Korzyści przewyższają koszty

Ewentualne korzyści członkostwa Polski w Unii Europejskiej przeważają nad jego kosztami – taki jest według byłego szefa UKIE Jacka Saryusza-Wolskiego jednoznaczny werdykt "Raportu Natolińskiego".

Zaprezentowany w czwartek raport zawiera wnioski z badań prowadzonych przez Centrum Europejskie Natolin na zlecenie Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej. Opracowany został przez 34 ekspertów, głównie akademickich, zajmujących się problematyką integracji europejskiej i dotyczy kilkunastu dziedzin, na które integracja z UE ma i będzie mieć wpływ, m.in. spraw finansowych, rolnictwa, polityki społecznej, ochrony środowiska, badań i rozwoju czy transportu.

Jak podkreślił Saryusz-Wolski na konferencji w Natolinie, raport wykracza poza sferę gospodarczą i obejmuje też sprawy związane z polityką zagraniczną, bezpieczeństwem i obroną, wymiarem sprawiedliwości i sprawami wewnętrznymi oraz systemem prawnym.

Jedna z części publikacji poświęcona jest postrzeganiu korzyści i kosztów naszej integracji z Unią przez opinię publiczną.

Istotną cechą raportu jest to, że zawiera on w każdej dziedzinie scenariusz "nie-członkostwa", czyli próbę prognozy kosztów i korzyści pozostania Polski poza Unią Europejską.

Podczas prezentacji autorzy raportu podkreślali, że przewidywane plusy integracji to szanse; warunkiem ich wykorzystania jest m.in. mobilizacja, przeprowadzenie pewnych zmian i dostosowań. Wśród makroekonomicznych skutków członkostwa Polski w Unii raport wskazuje m.in.: zwiększenie skali i udziału inwestycji w PKB, przyspieszenie modernizacji, przyjmowanie nowych technologii oraz napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

Według opracowania, w latach 2005-2007 polska gospodarka może osiągnąć wzrost około 5 proc. W następnych dwóch latach nastąpi przejściowy spadek wzrostu gospodarczego. W tym okresie może dojść do rozczarowania skutkami członkostwa w UE – twierdzą autorzy raportu.

Pozytywnym zjawiskiem będzie rosnąca stabilizacja makroekonomiczna. "W roku 2008 Polska przystąpi do strefy euro, nieodwracalnie stabilizując kurs walutowy i wymieniając złotego na euro. Inflacja w całym okresie kształtować się będzie na stosunkowo niskim poziomie 3-4 proc." – napisano w raporcie.

W przypadku rezygnacji z wejścia do Unii, Polska musi liczyć się – według raportu – nie tylko z wygaśnięciem transferów z Unii, ale również spadkiem napływu inwestycji bezpośrednich, które będą lokowane w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej,powolniejszą modernizacją gospodarki oraz niższym tempem wzrostu PKB (nie więcej niż 4 proc. rocznie). W obu scenariuszach maleje bezrobocie, jednak w scenariuszu członkostwa szybciej – do poziomu 8 proc. w 2014 r., podczas gdy w przypadku izolacji – do około 11 proc.

Także z punktu widzenia finansowego wejście Polski do UE jest wariantem pozytywnym. Autorzy raportu przyznają, że sam budżet państwa będzie dopłacał do członkostwa, ale tworząc jednocześnie sprzyjające warunki dla rozwoju samorządów i sektora prywatnego, które poza Unią nie zaistniałyby.

Podobnie jest w przypadku rolnictwa. W ciągu czterech pierwszych lat członkostwa, poprawa sytuacji ekonomicznej polskiego rolnictwa będzie jednak niewielka, jeżeli dopłaty bezpośrednie będą pochodziły wyłącznie z budżetu Unii Europejskiej. Zdaniem dr. Janusza Rowińskiego, minimalny poziom dopłat bezpośrednich, by zapewnić w miarę korzystną pozycję polskiego rolnictwa, musi wynosić 40 proc. dopłat unijnych.

Zmianę natychmiastową spowodowałaby decyzja uzupełnienia dopłat z budżetu krajowego. Bez niej wyraźną zmianę polskie rolnictwo odczuje dopiero od 2008 r. W kolejnych latach jego pozycja ekonomiczna powinna się systematycznie poprawiać" – napisano w raporcie.

Opracowanie wskazuje jednak na szereg innych korzyści dla rolnictwa związanych m.in. ze skierowaniem na wieś znacznych środków w ramach funduszy strukturalnych oraz wprowadzeniem unijnych standardów sanitarnych, weterynaryjnych, fitosanitarnych i ochrony środowiska.

W dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony wskazano m.in., że podstawową korzyścią z udziału Polski w tych politykach jest "wzrost bezpieczeństwa, siły i znaczenia na arenie międzynarodowej – Polska zyskuje pozycję podmiotową i równoprawny wpływ na ważne decyzje". Według raportu, członkostwo Polski w UE może przyczynić się też do umocnienia współpracy euroatlantyckiej; szansą dla Polski jest również możliwość kształtowania polityki wschodniej i innych kierunków polityki zagranicznej UE. Do kosztów w tej dziedzinie zaliczono wydatki na udział przedstawicieli Polski w strukturach decyzyjnych i konsultacyjnych, konieczność rozbudowania służby dyplomatyczno-konsularnej i wyposażenia technicznego administracji centralnej.

W scenariuszu "nie-członkostwa" autorzy nie byli w stanie wykazać korzyści. Wskazano jednak na szereg kosztów, m.in. spadek bezpieczeństwa i znaczenia oraz siły gospodarczej i wojskowej Polski w regionie i w relacjach międzynarodowych. "Oznacza to m.in. (...) marginalizację politycznego znaczenia Polski i jej przesunięcie do roli przedmiotu rozgrywek pomiędzy UE (Niemcami) a Rosją" – napisano w raporcie.

Opracowaniem objęto wspólnie 17 dziedzin, a na czwartkowej (24 kwietnia) konferencji przedstawiono zaledwie kilka. W prezentacji uczestniczyli m.in. były premier Jerzy Buzek, szef Klubu PSL Zbigniew Kuźmiuk, poseł Platformy Obywatelskiej Maciej Płażyński oraz sekretarz stanu w Kancelarii Premiera Tadeusz Iwiński.