Ptak_Waw_CTR_2024
Green Gas Poland

Antybiotyki

18 października 2002
Są to produkty przemiany materii mikroorganizmów (bakterii, grzybów i roślin wyższych). Mają one działanie bakteriobójcze i grzybobójcze, poprzez zakłócenia przemiany materii lub transportu składników pokarmowych innych komórek. Spośród 130 rodzajów antybiotyków zastosowanie w żywieniu zwierząt – jako antybiotyki paszowe – znalazło około 20. W Polsce zarejestrowanych jest tylko kilka. 

W odróżnieniu od antybiotyków stosowanych leczniczo antybiotyki paszowe mogą tylko zapobiegać rozwojowi chorób w stadzie zwierząt otrzymujących dodatki z ich udziałem poprzez stabilizację flory przewodu pokarmowego. Dzięki stosowaniu dodatku antybiotyków do paszy ginie znaczna część flory chorobotwórczej.

Z żywieniowego punktu widzenia obecność antybiotyków w paszy powoduje pocienienie ścinek przewodu pokarmowego (jelit) oraz lepsze ich ukrwienie. Dzięki tym zmianom w budowie anatomicznej obserwuje się zwiększone wchłanianie składników pokarmowych ze światła jelit. Dotyczy to zarówno związków azotowych, cukrów prostych, a także witamin i składników mineralnych. Poprawa strawności powoduje, że z tej samej porcji paszy zwierzę może wykorzystać więcej składników pokarmowych na przemiany podstawowe lub do produkcji. W ten sposób poprawia się wykorzystanie paszy. 

Jednocześnie stabilizacja flory bakteryjnej, czyli hamowanie namnażania się bakterii niekorzystnych, a sprzyjanie rozwojowi bakterii pożądanych w przewodzie pokarmowym także sprzyja lepszemu wykorzystaniu składników zawartych w paszy. Następuje zmniejszenie rozkładu białek i węglowodanów pod wpływem enzymów bakteryjnych w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego. Mniejsza aktywność bakterii objawia się także zmniejszoną produkcją metabolitów, które niekorzystnie lub wręcz toksycznie działają na organizm zwierzęcia (amoniak, kadaweryna, putrescyna).

W żywieniu zwierząt stosowane mogą być tylko niektóre antybiotyki. O ich przydatności decydują pewne cechy:

  • nie mogą to być antybiotyki stosowane w lecznictwie, a zwłaszcza w leczeniu człowieka,
  • nie powinny powodować powstawania odpornych szczepów bakterii,
  • antybiotyki dodawane do pasz nie powinny się wchłaniać z przewodu pokarmowego, a tym bardziej przechodzić do produktów zwierzęcych, a więc powinny być wydawane w całości z kałem. Zagrożenie wchłaniania jest na ogół wyeliminowane dzięki dużej masie cząsteczkowej antybiotyku. 

Obecnie ważną cechą antybiotyków dopuszczonych do stosowania w żywieniu zwierząt jest ich nieszkodliwość i szybki rozkład w środowisku po wydaleniu z organizmu zwierzęcia. 

W żywieniu zwierząt gospodarskich stosowane są następujące antybiotyki paszowe: 

  • polipeptydowe – bacytracyna i jej pochodne (np. cynk bacytracyna), virgnia –mycyna,
  • makrolidowe – tylozyna i jej pochodne,
  • flavofosfolidowe – flavomycyna,
  • glukopeptydowe – avoparcyna,
  • oligosacharydowe – avilamycyna,
  • polieterowe – salinomycyna, narazyna, sól sodowa monenzyny i pochodne, sól sodowa lasalocidu.

Antybiotyki sprzedawane są pod nazwami handlowymi, często zbliżonymi do nazwy antybiotyku. Nie są to czyste antybiotyki, a jedynie preparaty z ich dodatkiem.

Najczęściej antybiotyki znajdują się w premiksach, gotowych mieszankach przemysłowych lub koncentratach białkowych. Przeznaczone są one przede wszystkim dla zwierząt monogastrycznych – świń i drobiu, a także bydła (tylko niektóre!), przy czym nie powinny być podawane zwierzętom hodowlanym. Ich stosowanie w żywieniu zwierząt nie sprzyja powstawaniu odporności naturalnej. Ma to szczególne znaczenie u zwierząt hodowlanych, gdyż utrudnia selekcję, szczególnie pod kątem ich odporności na choroby, co często związane jest z określonymi warunkami środowiskowymi chowu zwierząt. 

