Zaliczenie przez UE Polski do krajów podwyższonego ryzyka chorobą BSE stwarza dodatkowe obciążenie dla polskiego przemysłu mięsnego oraz zmusza do dokonania modernizacji i restrukturyzacji przemysłu utylizacyjnego w Polsce.
Opinia Naukowego Komitetu Sterującego (Scientific Steering Committee) w sprawie oceny geograficznego ryzyka gąbczastej encefalopatii bydła (GBR) za podstawę orzeczenia przyjęła następujące fakty:
W opinii Naukowego Komitetu Sterującego (Scientific Steering Committee) wewnętrzne zagrożenie BSE w Polsce istnieje od 1987 roku i wzrasta. Opinię uznającą nasz kraj za obszar podwyższonego ryzyka BSE (tzw. III grupa krajów) przekazano stronie polskiej w marcu 2001 roku. Przytoczone szczegóły świadczą o dokonaniu bardzo wnikliwej analizy. Nie na tyle jednak szczegółowej, aby w sposób udokumentowany wykazać w Polsce konkretne przypadki zachorowań bydła na BSE lub karmienie krów mączkami pochodzenia zwierzęcego. W żywieniu bydła w Polsce nie ma tradycji skarmiania mączek zwierzęcych. Udział pasz przemysłowych w żywieniu bydła był niezwykle ograniczony, ze względu na znaczne koszty takiego żywienia oraz dostępność innych pasz, bez zawartości komponentów zwierzęcych. Z cytowanej opinii wynika jednak również i inny wniosek a mianowicie, że Unia Europejska z całą powagą traktuje zagrożenia hipotetyczne BSE.
Odpowiedzią jest konstruktywna reakcja Rządu RP, w formie wprowadzenia pięciu rozporządzeń ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz restrykcyjnego egzekwowania eliminacji materiałów szczególnego ryzyka (SRM) z łańcucha pokarmowego zwierząt hodowanych z przeznaczeniem na rzeź. W ślad za wydanymi przepisami Rząd przystąpił do opracowania programu restrukturyzacji i modernizacji przemysłu utylizacyjnego w Polsce. Prace nad programem zakończone zostaną w drugiej dekadzie maja br. Wspomniany program stanowić ma podstawę przygotowania systemu dopłat do likwidacji bydła sprowadzonego z krajów zagrożonych BSE oraz utylizacji zwłok zwierząt (bydło, owce) z grupy wysokiego ryzyka, a także spalaniu mączek wyprodukowanych z materiałów szczególnego i wysokiego ryzyka. Podejmowane przez Rząd działania mają na celu zarówno ochronę zdrowia publicznego, jak i zapewnienie możliwości eksportu produktów spożywczych zwierzęcego pochodzenia, niezależnie od kierunków tego eksportu. Nie należy przy tym uznawać zarzutów, że korzyści z eksportu czerpią jedynie zakłady posiadające stosowne uprawnienia, gdyż blokada eksportu powiększyłaby wydatnie nadprodukcję żywności zwierzęcego pochodzenia na rynku wewnętrznym oraz spowodowała powiększenie deficytu w obrotach handlowych.
Należy zatem zrobić wszystko, aby Polska była wiarygodnym partnerem handlowym pod względem bezpieczeństwa produktów zwierzęcego pochodzenia. Temu m.in. służy przyjęty model postępowania polegający na spalaniu mączek zwierzęcych wyprodukowanych z materiałów wysokiego i szczególnego ryzyka, z bydła, owiec i kóz. Decyzja Rady 1999/534 UE z 19 lipca 1999 r. w sprawie środków dotyczących przetwarzania niektórych odpadów zwierzęcych w celu ochrony przed zakaźną chorobą gąbczastego zwyrodnienia mózgu, poprawiająca Decyzję Komisji nr 97/735/UE (Dz. U. WE. nr L 204, 04. 08. 1999, str. 37 zmiana w: Dz. U. WE. nr L 237, 08.09.1999, str. 10) utrzymana Decyzją Komisji 2000/418/EC z dnia 29 czerwca 2000r. regulującą stosowanie materiału stanowiącego ryzyko ze względu na gąbczaste encefalopatie przenośne oraz zmieniająca Decyzję 94/474/EC (notyfikowana jako dokument numer C(2000)1735) (Akt dotyczący Europejskiego Obszaru Gospodarczego) (OJ Nr L 158, 30.06.2000, str. 76) zmieniona przez 2001/2/EC (OJ No. L 1, 04.01.2001, p. 21) w załączniku 1 Decyzji 2000/418 określa od nowa (uchylając Decyzję 97/534) rodzaj materiału szczególnego ryzyka, wskazuje również na możliwość grzebania, poddanych obróbce termicznej i ewentualnemu wstępnemu przetworzeniu materiałów szczególnego ryzyka, jednak w polskich warunkach, przy braku grzebowisk, dopuszczenie prawnej możliwości takiego postępowania stworzyłoby tzw. prawo martwe lub doprowadziło do konfliktów z Inspekcją Ochrony Środowiska. Zdecydowanie bardziej bezpieczne dla zdrowia publicznego i środowiska jest spalanie przetworzonych na mączki materiałów szczególnego ryzyka w piecach cementowni (w tzw. suchej technologii), w temperaturach gwarantujących całkowite zniszczenie czynnika infekcyjnego i czynników zagrażających środowisku naturalnemu.
