Koper ogrodowy

Anethum graveolens L.

Opis. Roślina jednoroczna, wysokości 120 cm, z rodziny baldaszkowatych (Apiaceae syn. Umbelliferae), ma nagą, sinawozieloną łodygę z liśćmi o krótkich pochwach, 3- lub 5-krotnie pierzastymi, o odcinkach nitkowatych. Kwiaty małe, żółte, w 15—40-szypułowych, płaskich baldachach złożonych. Cała roślina ma specyficzny, korzenny zapach. Owoce, w odróżnieniu od bardzo podobnych owoców fenkułu, są soczewkowato spłaszczone.

Kwitnienie: lipiec — wrzesień.

Pochodzenie i zasięg. Ojczyzną kopru są obszary wschodnie, od Iranu po Indie Przedgangesowe. Obecnie uprawia się koper na całym świecie. Za panowania Karola Wielkiego sprowadzono tę roślinę do Europy Środkowej, natomiast w Europie Południowej uprawiano ją już w III wieku. Egipcjanie stosowali koper przeciw bólom głowy.
 
Uprawa i zbiór. Uprawa i zabiegi pielęgnacyjne są bardzo proste. Sieje się koper od kwietnia do maja, w rzędy odległe o 10—30 cm. Nasiona tylko lekko się przyklepuje. Można też siać kilkakrotnie co pewien czas, aby mieć przez całe lato świeże ziele na potrzeby kuchenne. Po wysiewie należy glebę obficie podlać. Można też uprawiać koper w skrzynkach lub doniczkach, w dobrej ziemi ogrodowej. Zbiór następuje po 4—6 tygodniach od siewu. W ogrodzie koper często rozprzestrzenia się z samosiewu.
 
 Zawartość substancji i działanie. Wszystkie części zawierają pachnący olejek lotny (owoce — do 4%). Koper pobudza apetyt, działa wiatropędnie i słabo moczopęd-nie. Jego działanie uspokajające można wykorzystać w przypadku bezsenności i kolki żołądkowej. Świeże młode ziele zawiera dużo witaminy C i składników mineralnych. Działa też mlekopędnie.
 
Przyprawa i jej zastosowanie. Jako przyprawa używana jest cała nadziemna część rośliny. Najlepsze są młode, świeże liście, można jednak ziele suszyć bądź konserwować w inny sposób. Suszony koper należy przechowywać w szczelnie zamykanych naczyniach.
 
Świeże młode ziele jest chętnie stosowane w kuchni europejskiej, azjatyckiej i amerykańskiej. W Skandynawii koper jest przyprawą uniwersalną. Świeży lub wysuszony używany jest jako przyprawa do sałatek z ogórków, pomidorów i ziemniaków oraz do różnych majonezów, masła ziołowego i sosów, mięsa siekanego, gotowanego, potraw z jaj oraz do kapusty kiszonej. Koprem przyprawia się gotowanego łososia, raki, kraby i ryby. Można aromatyzować nim ocet. Stosuje się go też chętnie do przyrządzania twarożku. Najintensywniejszy zapach uzyskuje koper podczas kwitnienia. Całe ziele z niedojrzałymi owocami dodaje się do konserwowanych ogórków i cebuli. Smak kopru jest słodkawo-korzenny i orzeźwiający. Koper użyty w niewielkich ilościach harmonizuje smakowo ze wszystkimi świeżymi ziołami. Ze względu jednak na intensywny smak i zapach lepiej jest stosować go przede wszystkim jako jedyną przyprawę. Nadaje się dobrze do zamrażania.