Warunki środowiskowe w ekologicznej produkcji drobiarskiej

W badaniach ostatnich lat daje się zauważyć wyraźną tendencję do prowadzenia prac nad ekologicznymi uwarunkowaniami produkcji drobiarskiej. Wiąże się to ze zmianami prawnymi, ekonomicznymi i technicznymi jak i wzrostem świadomości. Ten wzrost świadomości wynika nie tylko z prowadzonej edukacji ekologicznej, ale również ze zwiększenia zachorowań na choroby cywilizacyjne w tym również związane z nieodpowiednim odżywianiem się. Stąd przywiązuje się duża wagę do tzw. "żywności bezpiecznej" wyprodukowanej w warunkach rolnictwa ekologicznego. 

Produkcji bezpiecznej żywności służą służą następujące uregulowania prawne:

• ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 16 marca 2001 r.,
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 maja 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków wytwarzania produktów rolnictwa ekologicznego

Te uregulowania prawne w pełni są zgodne z Rozporządzeniem Rady Unii Europejskiej nr 1804/1999 z dnia 19 lipca 1999 r. uzupełniające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91 w sprawie ekologicznej produkcji artykułów rolnych i artykułów spożywczych włączając produkcję zwierzęcą. Zwraca się uwagę, że produkcja rolna w ekologicznym gospodarstwie rolnym jest prowadzona zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Zwierzęta, a w tym drób utrzymywane w ekologicznym gospodarstwie rolnym mogą pochodzić tylko z ekologicznych gospodarstw rolnych. Na środowisko składają się 3 zasadnicze zespoły czynników :

• pomieszczenie,
• żywienie,
• człowiek

Biorąc pod uwagę napięty bilans pomiędzy kosztami, a osiąganymi zyskami z produkcji drobiarskiej należy zastanowić się co producent jest w stanie zrobić w zakresie warunków utrzymania. 

Szczegółowe wymogi w ekologicznym utrzymaniu drobiu

Wynikają one z obowiązujących już krajowych uregulowań prawnych i dyrektyw unijnych. Podkreśla się, że łączna powierzchnia użytkowa pomieszczeń przeznaczonych do produkcji drobiu rzeźnego nie powinna przekraczać 1600 m². Drób należy utrzymywać w pomieszczeniach z wybiegami jako terenem otwartym i nie wolno go chować w klatkach. Kurniki muszą spełniać następujące minimalne wymagania:

• przynajmniej 1/3 powierzchni musi być otwarta, to znaczy nie może mieć konstrukcji listwowej, siatkowej, ani kratowej i pokrycia ze słomy, wiór drzewnych, piasku lub torfu, 
• w pomieszczeniach dla kur niosek, ptaki muszą mieć wystarczająco dużą część powierzchni podłogi do oddawania odchodów,
• muszą być wyposażone w grzędy w wystarczającej ilości i wielkości odpowiedniej do wielkości i grupy ptaków (patrz tabela)
• muszą mieć otwory umożliwiające wchodzenie i wychodzenie o wielkości odpowiedniej dla ptaków w części otwartej budynku o łącznej długości 4 m na 100 m2 powierzchni.
• w jednym pomieszczeniu nie można utrzymywać więcej niż:

-  4 800  kurczą
-  3 000  kur niosek
-  2 500  kapłonów, gęsi lub indyków
-  4 000  kaczek
-  3 200  kaczorów
-  5 200  perliczek  

• do uboju przeznacza się drób, który był odchowany przez co najmniej:

- kurczęta                81 dni
- kapłony               150 dni
- indyki i gęsi         140 dni
- kaczki pekińskie    49 dni
- kaczki piżmowe     70 dni
- kaczory piżmowe   84 dni
- kaczki mulard       92 dni
- perliczki                 94 dni   

• jako dopuszczalną obsadę w ekologicznym gospodarstwie rolnym w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych przewiduje się:

- brojlery kurze    580 szt.,
- kury nioski        230 szt.

Warto zaznaczyć, że ptakom należy zapewnić możliwość codziennego dostępu do wybiegu. Wyżej wymieniona obsada, której przekroczyć nie można, nie tylko ze względu na potrzebę produkcji paszy, a przede wszystkim zboża, ale szczególnie ze względu na rolnicze zagospodarowanie odchodów. Jak wiadomo nawożenie nie może przekroczyć 170 kg azotu na ha. Kolejnym istotnym ograniczeniem jest ustalenie minimalnej wielkości powierzchni produkcyjnej czyli powierzchni netto oraz powierzchni wybiegów dla drobiu.

Warto zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów związanych ze środowiskiem i produkcją zwierzęcą, co zawarte jest w unijnych uregulowaniach prawnych. Podkreśla się wyraźnie, że w celu zapobieżenia skażeniu środowiska, a w szczególności zasobów naturalnych jak gleba i woda, produkcja zwierzęca a drobiarska przede wszystkim prowadzona metodami ekologicznymi musi z zasady przewidywać bliskie związki miedzy produkcją drobiarską a ziemią. Przykładem mogą tu być rotacyjne wybiegi. Wybiegi i obszar do swobodnego ruchu na świeżym powietrzu muszą zapewniać wystarczającą ochronę przed deszczem, wiatrem, słońcem i ekstremalnymi temperaturami, odpowiednio do miejscowych warunków pogodowych Prowadząc produkcję ekologiczną, gospodarstwa w celu zapobieżenia skażenia wody związkami azotowymi, powinny mieć wystarczające urządzenia magazynowe oraz plany odprowadzania ścieków i odchodów drobiowych. 

Ze względów zdrowotnych, budynki muszą być opróżnione z ptaków przed wprowadzeniem nowej partii drobiu. W tym czasie budynki i urządzenia trzeba czyścić i zdezynfekować . Ponadto po zakończeniu odchowu każdej partii drobiu wybiegi należy pozostawić puste w celu odtworzenia roślinności jak również ze względów zdrowotnych. Jednak to od decyzji każdego z hodowców zależy określenie długości okresu odpoczynku wybiegu.

Prof. dr hab. Eugeniusz Herbut
Instytut Zootechniki Balice
Zakład Technologii i Ekologii Produkcji Zwierzęcej