Wpływ kompleksów biostymulujących na wielkość i jakość plonu jabłoni

Wiele czynników środowiskowych wpływa negatywnie na wzrost i rozwój roślin oraz końcowe wyniki wydajności upraw. Brak równowagi składników odżywczych, ekstremalne temperatury, susza oraz zasolenie są podstawowymi czynnikami ograniczającymi wydajność upraw na  świecie. Szacuje się, że tylko 10% światowych użytków rolnych może być wolnych od poważnych stresów środowiskowych.
W naszych warunkach klimatycznych rośliny uprawowe w największym stopniu narażone są na niekorzystne spadki temperatury w okresie wiosennym. Straty spowodowane spadkami temperatury przed i/lub w okresie kwitnienia roślin sadowniczych mogą mieć bardzo poważny wpływ nie tylko na wielkość plonu, ale przede wszystkim na jego jakość. Podatność kwiatów na przymrozki wiosenne zmienia się w trakcie ich rozwoju. Najwyższą wrażliwość notuje się 2 tygodnie przed kwitnieniem oraz w samym okresie kwitnienia, zaś najmniejszą w ostatnich dniach przed rozwinięciem kwiatów. Związane jest to z faktem, iż w miarę nabrzmiewania paków pomiędzy płatkami korony, a słupkiem tworzy się przestrzeń wypełniona powietrzem spełniająca rolę izolacji cieplnej.
Zmiany temperatury otoczenia następują szybciej, niż inne czynniki stresowe tj. susza, zasolenie czy zachwianie równowagi składników pokarmowych. Stres spowodowany chłodem, choć występujący sezonowo wykazuje podobieństwo do stresu wywołanego suszą, ponieważ spadki temperatury przyczyniają się do wzrostu stężenia roztworów substancji rozpuszczalnych, poddając rośliny w ten sposób na niedobory wody w stanie ciekłym.
Tolerancja na stresy abiotyczne jest bardzo złożona zarówno na poziomie komórkowym jak i w całej roślinie. Dzieje się tak po części ze względu na złożoność interakcji między różnymi czynnikami stresu a molekularnymi, biochemicznymi i fizjologicznymi zjawiskami  wpływającymi na wzrost i rozwój roślin.
W praktyce, u niektórych roślin zwiększenie odporności na stresy abiotyczne osiąga się poprzez egzogenne stosownie różnych organicznych substancji rozpuszczalnych. Zewnętrze, dolistne aplikacje roślin przed, w trakcie lub po momentach stresowych przyczyniają się do wzrostu poziomu tych endogennych związków w roślinach co przekłada się na lepszy wzrost i końcowe plonowanie w warunkach stresu. Termin aplikacji oraz reakcja roślin są bardzo różne i zależą w dużym stopniu od gatunku, fazy wzrostu roślin oraz stężenia roztworu.  
W celu ochrony drzew przed przymrozkami stosuje się różne metody, w tym m. in. w preparaty organiczno-mineralne, które przeciwdziałają zmniejszaniu się wytrzymałości na mróz pąków kwiatowych lub kwiatów i ułatwiają regenerację powstałych uszkodzeń. Do przeciwdziałania zmniejszaniu się wytrzymałości na mróz przydatne są preparaty zawierające substancje wzrostowe, które hamują procesy podziału i wzrostu komórek oraz blokują wzrost uwodnienia tkanek, jak również substancje obniżające punkt zamarzania soku komórkowego. Natomiast w regeneracji powstałych uszkodzeń może pomóc komórce dostarczenie substancji stymulujących procesy metaboliczne w roślinie, w wyniku których następują podziały komórkowe i zwiększenie się ich rozmiarów, a także nasilenie biosyntezy antyoksydantów, usuwających toksyczne dla rośliny wolne rodniki tlenowe, indukowane pod wpływem mrozu (cyt. za Basak, 2011).  
W ostatnich latach w produkcji ogrodniczej coraz częściej stosuje się nawozy mineralne wzbogacone w substancje pochodzące z wyciągów z alg morskich, którym przypisuje się liczne właściwości m. in. o charakterze biostymulującym, wykazującym  korzystny wpływ na wzrost i jakość plonu oraz większą odporność na niekorzystne czynniki środowiska. Dzięki opracowanym technologiom przetwarzania alg morskich udało się wyekstrahować ważne dla upraw roślinnych związki, które stymulują wiele procesów fizjologicznych w roślinach. Związki te mogą być dodawane zarówno do nawozów doglebowych jak i dolistnych.
W  rejonach przybrzeżnych Europy Zachodniej od wielu lat stosowano glony jako nawóz doglebowy, pierwsze wzmianki o tego typu zabiegach sięgają XVI. Początkowo wodorosty stosowano jako doglebowy nawóz organiczny, obecnie częściej występują one w postaci płynnych wyciągów. Pierwsze dolistne aplikacje preparatami na bazie alg morskich miały miejsce już w 1950 roku.
