowskich, Unię Europejską oraz 37 międzynarodowych rządowych i pozarządowych organizacji. Polskę na tegorocznej sesji KKŻ FAO/WHO reprezentowali Prof. Krzysztof Kwiatek z Państwowego Instytutu Weterynaryjnego - Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach oraz Marzena Chacińska Dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej GIJHARS.
Komisja Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO została utworzona w 1963 r. przez Organizację do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych (Food and Agriculture Organization of the United Nations - FAO) oraz Światową Organizację Zdrowia (World Heath Organization - WHO). Celem Komisji Kodeksu Żywnościowego jest zapewnienie ochrony zdrowia konsumentów oraz uczciwych praktyk w międzynarodowym handlu żywnością. Jest ona jedynym tak szerokim forum międzynarodowym z zakresu bezpieczeństwa i jakości żywności, które gromadzi naukowców, ekspertów technicznych, przedstawicieli rządowych, jak również reprezentantów międzynarodowych organizacji konsumenckich oraz przemysłu.
Na 33 Sesji podsumowano roczną pracę Komitetów KKŻ FAO/WHO oraz zatwierdzono szereg proponowanych standardów i tekstów związanych.
Do najistotniejszych decyzji tegorocznej Sesji należy zaliczyć przyjęcie maksymalnych dopuszczalnych limitów pozostałości melaminy w żywności (dla niemowląt - 1 mg/kg, pozostała żywność i środki żywienia zwierząt - 2.5mg/kg) oraz  powołanie na najbliższe trzy lata Międzyrządowej Grupy Zadaniowej ad Hoc w zakresie Środków Żywienia Zwierząt (Task Force), która goszczona będzie przez Szwajcarię, najprawdopodobniej we współpracy z jednym z państw rozwijających się.
Wiele emocji i dyskusji wzbudzała propozycja ustanowienia maksymalnych dopuszczalnych limitów dla raktopaminy w produktach zwierzęcych. Limity zaproponowane przez Komitet KKŻ FAO/WHO ds. Pozostałości Leków Weterynaryjnych w Żywności, zostały ponownie przedyskutowane w świetle ostatniej ekspertyzy głównego ciała naukowego KKŻ FAO/WHO jakim jest JECFA (the Joint FAO/WHO Committee on Food Additives), doniesień naukowych z Chin, a także opinii EFSA w tym zakresie.
Raktomapina jako hormon wzrostu jest stosowana w hodowli świń i bydła tylko w 26 państwach (m.in. w USA, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, Brazylii, Meksyku, Peru
i RPA) z pośród 182 państw członkowskich KKŻ FAO/WHO. Jest to substancja, którą podaje się zdrowym zwierzętom w celu stymulacji, przyspieszenia wzrostu ich masy mięśniowej
i tłuszczowej.
W Unii Europejskiej stosowanie tzw. beta-antagonistów - grupy substancji, do której zaliczana jest raktopamina - w celu stymulacji wzrostu zakazane jest od 1996 roku. Podobnie jak wprowadzanie na rynek mięsa pochodzącego od zwierząt traktowanych raktopaminą.
Co do zasady, Unia Europejska nie popiera stosowania substancji chemicznych w hodowli zdrowych zwierząt, substancji przyspieszających wzrost zwierząt bez jakichkolwiek celów terapeutycznych.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, w swej opinii opublikowanej w 2009 roku, wskazał wiele wątpliwości i słabych punktów w odniesieniu do danych dostarczonych przez przemysł farmaceutyczny, stanowiących dla JECFA podstawy dokonania oceny bezpieczeństwa stosowania raktopaminy. Powyższe stanowisko Unii Europejskiej zaprezentowane na sesji zostało poparte przez delegacje m.in. Chin, Federacji Rosyjskiej, Szwajcarii i Norwegii.
Tak spolaryzowane stanowiska państw członkowskich KKŻ FAO/WHO w zakresie stosowania raktopaminy wywołały szeroką dyskusję i nie doprowadziły do przyjęcia proponowanych limitów w związku z brakiem konsensusu.
Przewodnicząca KKŻ FAO/WHO Karen Hulebak (USA), nie chcąc rozstrzygnięcia tak ważnej sprawy w drodze głosowania, zaproponowała powołanie „Przyjaciół Przewodniczącej" - grupy konsultacyjnej do wypracowania możliwych rozwiązań dotyczących dalszych prac nad raktopaminą. Przewodnicząca, do grupy konsultacyjnej zaprosiła: Chiny, UE, USA, Kanadę, Japonię, Norwegię, Ghanę, RPA, Brazylię, Meksyk i Tunezję oraz dwie organizacje pozarządowe: International Federation for Animal Health  i Consumers Intenational w charakterze obserwatorów. „Przyjaciele Przewodniczącej" przez najbliższy rok mają wypracować możliwe rozwiązania i przed kolejną sesją Komisji Kodeksu Żywnościowego jej wyniki prac zostaną przekazane wszystkim delegacjom w celu ich oceny i ustalenia stanowiska, które będą mogły przedstawić na 34 sesji Komisji w 2011 r.
Warto zaznaczyć, że ten trudny temat powróci pod obrady Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO tuż po objęciu przez Polskę Prezydencji w Radzie UE w 2011 roku. Polska będzie podczas kolejnej sesji odpowiedzialna za koordynację stanowisk państw członkowskich UE. Miejmy nadzieję, że państwa członkowskie UE wykażą - podobnie jak w tym roku - 100% dyscyplinę w zakresie obecności na KKŻ FAO/WHO, co ma istotne znaczenie w przypadku głosowania, kiedy liczone są głosy państw członkowskich UE obecnych na sesji.