Nowelizacja rozporządzeń ministra rolnictwa i rozwoju wsi
W związku z Decyzją Komisji UE z dn. 29 czerwca 2000 r. w sprawie użycia materiałów powodujących zakażenia encefalopatią gąbczastą, która również dotyczy krajów trzecich mających zamiar prowadzić eksport do państw Unii po 31 marca 2001., minister rolnictwa i rozwoju wsi znowelizował pięć rozporządzeń (Dz. U. z 2001 r., nr 22 poz. 253-257), co zapewnia spełnienie przez Polskę wymagań UE w tym zakresie. z dnia 19 marca 2001 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy zarobkowym przewozie zwierząt, niejadalnych surowców zwierzęcych i ich skupie.
Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie sposobu badania zwierząt rzeźnych, badania, oceny i znakowania mięsa, wykorzystania mięsa o ograniczonej przydatności do spożycia, mięsa niezdatnego do spożycia oraz prowadzenia dokumentacji z tym związanej wprowadza zmiany w załączniku polegające na podziale poddawanych ubojowi zwierząt przeżuwających z uwzględnieniem wieku tych zwierząt.
Rozporządzenie uwzględnia normy prawne Unii Europejskiej wynikające z Dyrektyw Rady: 64/433/EEC, 77/99/EEC, 92/118/EEC, 94/65EEC, a zwłaszcza Decyzji Komisji 2000/418/EEC w sprawie wykorzystywania materiałów powodujących ryzyko zakażenia BSE.
Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy uboju zwierząt rzeźnych oraz rozbiorze i składowaniu mięsa określa w § 2 które z odpadów rzeźnych należy poddać specjalnej procedurze t.j. nakłada obowiązek na producentów odpadów szczególnego ryzyka ich segregowania, znakowania, magazynowania i przekazywania do wskazanego zakładu utylizacyjnego. W § 30, ust.1 określone zostały dodatkowo uboje w rzeźni o małej zdolności ubojowej.
Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych przy zbieraniu, przetwarzaniu, grzebaniu lub spalaniu zwłok zwierzęcych i ich części oraz odpadów poubojowych, reguluje warunki przetwarzania i spalania zwłok zwierzęcych i ich części oraz materiału szczególnego ryzyka. Jednym z elementów dostosowania jest wprowadzenie odpowiednich przepisów, które zobowiążą producentów odpowiedzialnych za powstawanie odpadów szczególnego ryzyka oraz zwłok zwierzęcych określonych w § 1, ust.2 do przekazywania ich do utylizacji we wskazanych przez Powiatowego Lekarza Weterynarii zakładach i niszczenia w temperaturze minimum 600 C.
Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy zarobkowym wytwarzaniu, przetwarzaniu, obrocie lub składowaniu niejadalnych surowców zwierzęcych, pasz oraz dodatków do pasz wprowadza zakaz stosowania ww. odpadów zwierzęcych w przetwórstwie z przeznaczeniem na środki żywienia zwierząt, zakazuje także przetwarzania tych odpadów w zakładach produkujących pasze, nakłada obowiązek na producentów odpowiedzialnych za powstawanie odpadów szczególnego ryzyka oraz zwłok zwierzęcych do przekazywania tych odpadów i zwłok do wskazanego zakładu utylizacyjnego. Rozporządzenie uwzględnia normy prawne Unii Europejskiej znajdujące się w Art.2 i 3 Decyzji Rady 2000/706/EEC dotyczącej niektórych środków zabezpieczenia w odniesieniu do BSE oraz żywienia białkiem zwierzęcym, a także art.1 Decyzji Komisji 2001/25/EEC.
Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy zarobkowym przewozie zwierząt, niejadalnych surowców zwierzęcych i ich skupie nakłada obowiązek na podmioty zajmujące się przewozem odpadów szczególnego ryzyka do odpowiedniego przygotowania i znakowania środków transportu lub pojemników literami SRM, a innych niejadalnych surowców zwierzęcych w pojemnikach opatrzonych napisem "Nie przeznaczone do spożycia przez ludzi". Dodatkowo w rozporządzeniu zabrania się handlu odpadami szczególnego ryzyka oraz zwłokami zwierząt.
W przygotowaniu do wprowadzenia w życie ww. rozporządzeń Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wraz z Głównym Inspektoratem Weterynarii, przy udziale reprezentantów przemysłu mięsnego, utylizacyjnego, przedstawicieli resortów zdrowia, środowiska, NFOŚ, cementowni oraz przedstawicieli instytutów, ustaliło następujące zadania do terminowej realizacji:
Realizując pierwsze z ustaleń Inspekcja Weterynaryjna przy współudziale Inspekcji Ochrony Środowiska i Inspekcji Sanitarnej wyłoniła niżej wymienione podmioty do przetwarzania wstępnego odpadów SRM:
Analiza kosztów wykazała, że konieczne nakłady na realizację zabezpieczenia Polski przed BSE, w ramach realizacji zaktualizowanych uregulowań prawnych, wyniosą w 2001 roku 117,3 mln PLN, z tego dopłaty rządowe 14,8 mln PLN. W czerwcu br. ukazały się rozporządzenia Rady Ministrów regulujące zakres i kierunki dopłat. Obejmą one dopłaty do eutanazji i utylizacji bydła z importu wycenionego według wartości rzeźnej oraz dopłaty do transportu i utylizacji zwłok bydła i owiec, a także dopłaty do spalania mączek i tłuszczy z tych zwierząt w cementowniach. Rozporządzenia przewidują również dopłaty do niskooprocentowanych kredytów na modernizację technologii przetwarzania odpadów przemysłu mięsnego i zwłok zwierząt.
Wdrażanie przepisów będzie również związane z zabezpieczeniem środków na zakup testów "PRIONIX" oraz sfinansowaniem kosztów badań, w łącznej kwocie 900 tys. PLN.
Kolejno uzupełniono NPPC na rok 2001 i 2002 o problematykę związaną z modernizacją sektora gospodarki mięsnej, w tym modernizacji ubojni i postępowania z odpadami po uboju (w kontekście zabezpieczenia przed BSE). Departament Produkcji Rolniczej opracował projekt priorytetu – " Weterynaria. Priorytet 7.5." - w ramach Narodowego Planu Partnerstwa dla Członkostwa w 2001 i 2002 r. Priorytet skupił się na następujących zagadnieniach:
Modernizacja sektora gospodarki mięsnej - separacja, barwienie i
zabezpieczenie w rzeźnianym cyklu technologicznym materiałów szczególnego (SRM)
ryzyka oraz wysokiego ryzyka (HRM - np. konfiskaty) pochodzących z uboju bydła,
owiec i kóz.
Usprawnienia egzekwowania postępowania z materiałami szczególnego i wysokiego
ryzyka w poszczególnych ogniwach przetwarzania i niszczenia, zgodnego z
wymogami UE oraz rozporządzeń ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Dz.U. nr 22,
poz. 253-257)
Wyliczenie kosztów wprowadzenia rozporządzeń oraz zabezpieczenia niezbędnych środków na realizację.
Plan restrukturyzacji i modernizacji przemysłu utylizacyjnego w Polsce
przekazany zostanie do konsultacji zainteresowanym resortom, instytucjom i
stowarzyszeniom w czerwcu 2001 roku.
W opinii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi powyższe zagadnienia stanowią
pilny priorytet, ze względu na uznaną w cywilizowanym świecie konieczność
ochrony konsumenta przed BSE (obecnie określanego mianem przenośnej gąbczastej
encefalopatii - ang. TSE) oraz konieczną modernizację zakładów przemysłu mięsnego
i utylizacyjnego w Polsce, jako warunek kontynuacji eksportu żywności
pochodzenia zwierzęcego na rynki UE, USA i innych krajów.
dr Jerzy Dowgiałło
Dep. Produkcji Zwierzęcej i Weterynarii w MRiRW
.png)
Zaloguj przez Facebook
