Park utworzony został 1 maja
1950 r. Jego powierzchnia wynosi 7626,45 ha, w
tym 1741 ha objęto ochroną ścisłą. Położony jest w centralnej części Gór
Świętokrzyskich i obejmuje: pasmo Łysogór z najwyższym szczytem Łysicą i
Łysą Górą, część pasma Klonowskiego, Doliny Wilkowskiej i Doliny Dębniańskiej,
a także dwie enklawy – Górę Chełmową i Las Serwis.
Bardzo charakterystyczne dla Gór Świętokrzyskich są gołoborza – rzadkie
zjawisko w Europie Środkowej. Nadają one krajobrazowi specyficzny charakter.
Powstały w wyniku wietrzenia odsłoniętych zboczy piaskowcowo-kwarcytowych.
Największe i najciekawsze gołoborza grupują się w okolicach Łysej Góry i
na Łysicy. Niektóre z nich otrzymały własne nazwy: "Gołoborze Kobendzy"
(botanik – pierwszy naukowy badacz gołoborzy), "Biała Skałka" czy
"Księża Skała". Większość terenu parku zajmują lasy jodłowe i
bukowe, ale są też bory sosnowe i mieszane. Część pasma Gór Świętokrzyskich
nazwano "Puszczą Jodłową im. Stefana Żeromskiego" (pisarz był
wielkim zwolennikiem i rzecznikiem ochrony tego obszaru). Na obszarze Parku 674.
drzewa objęto ochroną jako pomniki przyrody. Na uwagę zasługują potężna
drzewa: "Buk Jagiełły" o obwodzie w pierśnicy ponad 500 cm, modrzew
polski na Chełmowej Górze o obwodzie w pierśnicy 504 cm oraz jodła w
rezerwacie "Święty Krzyż" o obwodzie 408 cm w pierśnicy.
Na Świętym Krzyżu znajduje się Muzeum Przyrodnicze i pracownia naukowa
Parku. W muzeum zgromadzono m.in. walory przyrody nieożywionej (minerały i
skamieniałości) oraz żywej (florę i faunę).