System kontroli w warunkach rynku wewnętrznego

Wdrożenie systemu kontroli weterynaryjnej w warunkach rynku wewnętrznego oznacza, że system ten musi funkcjonować przed przystąpieniem Polski do Unii.

Wymaga to stopniowego wydawania przepisów prawnych i wprowadzenia sposobu kontroli identycznego jak w UE w okresie przedakcesyjnym.

Polska jest zobowiązana do posiadania sprawnego systemu kontroli rynku wewnętrznego, gwarantującego efektywną ochronę zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt, w tym wszystkich instrumentów prawnych, administracyjnych i organizacyjnych służących do:

• kontroli zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego w miejscu wysyłki wraz z utworzeniem urzędowego rejestru podmiotów uczestniczących w obrocie handlowym na obszarze Wspólnoty,
• przeprowadzania wyrywkowych kontroli w miejscu przeznaczenia oraz, w przypadku podejrzenia poważnych nieprawidłowości, w czasie transportu,
• niedopuszczenie do wysyłki do innych Państw Członkowskich zwierząt mogących przenieść chorobę zakaźną lub produktów pochodzenia zwierzęcego stanowiących ryzyko dla zdrowia ludzi lub zwierząt,
• informowania za pomocą skomputeryzowanego systemu informatycznego AN1MO właściwej lokalnej jednostki weterynaryjnej o wysyłkach zwierząt i produktów kierowanych na teren jej podległy.

System identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz kontrola ich przemieszczania się

System identyfikacji i rejestracji zwierząt stanowi fundamentalny element rynku wewnętrznego w zakresie obrotu zwierzętami i produktami zwierzęcymi, niezbędny np. do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, identyfikacji pochodzenia produktów, wymaganego etykietowania wołowiny. W tym zakresie konieczne jest zakończenie prac nad systemem identyfikacji i rejestracji bydła, trzody chlewnej, owiec i kóz - wprowadzenie kolczyków dla zwierząt, zaopatrzenie bydła w paszporty, wprowadzenie w gospodarstwach ksiąg rejestracji zwierząt, uruchomienie centralnej bazy danych.

System identyfikacji i rejestracji zwierząt jest jednym z najbardziej rygorystycznych elementów przystosowania polskiego prawa weterynaryjnego do unijnego. Sprawnie funkcjonujący system identyfikacji zwierząt daje gwarancję skutecznego zapobiegania, kontroli i zwalczania u nich chorób zakaźnych. UE wprowadziła system identyfikacji i rejestracji zwierząt aktami prawnymi: Dyrektywą Rady 92/102/EEC, rozporządzeniem 2629/97/EC, rozporządzeniem 1760/2000/EC .

Zwierzę od momentu narodzin do momentu padnięcia lub uboju podlega kontroli przemieszczania się. Każda zmiana miejsca przebywania zwierzęcia, zmiana właściciela muszą być odnotowane w rejestrze prowadzonym w gospodarstwie i centralnej bazie danych prowadzonej przez ARiMR. Cały kraj powinien być pokryty siecią informatyczną zbierającą dane z: gospodarstw, stacji hodowli zwierząt, miejsc gromadzenia zwierząt, rzeźni, zakładów utylizacyjnych, punktów granicznej kontroli weterynaryjnej, placówek diagnostyki weterynaryjnej.

System identyfikacji i rejestracji w przypadku bydła obejmuje następujące elementy:

• indywidualne paski informacyjne na uszach zwierzęcia (kolczyk z numerem),
• paszporty zwierząt,
• rejestry zwierząt prowadzone indywidualnie dla każdej sztuki w poszczególnych gospodarstwach,
• skomputeryzowaną bazę danych. Oprócz kolczyków każde zwierzę musi mieć wydany paszport, który towarzyszy mu przy przemieszczeniu i zmianie właściciela. Poza informacjami pozwalającymi na identyfikację zwierzęcia w paszporcie wpisywane są informacje o kolejnych właścicielach, informacje o wnioskowanych oraz przyznanych premiach. Wszyscy posiadacze bydła muszą prowadzić rejestr zwierząt znajdujących się w ich gospodarstwie. Zapisy prowadzone przez rolnika powinny być przechowywane co najmniej przez 3 lata w postaci książek, lub danych komputerowych i udostępniane w przypadku kontroli.

