Zadania Agencji Rynku Rolnego

System interwencji na podstawowych rynkach, zgodny z przepisami Unii Europejskiej prowadzić będzie Agencja Rynku Rolnego.

Realizowane mechanizmy

Działania związane z administrowaniem mechanizmami WPR są prowadzone w celu stabilizacji rynku produktów rolno-spożywczych oraz ochrony dochodów uzyskiwanych z rolnictwa. Agencja Rynku Rolnego jako agencja płatnicza:

• wydaje decyzje administracyjne umożliwiające rolnikom i przetwórcom rolnym uczestniczenie w mechanizmach WPR administrowanych przez ARR,
• wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej,
  kontroluje prawidłowość wykorzystania środków finansowych wypłacanych uczestnikom poszczególnych mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej,
• informuje Komisję Europejską o bieżącej sytuacji rynkowej w Polsce oraz o działaniach podejmowanych przez ARR,
  nformuje uczestników mechanizmów o decyzjach podjętych na szczeblu Wspólnoty,

Mechanizmy WPR, którymi administruje ARR skierowane są przede wszystkim do handlowców, przedsiębiorstw przechowalniczych, zakładów przetwórczych i produkcyjnych oraz grup producenckich, a także do producentów rolnych np. w przypadku kwotowania produkcji mleka.

Zgodnie z prawodawstwem UE, ARR jako agencja płatnicza odpowiedzialna za administrowanie mechanizmami WPR, wykonuje funkcje kontrolne w poszczególnych mechanizmach WPR przez własne służby techniczne lub deleguje pewne działania wykonywane w ramach obsługi mechanizmów jednostkom zewnętrznym. Delegowanie zadań jest stosowane w przypadku, gdy wykonywanie określonych zadań związane jest z koniecznością dysponowania odpowiednim sprzętem specjalistycznym bądź personelem wyspecjalizowanym do wykonywania pewnych działań. W ramach delegowania funkcji ARR korzysta z usług Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych w zakresie oceny parametrów jakościowych produktów rolnych objętych Wspólną Polityką Rolną.

W dniu 20 listopada 2003 r. ARR zawarła umowę z IJHARS, która w sposób szczegółowy reguluje zakres zadań wykonywanych przez IJHARS w zakresie poszczególnych mechanizmów WPR. Umowa reguluje również sposób monitorowania realizacji zadań delegowanych.

1. Mechanizmy handlu zagranicznego

Celem stosowania regulacji Unii Europejskiej w zakresie obrotu towarowego z zagranicą produktami rolno-spożywczymi jest stabilizacja rynku wewnętrznego oraz monitorowanie wolumenu przywozu i wywozu produktów w Unii Europejskiej.

W ramach administrowania obrotem towarowym z zagranicą produktami rolno-spożywczymi ARR odpowiedzialna jest za:

• wydawanie i rozliczanie pozwoleń na przywóz i wywóz oraz świadectw refundacji 
• wypłacanie refundacji wywozowych, 
• naliczanie opłat wywozowych, 
• nakładanie kar administracyjnych, 
• raportowanie do KE

W ramach WPR w dziedzinie handlu zagranicznego ARR działa na rynku: mleka, zbóż, cukru, wołowiny i cielęciny, wieprzowiny, drobiu i jaj oraz albumin, olejów i tłuszczów, nasion, alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego, ryżu, świeżych owoców i warzyw, bananów, przetworów owocowych i warzywnych, wina, baraniny i koziny oraz lnu i konopi.

ARR odpowiedzialna jest również za handel zagraniczny w zakresie produktów przetworzonych non– aneks I. Termin towary non-aneks I oznacza towary przetworzone nie objęte załącznikiem I do Traktatu Amsterdamskiego, tzn. towary nie objęte instrumentami WPR. Stworzenie oddzielnego systemu zarządzania handlem zagranicznym towarami przetworzonymi miało na celu podniesienie konkurencyjności cenowej podstawowych produktów rolnych UE, jak zboże, ryż, mleko i produkty mleczne, cukier oraz jaja, wyworzonych w postaci towarów przetworzonych (jogurty, lody, ciasta itp.). Unia Europejska stosuje system refundacji wywozowych na towary przetworzone, które przyznawane są do wszystkich składników podstawowych towaru wyworzonego.

Komisja Europejska ustala dla poszczególnych produktów ilości, które mogą być przywiezione lub wywiezione bez konieczności uzyskania pozwolenia przywozowego bądź pozwolenia lub świadectwa wywozowego. Handlowiec, który chce wywieźć bądź przywieźć towary objęte regulacjami Wspólnej Polityki Rolnej zobowiązany jest do uzyskania zezwolenia w postaci pozwolenia wywozowego/przywozowego, wydawanego przez ARR. Pozwolenia w zależności od obowiązującego na danym rynku rolnym prawodawstwa unijnego, obowiązują w przypadku przywozu towarów, w tym przywozu po obniżonych i preferencyjnych stawkach celnych oraz w przypadku wywozu towarów, w tym wywozu z refundacją do wywozu.