Antybiotyki stosowane są w bardzo niewielkich dawkach. Przy rejestracji antybiotyku w Polsce określa się zarówno dawkę minimalną jak i maksymalną dla różnych grup zwierząt. Dawki te na ogół wahają się od kilku i nie przekraczają kilkudziesięciu mg na 1 kg paszy. Należy zatem przestrzegać informacji producenta o ilości stosowanego premiksu, w którym znajduje się dodatek antybiotyku paszowego. Ilość antybiotyków paszowych, jak i innych składników w mieszankach i koncentratach białkowych powinna być tak dobrana, aby podawanie mieszanki w odpowiedniej dawce nie spowodowało przekroczenia określonych norm. 

Efekty wynikające ze stosowania antybiotyków paszowych w postaci zwiększonej produkcji i lepszego wykorzystania paszy są niejednakowe i zależą nie tylko od gatunku zwierzęcia, jego wieku (podawanie antybiotyków w drugim okresie tuczu może przynosić mniejsze korzyści), ale również od zbilansowania dawki pokarmowej i warunków środowiskowych w jakich przebywają zwierzęta. Zależą one oczywiście również od samego antybiotyku i jego dawki. Niektóre antybiotyki, zwłaszcza stosowane od wielu lat, mogą cechować się mniejszą skutecznością  i w związku z tym ich dawki powinny być powyżej zalecanego minimum. Chociaż Zn- bacytracyna może być przykładem antybiotyku, który pomimo wieloletniego stosowania jest ciągle skuteczny. 

Ważne jest, że obecnie stosowane w Polsce antybiotyki paszowe (jonoforowe) nie wymagają tzw. okresu karencji, czyli wycofania z dawki pokarmowej na określony czas przed ubojem. Wyjątek stanowią antybiotyki stosowane w leczeniu kokcydiozy u drobiu – kokcydiostatyki. Wymagają one 5- dniowego okresu karencji, gdyż przechodzą do organizmu ptaka. Wynika to stąd, że antybiotyki kokcydiostatyczne mają odmienne działanie od antybiotyków paszowych. Preparaty te powodują zaburzenia w metaboilizmie pierwotniaków poprzez np. hamowanie syntezy kwasów nukleinowych, czy antagonizm w stosunku do witaminy B1. Mechanizm działania niektórych z nich nie został jeszcze dokładnie poznany. Z tych powodów kokcydiostatyki nie mogą być stosowane w okresie użytkowania nieśnego drobiu.

Kokcydioza wywoływana jest przez pierwotniaki z rodzaju Eimeria, a zachorowania mogą stać się szczególnie niebezpieczne w intensywnym chowie drobiu. Profilaktyka kokcydiozy wymaga w niektórych przypadkach niemal stałego podawania preparatów o działaniu kokcydiostatycznym. Ponieważ może to prowadzić do wytworzenia szczepów opornych na stosowany kokcydiostatyk, preparaty powinny być okresowo zmieniane. Dla większej skuteczności niekiedy podaje się dwa preparaty łącznie.

Zarejestrowane w Polsce kokcydiostatyki mają różne przeznaczenie i zgodnie z nim powinny być stosowane. Nie należy także zaniżać zalecanej dawki preparatu, gdyż zmniejsza to jego skuteczność i łatwiej prowadzi do wytworzenia oporności u pasożytów chorobotwórczych.


POWIĄZANE

W odpowiedzi na wniosek Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 14 sierpnia 2024 ...

W najnowszym raporcie ESG można znaleźć szczegółowe informacje dotyczące m.in. d...

Komisja Europejska zezwoliła wzeszłym tygodniu, 26 stycznia 2024r. na stosowanie...


Komentarze

Bądź na bieżąco

Zapisz się do newslettera

Każdego dnia najnowsze artykuły, ostatnie ogłoszenia, najświeższe komentarze, ostatnie posty z forum

Najpopularniejsze tematy

gospodarkapracaprzetargi
Nowy PPR (stopka)
Jestesmy w spolecznosciach:
Zgłoś uwagę