Agencje płatnicze w Polsce

W Polsce tworzone są dwie agencje płatnicze, które będą zarządzały dopłatami z Europejskiego Funduszu Gwarancji i Orientacji w Rolnictwie, finansującego wydatki związane ze Wspólną Polityką Rolną i Polityką Strukturalną UE. Agencja płatnicza utworzona na bazie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zajmie się: dopłatami bezpośrednimi na hektar użytków rolnych, środkami z II filaru WPR (wcześniejsze emerytury, programy zalesiania i rol-no-środowiskowe, pomoc dla regionów o niekorzystnych warunkach gospodarowa-nia-LFA i inne programy). Ponadto, agencja zajmie się po akcesji również kontynuacją programu pomocy przedakcesyjnej SAPARD oraz Funduszami Strukturalnymi.

W zakres zadań Agencji płatniczej utworzonej na bazie Agencji Rynku Rolnego wchodzi interwencja rynkowa, subsydia eksportowe, licencje eksportowe i importowe oraz opłaty cukrowe, służące finansowaniu dotacji do eksportowanego cukru371, administracja kwotami mlecznymi, a także poręczenia i kaucje.

Ponieważ będzie funkcjonować więcej niż jedna agencja płatnicza, niezbędne będzie powołanie Jednostki Koordynującej. Rola ta zostanie przypisana Ministerstwój Rolnictwa, gdzie powstanie odpowiednia struktura na szczeblu departamentu.

Ponadto, w systemie agencji płatniczych będą funkcjonowały:

• Jednostka Certyfikująca - kontrolująca i wydająca doroczny certyfikat rachunków prowadzonych przez każdą z agencji. W Polsce rolę tę pełnić będzie specjalny departament Ministerstwa Finansów;
• Służby techniczne - weryfikujące fakty, na podstawie których dokonywane są dopłaty. Przewiduje się, że w charakterze ww. służb współpracować będzie z agencjami szereg istniejących instytucji, takich jak ośrodki doradztwa rolniczego, izby rolnicze, laboratoria itp.

W przypadku agencji płatniczej utworzonej na bazie ARR oddziały regionalne zostaną utworzone na poziomie województwa i zajmą się interwencją rynkową w danym regionie. Jednostką nadrzędną w stosunku do oddziałów regionalnych będzie jednostka centralna.

Tabela: Zestawienie mechanizmów interwencyjnych funkcjonujących w Polsce przed i po akcesji
Rodzaj mechanizmu	Funkcjonujące w Polsce	Funkcjonujące w ramach WPR
1	2	3
Zakupy i sprzedaż interwencyjna	-masło -półtusze wieprzowe -zboża (pszenica i żyto konsumpcyjne) -miód pszczeli -cukier	- odtłuszczone mleko w proszku (OMP) - masło - zboża (pszenica, żyto, jęczmień, kukurydza) - cukier - wołowina i cielęcina (różne asortymenty)
Dopłaty do skupu produktów rolnych	-zboża -tytoń surowy
Dopłaty do prywatnego przechowalnictwa	-masło -OMP -sery długo dojrzewające -półtusze wieprzowe	- masło - śmietana -OMP - sery długo dojrzewające - wieprzowina (różne asortymenty) - wołowina i cielęcina (różne asortymenty - baranina i kozina (różne asortymenty)
Limitowanie produkcji	-cukier -susz paszowy -tytoń	- cukier i izoglukoza - kwoty produkcyjne na mleko i oplata specjalna - skrobia ziemniaczana - len włóknisty i konopie - susz paszowy
Opłaty pobierane od producentów	-cukier	- cukier
Dopłaty do produktów wycofywanych z rynku		- świeże owoce i warzywa -ryby
Dopłaty do rozdysponowania produktów (wsparcie spożycia lub przetwórstwa)	-cukier na cele niespożywcze	- mleko i produkty mleczarskie dla szkół - OMP wykorzystywane w paszach - mleko odtłuszczone w produkcji kazeiny - masło, bezwodny tłuszcz mleczny i śmietana wykorzystywane w żywności - masło interwencyjne przetwarzane na bezwodny -tłuszcz mleczny do bezpośredniego spożycia - bezwodny tkiszcz mleczny (z wolnego rynku) do bezpośredniego spożycia - masło dla instytucji non-profit - skrobia ziemniaczana-premie dla producentów - skrobia ziemniaczana przetwarzana na cele niespożywcze - cukier wykorzystywany w przemyśle chemicznym - skoncentrowany moszcz winogronowy - przetwarzanie owoców cytrusowych
Źródło: Biuletyn ARR nr 9, 2002 po raz pierwszy będą (lub mogą być) administrowane przez ARR w 2002/03.