Pozwolenia przywozowe oraz opłaty celne są podstawowymi instrumentami, które służą ochronie rynku wewnętrznego. Ich głównym celem jest zapobieżenie napływowi do Unii Europejskiej taniego surowca produkowanego w krajach trzecich. Opłaty wywozowe służą ograniczeniu wywozu produktów z rynku UE, gdy cena produktu na rynku światowym jest wyższa lub zbliża się do poziomu ceny produktu w UE.

Uzyskanie przez przedsiębiorcę pozwolenia wywozowego upoważnia go do ubiegania się o przyznanie dopłaty do wywozu towarów objętych systemem refundacji. Refundacje do wywozu stosowane są w celu zapewnienia odpowiedniej konkurencyjności produktów rolno-spożywczych produkowanych w UE i kierowanych na wywóz. Wykaz produktów objętych systemem refundacji oraz poziom obowiązujących stawek refundacji ustalany jest przez Komisję Europejską i publikowany w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Poziom refundacji może być stały przez dłuższy czas lub zmieniany w zależności od kształtującej się sytuacji na rynku UE oraz światowym. Dla niektórych produktów stawki refundacji wywozowych mogą być określane w drodze przetargu organizowanego przez Komisję Europejską i realizowanego przez ARR.

2. Mechanizmy Interwencji rynkowej

Celem interwencyjnego zakupu i sprzedaży produktów rolno-spożywczych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej jest stabilizacja rynków poprzez zakup nadwyżek produktów z rynku oraz sprzedaż nadwyżek zgromadzonych w magazynach bądź chłodniach interwencyjnych w przypadku ich niedoboru.

W ramach działań interwencyjnych Agencja Rynku Rolnego realizuje:

• Interwencyjny zakup i sprzedaż zbóż
• Interwencyjny zakup i sprzedaż masła
• Interwencyjny zakup i sprzedaż odtłuszczonego mleka w proszku
• Interwencyjny zakup i sprzedaż wołowiny
• Interwencyjny zakup i sprzedaż cukru.

Mechanizmy interwencyjne, którymi administruje ARR obejmują interwencyjny zakup, przechowywanie i sprzedaż na rynek wewnętrzny UE i do krajów trzecich produktów rolno-spożywczych zgromadzonych na zapasach interwencyjnych.

Agencja Rynku Rolnego odpowiedzialna jest za nadzór nad procesem przyznawania autoryzacji, prowadzenie postępowania przetargowego, zawieranie umów na zakup i sprzedaż produktów objętych interwencją oraz prowadzenie rozliczeń z przedsiębiorcami oraz przeprowadzanie bądź zlecanie wszystkich wymaganych dla danego mechanizmu kontroli oraz przygotowywanie informacji dotyczących działań interwencyjnych dla KE.

Do zadań ARR należy ponadto monitorowanie stanów zapasów przechowywanych w chłodniach i magazynach interwencyjnych. W ramach monitorowania zapasów interwencyjnych, przedsiębiorstwa przechowalnicze przekazywać będą do ARR raporty (dzienne, miesięczne i roczne) o zmianie stanu zapasów magazynowych, na podstawie których ARR będzie sporządzała dla KE okresowe informacje odnośnie bieżących stanów zapasów interwencyjnych.

3. Mechanizmy dopłat do prywatnego przechowywania.

Celem dopłat do prywatnego przechowywania jest utrzymanie równowagi rynkowej na rynku produktów rolno-spożywczych w UE poprzez czasowe niewprowadzanie na rynek, czyli udzielanie dopłaty do przechowywania ich nadwyżek, a tym samym rekompensowanie kosztów ponoszonych z tego tytułu. Dopłaty do prywatnego przechowywania prowadzone są po stawkach ustalonych przez Komisję Europejską.

W ramach dopłat do prywatnego przechowywania Agencja Rynku Rolnego realizuje:

• Dopłaty do prywatnego przechowywania wieprzowiny
• Dopłaty do prywatnego przechowywania wołowiny/cielęciny
• Dopłaty do prywatnego przechowywania baraniny/koziny
• Dopłaty do prywatnego przechowywania masła
• Dopłaty do prywatnego przechowywania odtłuszczonego mleka w proszku
• Dopłaty do prywatnego przechowywania serów
• Dopłaty do prywatnego składowania wina stołowego i moszczy gronowych

Agencja Rynku Rolnego w ramach mechanizmów prywatnego przechowywania odpowiedzialna jest za nadzór nad procesem autoryzacji jednostek biorących udział w mechanizmie, przygotowanie umów i dokumentów związanych z realizacją umowy oraz prowadzenie rozliczeń z uczestnikami mechanizmów i przygotowywanie zestawień i sprawozdań dla KE.

Do zadań ARR należy również przeprowadzanie bądź zlecanie wszystkich niezbędnych kontroli w trakcie wprowadzania, przechowywania i wydysponowania produktów objętych ww. mechanizmami.