Zastosowanie wyciągów z wodorostów stymuluje odporność na różne patogeny, wspiera wzrost i metabolizm roślin, zwiększa zawartość przeciwutleniaczy, a także wpływa korzystnie na wielkość plonu oraz znacznie poprawia efektywność wykorzystania składników pokarmowych. Wykazano, że wyciągi z alg morskich zawierają makro i mikroskładniki, aminokwasy (w tym glicynę, betainę), witaminy, cytokininy, auksyny oraz kwas abscysynowy (ABA).
Obecnie na rynku sadowniczym znajduje się bogata oferta produktów zawierających biostymulatory, aminokwasy roślinne i zwierzęce, witaminy oraz makro i mikroelementy. Najczęściej produkty te występują w formie pojedynczych, odrębnych preparatów, a racjonalne ich stosowanie wymaga ogromnej wiedzy i doświadczenia. Interesującym rozwiązaniem jest kompleksowy system nawożenia wzbogacony o szereg dodatkowych związków tj. kompleks Seactiv® (seria nawozów dolistnych Fertileader), który w swoim składzie zawiera m. in. cytokininę IPA (wykazuje działanie systemiczne, poprawia pobieranie i przyswajanie składników mineralnych, a także aktywizuje ich transport), glicynę-betainę (wykazuje działanie antystresowe, stymuluje lepszy wzrost systemu korzeniowego oraz proces fotosyntezy) oraz aminokwasy (jako naturalna, wbudowująca się w struktury białkowe odżywianej rośliny forma transportu składników odżywczych, o bardzo małym rozmiarze i najkrótszym okresie wnikania do liści i owoców). Nawozy doglebowe oferowane przez grupę Rouller zawierają kompleks N Pro, który pobudza reduktazę azotanową, tym samym wpływa na szybsze pobieranie i lepsze przetwarzanie azotu
Wpływ technologii N Pro i kompleksu Seactiv na wielkość i jakość plonu jabłoni odmiany ‘Golden Delicious’ i ‘Szampion’ w 2011 roku w warunkach Wyżyny Sandomierskiej:
Materiał doświadczalny
Badania przeprowadzono w 2011 roku na Wyżynie Sandomierskiej. Materiałem doświadczalnym były 8-letnie drzewa odmiany ‘Golden Delicious’ i 12-letnie drzewa odmiany ‘Szampion’ okulizowane na podkładce ‘M.9’. Drzewka posadzono w rozstawie 3,0 x 1,0 m na glebie lessowej jako jednoroczne okulanty. Korony drzew prowadzono w formie osiowej, jako podpory w rzędach zastosowano słupy metalowe z drutami i palikami drewnianymi.
W doświadczeniu oceniano wielkość i jakość plonu drzew jabłoni odmian ‘Golden Delicious’ i ‘Szampion’ nawożonych dwoma programami:

Programy nawozowe
Kontrola	Program oparty na wyciągach z alg morskich firmy Timac Agro
1. Hydrokompleks 12-11-18 – 300 kg/ha w formie posypowej w fazie zielonego pąka	1. Eurofertil 34 N Pro 8-8-17 – 300 kg w formie posypowej w fazie zielonego pąka,
2. Saletra Tropicote – 200 kg/ha w formie posypowej po kwitnieniu,	2. Sulfammo 30 N Pro – 100 kg/ha w formie posypowej po kwitnieniu,
3. Agroleaf 52% P – 5 kg/ha w fazie zielonego pąka,	3. Fertileader Leos – 5 l/ha w fazie zielonego pąka,
4. Agroleaf 52% P – 5 kg/ha w fazie różowego pąka,	4. Fertileader Gold – 3 l/ha w fazie różowego pąka,
5. Calcinit - saletra wapniowa – 5 kg/ha – 7-10 dni później – 4 zabiegi w odstępach 7 – 10 dniowych,	5. Fertileader Axis – 3 l/ha po kwitnieniu,
6. Chlorek wapnia – 6 kg/ha – 6 zabiegów w odstępach 7 – 10 dniowych.	6. Fertileader Vital – 3 l/ha – 2 zabiegi w odstępach 10 – 14 dniowych,
	7. Fertileader Elite – 3 l/ha – 3 zabiegi od fazy orzecha włoskiego w odstępach 14 dniowych.

Kombinacjami były drzewa nawożone dwoma technologiami. Pomiary i obserwacje przeprowadzone w 2011 roku dotyczyły plonowania i jakości owoców. Zbiór owoców przeprowadzano osobno, z każdego drzewa w obrębie każdej kombinacji. Termin dojrzałości zbiorczej wyznaczano na podstawie próby skrobiowej i oceny organoleptycznej. Przeprowadzono podział owoców pod względem wielkości na losowo wybranej partii jabłek z każdego powtórzenia. Jędrność miąższu w owocach określono przy pomocy jędrnościomierza po upływie jednego dnia od zbioru. Zawartość ekstraktu cukrowego w owocach mierzono przy pomocy refraktometru Abbego, określając procentową zawartość ekstraktu w roztworze soku, wyciśniętego z reprezentatywnych owoców, z każdego powtórzenia.