Kontrole weterynaryjne zwierząt żywych i produktów zwierzęcych wwożonych na obszar Unii Europejskiej z terenu krajów trzecich

Osiągnięcie pełnej zgodności - na 6 miesięcy przed przystąpieniem Polski do Unii

• w zakresie weterynaryjnych kontroli zwierząt żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego wwożonych na teren Wspólnoty z obszaru krajów trzecich, jest niezbędne ze względu na fakt, iż granice Polski z chwilą akcesji staną się przyszłą granicą Unii Europejskiej. Zatem polscy graniczni lekarze weterynarii będą odpowiedzialni za zdrowie zwierząt i jakość zdrowotną produktów dopuszczanych do obrotu na całym terenie Unii Europejskiej. Infrastruktura, wyposażenie weterynaryjnych punktów kontroli granicznej, jak również stosowane procedury muszą zostać w pełni zharmonizowane z wymaganiami Wspólnoty. Punkty weterynaryjnej kontroli granicznej na przejściach z krajami trzecimi powinny osiągnąć zdolność operacyjną zarówno w kategorii wyposażenia jak i procedur na pół roku przed akcesją. Wymaga to poniesienia ogromnych nakładów finansowych na inwestycje, jak i zmiany przepisów prawnych regulujących procedury kontrolne towarów przywożonych z krajów w trzecich.

Do dnia akcesji 7 przejść będzie spełniać te wymagania. Są to: przejścia drogowe -Bezledy, Kukuryki, Korczpwa; porty morskie - Gdynia, Szczecin, Świnoujście; port lotniczy - Warszawa-Okęcie

Następne 4 dostosują się w późniejszym terminie.: Kuźnica Białostocka (do końca 2004 r.), Terespol-Małaszewicze (do końca 2005 r.), Dorohusk (do końca 2005 r), Hre-benne (do końca 2006 r.).

Finansowanie inspekcji i kontroli weterynaryjnych

Z uwagi na konieczność zachowania jednakowych warunków konkurencji w zakresie funkcjonowania przedsiębiorstw zostały określone na poziomie Wspólnoty minimalne stawki opłat za kontrole i inspekcje weterynaryjne np. za badanie zwierząt rzeźnych i mięsa, za badania produktów pochodzenia zwierzęcego w ramach monito-ringu żywności. Bowiem pobieranie w krajach członkowskich niższych stawek opłat mogłoby rzutować na niższe koszty produkcji i w efekcie na niższe ceny produktów i większą ich konkurencyjność na jednolitym rynku. Pobieranie niższych opłat od tych ustalonych na poziomie Wspólnoty traktowane jest jako krajowe wspieranie przedsiębiorców. W toku negocjacji akce-syjnych, Polska nie uzyskała w tym zakresie okresu przejściowego. Konieczne jest pełne dostosowanie już od dnia akcesji w zakresie wysokości stawek. Muszą być one równe co najmniej najniższym opłatom w UE i w pełni pokrywać koszty badań i kontroli. Zakres pobierania opłat również powinien być identyczny z unijnym.

Wydatki w obszarze weterynarii

Zasadą w Unii Europejskiej jest, iż w przypadku określonych, niebezpiecznych chorób zakaźnych wydatki związane z zapobieganiem i kontrolą tych chorób, jak również odszkodowania dla hodowców za zabite zwierzęta oraz zniszczone pasze, produkty i narzędzia w związku ze zwalczaniem chorób, są pokrywane z budżetów krajów członkowskich. Część tych kosztów może być finansowana ze wspólnego budżetu Unii Europejskiej. Z chwilą przystąpienia Polski możemy się starać o częściową refundację kosztów z pieniędzy wspólnotowych np. na sfinansowanie, programu zwalczania wścieklizny, białaczki bydła czy też programu badań w kierunku BSE.

Środki kontroli chorób zwierzęcych

Do akcesji zostaną przyjęte plany zwalczania niektórych chorób zakaźnych zwierząt, wymagane przez przepisy unijne -przy ich pomocy łatwiejsze będzie wykrywanie i likwidowanie ognisk chorób zwierząt tj. pryszczyca, klasyczny pomór świń, choroba pęcherzykowa, rzekomy pomór drobiu..

Po przystąpieniu Polski do UE nasz kraj zostanie włączony do systemu ADNS. System ten został skonstruowany w celu szybkiego powiadamiania Komisji Europejskiej i Państw Członkowskich o wystąpieniu ognisk niebezpiecznych chorób zakaźnych. Korzystając z systemu Polska będzie miała obowiązek powiadamiania o przypadkach wystąpienia chorób w ciągu 24 godzin, jak również będzie odbierała informacje o wystąpieniu takich przypadków w innych państwach.