Aby pracować w niektórych krajach Unii Europejskiej, nie trzeba czekać aż Polska stanie się jej członkiem. Nie trzeba również czekać na upływ okresów przejściowych na zatrudnienie Polaków nałożone przez pewne kraje UE. Alternatywą jest samozatrudnienie (bez prawa do poszukiwania zatrudnienia na miejscowym rynku pracy).
Wystarczy mieć pomysł na działalność gospodarczą i wiarygodny biznesplan, który dołączy się do wniosku o zgodę na samozatrudnienie i wydanie wizy pobytowej w konsulacie państwa, na terenie którego chce się prowadzić działalność. Do wniosku należy dołączyć dowód posiadania odpowiednich środków finansowych na zrealizowanie swojego pomysłu.
Zgodnie z orzeczeniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Polacy, podobnie jak obywatele innych państw stowarzyszonych z UE, mogą legalnie pracować w państwach Piętnastki na zasadzie samozatrudnienia. Nie można im odmawiać zgody na pobyt, jeśli wystąpią legalnie o zgodę na samozatrudnienie, odpowiednią wizę i wykażą się przy tym wiarygodnym biznesplanem. Trybunał Sprawiedliwości zabroni powoływać się ambasadom odmawiającym wydania wizy pobytowej na okoliczności związane z:
Ci Polacy, którzy otrzymają odmowę wizy pobytowej, mogą odwołać się do sądu państwa, którego ambasada wydała taką decyzję. Jeśli jednak otrzymają wizę, to po przyjeździe do wybranego kraju UE trzeba zarejestrować działalność gospodarczą na zasadach obowiązujących w tym państwie. Do zarejestrowania tej działalności niezbędna jest jednak odpowiednia wiza z pozwoleniem na pobyt (osobom, które mają wizę turystyczną, odmówi się zarejestrowania działalności).
Prowadząc już firmę na terenie Wspólnoty (np. wykonując projekty architektoniczne czy świadcząc usługi konsultingowe), trzeba pamiętać o tym, by nie zatrudniać innych osób, które wykonywałyby czynności bezpośrednio związane ze świadczonymi przez firmę usługami. Można jednak – w charakterze pomocniczym – zatrudnić np. sekretarkę czy kierowcę. Polak, który założy w UE własną firmę, nie może jednak świadczyć usług na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej, a wyłącznie na rzecz firm i instytucji.
Dla uzyskania szczegółowych informacji o toku postępowania związanego z samozatrudnieniem należy kontaktować się z placówkami dyplomatycznymi państw członkowskich UE w Polsce lub z biurami radców handlowych polskich ambasad w państwach Wspólnoty.