W odróżnieniu od antybiotyków stosowanych leczniczo antybiotyki paszowe mogą tylko zapobiegać rozwojowi chorób w stadzie zwierząt otrzymujących dodatki z ich udziałem poprzez stabilizację flory przewodu pokarmowego. Dzięki stosowaniu dodatku antybiotyków do paszy ginie znaczna część flory chorobotwórczej.
Z żywieniowego punktu widzenia obecność antybiotyków w paszy powoduje pocienienie ścinek przewodu pokarmowego (jelit) oraz lepsze ich ukrwienie. Dzięki tym zmianom w budowie anatomicznej obserwuje się zwiększone wchłanianie składników pokarmowych ze światła jelit. Dotyczy to zarówno związków azotowych, cukrów prostych, a także witamin i składników mineralnych. Poprawa strawności powoduje, że z tej samej porcji paszy zwierzę może wykorzystać więcej składników pokarmowych na przemiany podstawowe lub do produkcji. W ten sposób poprawia się wykorzystanie paszy.
Jednocześnie stabilizacja flory bakteryjnej, czyli hamowanie namnażania się bakterii niekorzystnych, a sprzyjanie rozwojowi bakterii pożądanych w przewodzie pokarmowym także sprzyja lepszemu wykorzystaniu składników zawartych w paszy. Następuje zmniejszenie rozkładu białek i węglowodanów pod wpływem enzymów bakteryjnych w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. Mniejsza aktywność bakterii objawia się także zmniejszoną produkcją metabolitów, które niekorzystnie lub wręcz toksycznie działają na organizm zwierzęcia (amoniak, kadaweryna, putrescyna).
W żywieniu zwierząt stosowane mogą być tylko niektóre antybiotyki. O ich przydatności decydują pewne cechy:
Obecnie ważną cechą antybiotyków dopuszczonych do stosowania w żywieniu zwierząt jest ich nieszkodliwość i szybki rozkład w środowisku po wydaleniu z organizmu zwierzęcia.
W żywieniu zwierząt gospodarskich stosowane są następujące antybiotyki paszowe:
Antybiotyki sprzedawane są pod nazwami handlowymi, często zbliżonymi do nazwy antybiotyku. Nie są to czyste antybiotyki, a jedynie preparaty z ich dodatkiem.
Najczęściej antybiotyki znajdują się w premiksach, gotowych mieszankach przemysłowych lub koncentratach białkowych. Przeznaczone są one przede wszystkim dla zwierząt monogastrycznych – świń i drobiu, a także bydła (tylko niektóre!), przy czym nie powinny być podawane zwierzętom hodowlanym. Ich stosowanie w żywieniu zwierząt nie sprzyja powstawaniu odporności naturalnej. Ma to szczególne znaczenie u zwierząt hodowlanych, gdyż utrudnia selekcję, szczególnie pod kątem ich odporności na choroby, co często związane jest z określonymi warunkami środowiskowymi chowu zwierząt.
Antybiotyki stosowane są w bardzo niewielkich dawkach. Przy rejestracji antybiotyku w Polsce określa się zarówno dawkę minimalną jak i maksymalną dla różnych grup zwierząt. Dawki te na ogół wahają się od kilku i nie przekraczają kilkudziesięciu mg na 1 kg paszy. Należy zatem przestrzegać informacji producenta o ilości stosowanego premiksu, w którym znajduje się dodatek antybiotyku paszowego. Ilość antybiotyków paszowych, jak i innych składników w mieszankach i koncentratach białkowych powinna być tak dobrana, aby podawanie mieszanki w odpowiedniej dawce nie spowodowało przekroczenia określonych norm.
Efekty wynikające ze stosowania antybiotyków paszowych w postaci zwiększonej produkcji i lepszego wykorzystania paszy są niejednakowe i zależą nie tylko od gatunku zwierzęcia, jego wieku (podawanie antybiotyków w drugim okresie tuczu może przynosić mniejsze korzyści), ale również od zbilansowania dawki pokarmowej i warunków środowiskowych w jakich przebywają zwierzęta. Zależą one oczywiście również od samego antybiotyku i jego dawki. Niektóre antybiotyki, zwłaszcza stosowane od wielu lat, mogą cechować się mniejszą skutecznością i w związku z tym ich dawki powinny być powyżej zalecanego minimum. Chociaż Zn- bacytracyna może być przykładem antybiotyku, który pomimo wieloletniego stosowania jest ciągle skuteczny.
Ważne jest, że obecnie stosowane w Polsce antybiotyki paszowe (jonoforowe) nie wymagają tzw. okresu karencji, czyli wycofania z dawki pokarmowej na określony czas przed ubojem. Wyjątek stanowią antybiotyki stosowane w leczeniu kokcydiozy u drobiu – kokcydiostatyki. Wymagają one 5- dniowego okresu karencji, gdyż przechodzą do organizmu ptaka. Wynika to stąd, że antybiotyki kokcydiostatyczne mają odmienne działanie od antybiotyków paszowych. Preparaty te powodują zaburzenia w metaboilizmie pierwotniaków poprzez np. hamowanie syntezy kwasów nukleinowych, czy antagonizm w stosunku do witaminy B1. Mechanizm działania niektórych z nich nie został jeszcze dokładnie poznany. Z tych powodów kokcydiostatyki nie mogą być stosowane w okresie użytkowania nieśnego drobiu.
Kokcydioza wywoływana jest przez pierwotniaki z rodzaju Eimeria, a zachorowania mogą stać się szczególnie niebezpieczne w intensywnym chowie drobiu. Profilaktyka kokcydiozy wymaga w niektórych przypadkach niemal stałego podawania preparatów o działaniu kokcydiostatycznym. Ponieważ może to prowadzić do wytworzenia szczepów opornych na stosowany kokcydiostatyk, preparaty powinny być okresowo zmieniane. Dla większej skuteczności niekiedy podaje się dwa preparaty łącznie.
Zarejestrowane w Polsce kokcydiostatyki mają różne przeznaczenie i zgodnie z nim powinny być stosowane. Nie należy także zaniżać zalecanej dawki preparatu, gdyż zmniejsza to jego skuteczność i łatwiej prowadzi do wytworzenia oporności u pasożytów chorobotwórczych.
.png)
Zaloguj przez Facebook