W trakcie trwania doświadczenia liczbę zawiązków jabłoni zredukowano po opadzie czerwcowym (zabieg chemiczny w roku badań nie był wykonany ze względu na niesprzyjające warunki pogodowe w okresie kwitnienia), pozostawiając podobną liczbę owoców na drzewie.
Wyniki badań
Temperatura minimalna przy gruncie w pierwszej dekadzie maja 2011 roku wahała się od -0,6 do 8,10C. Znaczne ochłodzenie w pierwszych dniach maja w warunkach Wyżyny Sandomierskiej mogło negatywnie wpłynąć do stopień zawiązania owoców oraz na jakość jabłek badanych odmian. Nie zaobserwowano znacznego wpływu warunków pogodowych w okresie kwitnienia na stopień zapylenia i zawiązania jabłek. Liczba owoców na jednym drzewie wahała się od 120,9 do 162,1 szt. i różniła się znacznie u poszczególnych odmian. Nie wykazano istotnego wpływu zastosowanych technologii nawożenia na stopień zawiązania owoców. Jabłonie odmiany ‘Golden Delicious’ posiadały średnio o ponad 30 szt. jabłek więcej niż odmiany ‘Szampion’.
Liczba owoców miała istotny wpływ na wielkość plonu badanych drzew jabłoni. Masa owoców jabłoni odmiany ‘Golden Delicious’ wahała się od 27,50 kg·drzewo-1 w kontroli do 30,42 kg·drzewo-1 w kombinacji nawożonej technologią N Pro i Seactiv, tj. od 90,75 do 100,40 t·ha-1. W przypadku odmiany ‘Szampion’ różnice w wielkości plonu nie były duże  i wahały od 25,64 kg·drzewo-1 w kontroli do 25,73 kg·drzewo-1 w kombinacji nawożonej technologią N Pro i Seactiv, tj. od 84,61 do 84,91 t·ha-1.
Wykazano, że zastosowane technologie nawożenia miały znaczny wpływ na wielkość owoców badanych odmian jabłoni. Owoce obu badanych odmian z drzew nawożonych technologią N Pro i Seactiv były cięższe niż w kontroli.
Procentowa liczba owoców dużych o średnicy powyżej 7,5 cm wahała się od 79,0 do 82,0% u jabłoni odmiany ‘Golden Delicious’ i od 86,0 do 93,0% u drzew odmiany ‘Szampion’ i miała istotny wpływ na wielkość plonu handlowego.
Plon handlowy drzew nawożonych technologią N Pro i Seactiv był średnio o 8 – 15 % większy niż w kontroli. U odmiany ‘Golden Delicious’ wahał się od 71,69 do 82,40 t·ha-1, zaś  u ‘Szampion’ od 72,77 do 78,96 t·ha-1.  Wykazano, że owoce z drzew nawożonych technologią N Pro  i Seactiv charakteryzowały się większą jędrnością oraz zawartością ekstraktu niż kontrolne.
Na podstawie obserwacji stwierdzono, że kompleksowy program nawożenia oparty na wyciągach z alg morskich miał bardzo korzystny wpływ na wielkość i jakość plonu drzew jabłoni odmiany ‘Golden Delicious’ i ‘Szampion’ okulizowanych na podkładce ‘M.9’. Na szczególną uwagę zasługuje wpływ w/w technologii na procentową liczbę owoców dużych, która wymiernie przekłada się na masę plonu handlowego. Z przeprowadzonych obserwacji wynika, że zastosowanie programu nawozowego wzbogaconego o technologię N Pro i kompleks Seactiv pozwala osiągnąć bardzo dobre wyniki produkcyjne. Zastosowanie programu nawozowego wzbogaconego o wyciągi z alg morskich, którym przypisuje się właściwości o charakterze biostymulującym przez cały okres wegetacyjny przyczynia się do wzmocnienia pąków kwiatowych w okresie ich różnicowania się i wzrostu poszczególnych elementów, i tym samym wpływa na ich wielkość, rozmiary i żywotność zalążni, przedłuża okres efektywnego zapylenia, poprawia warunki kiełkowania pyłku i wzrostu łagiewki pyłkowej. Efektem egzogennych aplikacji jest lepsze zawiązanie owoców, większa skłonność do podziałów komórkowych w młodych owocach, a od tego zależy wielkość i jakość owoców podczas zbioru.