4. Mechanizmy dopłat do przetwórstwa

Celem dopłat do przetwórstwa jest powiększenie rynku zbytu i zagospodarowanie nadwyżek produkcyjnych poprzez stworzenie dodatkowego popytu dla produktów objętych mechanizmami.

Agencja Rynku Rolnego administruje następującymi mechanizmami dopłat do przetwórstwa:

• Dopłaty do skrobi wykorzystywanej na cele niespożywcze
• Dopłaty do wykorzystania moszczu gronowego i zagęszczonego moszczu gronowego
• Dopłaty do wykorzystania oliwy z oliwek w przetwórstwie
• Dopłaty do przetwórstwa słomy lnianej i konopnej na włókna
• Dopłaty do cukru wykorzystywanego w przemyśle chemicznym
• Dopłaty do przetwórstwa masła, masła skoncentrowanego i śmietanki
• Dopłaty do masła skoncentrowanego wykorzystywanego w bezpośredniej konsumpcji.
• Dopłaty do odtłuszczonego mleka w proszku przeznaczonego do produkcji pasz
• Dopłaty do odtłuszczonego mleka przeznaczonego do produkcji kazeiny i kazeinianów
• Dopłaty do zakupu masła z zapasów interwencyjnych przez instytucje niedochodowe

Agencja Rynku Rolnego w ramach mechanizmów dopłat do przetwórstwa odpowiedzialna jest za nadzór nad procesem autoryzacji jednostek biorących udział w mechanizmie, przygotowanie umów i dokumentów związanych z realizacją umowy oraz prowadzenie rozliczeń z uczestnikami mechanizmów i przygotowywanie zestawień i sprawozdań dla KE.

Do zadań ARR należy również przeprowadzanie bądź zlecanie wszystkich niezbędnych kontroli w trakcie trwania mechanizmu.

Ponadto ARR administruje mechanizmem dopłat do zakupu masła z zapasów interwencyjnych przez instytucje i organizacje niedochodowe, którego celem jest utrzymanie poziomu zużycia masła przez pewne kategorie konsumentów i promowanie spożycia tego produktu poprzez umożliwienie nabywania masła po obniżonej cenie przez instytucje i organizacje nie nastawione na osiąganie zysku.

5. Pozostałe mechanizmy

Oprócz działań interwencyjnych, dopłat do prywatnego przechowywania i przetwórstwa na Rynku krajowym Agencja Rynku Rolnego prowadzi:

• Kwotowanie produkcji mleka (w szczególności administrowanie systemem kwot mlecznych, prowadzenie kontroli podmiotów skupujących i dostawców bezpośrednich, naliczanie i przekazywanie opłat)
• Opłaty cukrowe (m.in. poprzez naliczanie i pobieranie opłat produkcyjnych i sankcji, kontrolę dokonania wywozu cukru C i izoglukozy C, kontrolę wielkości produkcji cukru i izoglukozy)
• Dopłaty w ramach kwotowania produkcji skrobi ziemniaczanej (w szczególności autoryzacja producentów skrobi, administrowanie kwotami produkcyjnymi skrobi, kontrola umów kontraktacji, zapłata premii produkcyjnych)
• Kwotowanie produkcji surowca tytoniowego (w szczególności administrowanie kwotami produkcji surowca tytoniowego, wydawanie zezwoleń zakładom wstępnego przetwarzania surowca tytoniowego, autoryzacja punktów odbioru surowca tytoniowego surowca tytoniowego)
• Dopłaty dla hodowców jedwabników (m.in. poprzez autoryzację przedsiębiorców, kontrole przeprowadzane u przedsiębiorców i hodowców jedwabników, zapłatę dopłaty)
• Dopłaty do produkcji suszu paszowego (w szczególności autoryzacja przetwórców wytwarzających susz paszowy, podmiotów skupujących zielonkę, zapłata dopłaty)
• Dopłaty do spożycia mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych (m.in. poprzez zatwierdzanie wnioskodawców, rozpatrywanie wniosków o zapłatę kwoty należnej z tytułu uczestnictwa w mechanizmie, kontrolę realizacji mechanizmu)
• Wsparcie produkcji i zbytu miodu (w szczególności wybór programu i zawieranie umów, zapłata dopłaty, kontrola realizacji projektu)
• Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych (m.in. poprzez wybór programu i zawarcie umowy, kontrolę realizacji programu i zapłatę dopłaty)
• Dostarczanie produktów żywnościowych najuboższej ludności UE (w szczególności sporządzanie planu rozdysponowania żywności, przeprowadzanie przetargów, nadzór nad produkcją i dostawami artykułów spożywczych oraz zapłata z tytułu uczestnictwa w mechanizmie)
• Administrowanie rozdysponowaniem owoców i warzyw nieprzeznaczonych do sprzedaży (m.in. poprzez autoryzację organizacji charytatywnych i innych jednostek uprawnionych do nieodpłatnego otrzymania i dystrybucji owoców i warzyw niewprowadzonych do obrotu, organizację i monitorowanie procedury przetargowej, kontrolę realizacji mechanizmu).