Po przystąpieniu Polski do UE podmioty gospodarcze będą narażone na konkurencję ze strony podmiotów działających wcześniej na obszarze Unii, dysponujących już odpowiednią wiedzą dotyczącą zasad uczestnictwa w mechanizmach rynkowych. W związku z tym do zadań ARR zarówno przed akcesją jak i po, będzie należało przekazanie beneficjentom niezbędnych informacji określających zasady funkcjonowania oraz wymogi, jakie muszą one spełnić aby wejść do programu.

Agencja płatnicza na bazie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa będzie instytucją płatniczą dla funduszy strukturalnych i funduszy rozwoju wsi, programu SAPARD oraz dopłat bezpośrednich. Jednocześnie Agencja ograniczy swoją główną dotychczasową działalność - udzielanie dopłat do kredytów przeznaczonych na inwestycje w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym, usługach dla rolnictwa oraz na tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich.

Do jej nowych zadań będzie należeć w szczególności:

• sprawdzanie deklaracji wydatków z funduszy strukturalnych od instytucji zarządzających;
• przeprowadzanie kontroli prawidłowości realizacji projektów;
• przeprowadzanie certyfikacji wydatków wobec Komisji Europejskiej;
• przygotowywanie i przesyłanie do Komisji wniosków o płatność;
• koordynacja pracy nad raportami nt. nieprawidłowości w działaniu instytucji zarządzających programami operacyjnymi;
• dokonywanie transferów finansowych do beneficjentów;
• monitoring finansowy, gromadzenie informacji statystycznych.

Struktura terenowa agencji płatniczej utworzonej na bazie ARiMR jest trzystopniowa.

Oddział centralny agencji zajmie się ww. dopłatami, wdrażaniem i administracją WPR, a także będzie gromadzić informacje przekazywane z oddziałów terenowych. W 16 województwach powstają oddziały regionalne, a Urzędach Rejonowych w powiatach powstało 315 biur.

Do zadań Oddziałów Regionalnych ARiMR należy:

• wprowadzanie wniosków o dotacje z Programu SAPARD (a w przyszłości środków z funduszy strukturalnych i na rozwój wsi) do komputerowej bazy danych;
• akceptacja planów przedsięwzięcia (wniosków do realizacji), wybór wniosków w ramach posiadanych środków (w przypadkach spornych tę akceptację będzie wykonywała centrala agencji);
• na podstawie dokumentacji poniesionych wydatków w ramach przedsięwzięcia, wyliczenie dopłaty i wysłanie wniosku do centrali agencji z prośbą o przekazanie środków;
• kontrola i monitoring w trakcie realizacji projektów;
• wykonanie dopłat na rzecz rolników (po otrzymaniu środków z centrali Agencji) -obecnie płatności z Programu SAPARD, a po akcesji dopłat bezpośrednich oraz z innych programów.

Zadania powiatowych biur ARiMR to:

• przyjmowanie od rolników wniosków o przyznanie dopłat bezpośrednich;
• kontrolą merytoryczną wniosków;
• wprowadzanie wniosków do komputerowej bazy danych;
• dokonywanie kontroli w terenie;
• weryfikacją danych.