Zbiór i konserwacja zielonki łąkowej

Skoszona zielonka musi być odpowiednio zakonserwowana, aby można ją było przechować.

Stosowane są dwa sposoby konserwacji zielonki:

• suszenie na siano
• zakiszanie

Suszenie na siano

Świeżo skoszona zielonka zawiera przeciętnie około 75% wody, której większą część trzeba odparować, ponieważ siano przeznaczone do przechowyania powinno zawierać nie więcej niż 15-18% wody. W czasie suszenia rośliny nie tylko tracą wodę, ale również zmienia się ich wartość pokarmowa; zmniejsza się zawartość składników pokarmowych i strawność paszy. Te niekorzystne zmiany są nieuniknione, chodzi jednak o to, aby były jak najmniejsze. Przy nieprawidłowym sposobie suszenia i nie sprzyjającej pogodzie straty mogą przekraczać nawet 50% początkowej wartości pokarmowej skosznych roślin. Im szybciej przebiega suszenie siana, tym straty są mniejsze. Najbardziej rozpowszechnionym, ale też i najbardziej ryzykownym sposobem jest suszenie siana bezpośrednio na ziemi. Przy tym sposobie o wielkości strat decydują warunki atmosferyczne oraz organizacja pracy. Pierwszym zadaniem jest jak najszybsze doprowadzenie do całkowitego zwiędnięcia roślin, co przerywa oddychanie, będące przyczyną znacznych strat składników pokarmowych. Skoszoną zielonkę należy więc natychmiast rozrzucić cienką warstwą na łące i często intensywnie przetrząsać. Podczas dobrej pogody przez co najmniej trzykrotne w ciągu dnia przetrząsanie już w pierwszym dniu można doprowadzić do całkowitego zwiędnięcia roślin. Przed zachodem słońca podsuszoną zielonkę zbiera się w wały, aby nie zwilgotniała od rosy. Rano po ustąpieniu rosy podsuszone siano rozrzuca się ponownie i 2-3 krotnie przetrząsa. Pracę tę należy wykonać nie tak energicznie jak pierwszego dnia, aby nie kruszyć już wyschniętych delikatnych liści. Do tego celu nadaje się bardzo dobrze przetrząsaczo - zgrabiarka. Wieczorem silnie już podsuszone siano zbieramy w kopy, które następnego dnia rozrzuca się w celu dalszego dosuszania. Wieczorem znów składa się siano w kopy, w których ostatecznie dosycha i po paru dniach nadaje się już do zwózki. Suszenie siana na ziemi jest pracochłonne i w przypadku niekorzystnych warunków atmosferycznych połączone z dużym obniżeniem wartości pokarmowej paszy.
Ograniczenie tych strat i większe uniezależnienie się od pogody daje suszenie siana na rusztowaniach lub dosuszanie przewiędniętej zielonki nie ogrzanym powietrzem. Suszenie siana na różnego typu suszakach jest też pracochłonne i wymaga dużej liczby suszaków. Na szerszą skalę stosowane jest tylko w rejonach górskich i podgórskich, gdzie ilość odpadów jest bardzo duża.
Dosuszanie siana nie ogrzanym powietrzem powinno być powszechnie stosowane. W ten sposób można dosuszyć siano w stogach, brogach lub w stodole. Podsuszoną do zawartości około 40% wody zielonkę układa się warstwą grubości 1,5 - 2 m na rusztowaniu z desek lub żerdzi tworzącym kanał główny, od którego rozchodzą się na boki mniejsze kanały. Do kanału głównego wtłacza się powietrze za pomocą wentylatora. Powietrze przenika przez całą warstwę siana i stopniowo je suszy. Gdy cała warstwa zostanie dokładnie wysuszona, można na niej ułożyć drugą warstwę podsuszonej zielonki tej samej grubości co pierwsza i całość dalej przedmuchiwać. Grubość całej warstwy suszonego siana nie powinna wynosić więcej niż 5-6 m. Proces suszenia siana powinien być stale kontrolowany, aby zależnie od przebiegu wysychania roślin regulować czas pracy wentylatora. Okres suszenia zależy od wilgotności powietrza.
W dużych gospodarstwach łąkowych stosuje się suszenie zielonki łąkowej w suszarniach mechanicznych. Ten sposób konserwacji zielonki daje możliwości największego ograniczenia strat wartości pokarmowej paszy, jest jednak kosztowny i może być opłacalny tylko w gospodarstwach specjalistycznych, w których gospodarka łąkowa jest na bardzo wysokim poziomie.

Kiszenie

Drugą metodą konserwacji zielonki jest jej zakiszenie. Zaletą tej metody jest możliwość uzyskania paszy zdrowej i smacznej, z mniejszymi niż przy suszeniu na siano stratami składników pokarmowych, niezależnie od warunków atmosferycznych. Dlatego w warunkach nie sprzyjających dobremu wysuszeniu siana - zbiór III pokosu, a w latach wilgotnych także i w lecie, lepiej jest przeznaczyć skoszoną zielonkę do zakiszania.
Ruń łąkową można kisić w zbiornikach lub pryzmach, a sposób sporządzania kiszonki jest taki sam jak z innych roślin pastewnych. Warunkiem uzyskania dobrej kiszonki jest bardzo dobre ugniecenie masy roślinnej i staranne przykrycie, zabezpieczjące przed wodą deszczową. Obecnie coraz bardziej przyjmuje się sposób kiszenia zielonki już przewiędniętej o zawartości suchej masy 30-40% lub podsuszonej ( 40 - 60% s.m. ), co pozwala otrzymać bardzo dobrą paszę, tzw. sianokiszonkę.